Kocaeli Birimi
T.C. Anayasası’nın 63. maddesinde yer alan “Devlet, tarih kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağla, bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır.” hükmü tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması konusuna devletin verdiği önemi vurgulayan önemli bir husustur.
23.07.1983 tarih ve 18113 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 10. maddesinde “Her kimin mülkiyetinde veya idaresinde olursa olsun, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak ve aldırmak ve bunların her türlü denetimini yapmak Kültür Bakanlığına aittir” hükmü yer almaktadır.
2863 sayılı Kültür Varlıklarını Koruma Kanununun 51. maddesi ile yurtiçinde bulunan ve bu kanun kapsamına giren korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili hizmetlerin bilimsel esaslara göre yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlığa bağlı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu” ile Bakanlıkça belirlenecek bölgelerde “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları” kurulur hükmü getirilmiştir.
Koruma Bölge Kurulları’nın görevleri 3386 sayılı ve 5226 sayılı kanunlar ile değişik 2863 sayılı kanunun 57 maddesi ve “Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüklerinin Çalışma Esasları İle Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu Çalışmalarına İlişkin Yönerge” ile belirlenmiş olup; Bakanlıkça tespit edilen veya ettirilen korunması gerekli kültür varlıkları ile sit alanlarının tescilini yapmak, korunması gerekli kültür varlıklarının gruplandırılmasını yapmak, sit alanlarının tescilinden sonra geçiş dönemi yapı şartlarını belirlemek, koruma amaçlı imar planları ile bunların her türlü değişikliklerini inceleyip karar almak, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının koruma alanlarının tespitini yapmak, korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarından özelliklerini kaybetmiş olanlarının tescil kaydını kaldırmak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanlarıyla sit alanlarına ilişkin uygulamaya yönelik kararlar almak vb. görevleri bulunmaktadır.
2006 yılı içinde, kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge kurullarının daha sağlıklı çalışmaları, daha etkin ve süratli karar almalarını sağlamak amacıyla, bu koruma bölge kurullarına ek olarak, 8 adet kültür varlıklarını koruma bölge kurulu teşkil edilmiştir. 2863 sayılı Kanunun 51. Maddesi kapsamında Kocaeli İlinde Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun kurulması, Bakanlık Makamının 13.08.1997 tarih ve 1850 sayılı Onayı ile, 3046 sayılı Kanun doğrultusunda Kocaeli İlinde Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün kurulması Bakanlar Kurulunun 26.01.1998 tarih ve 98/10550 sayılı Kararı ile, Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün faaliyete geçmesi ise Bakanlık Makamının 23.01.2006 tarih ve 7604 sayılı onayı ile uygun görülmüştür.
Son olarak Bakanlık Makamının 28.03.2007 tarih ve 52391 sayılı Onayı ile Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu görev alanları yeniden düzenlenmiş ve Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Düzce illerinin Kocaeli Koruma Bölge Kurulu görev alanında yer alması sağlanmıştır.
17.08.2011 tarihine dek “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü” ibaresi 17.08.2011 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren 648 sayılı Çevre Ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname’nin 41. Maddesi ile değiştirilmiş ve “Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü” olarak isimlendirilmişlerdir. Yapılan değişiklikler sonrası tabiat varlıklarına ilişkin yetki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonlarına devredilmiştir.
Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Düzce illerine ve bu illerde yer alan toplam 44 ilçeye hizmet vermekte olan; Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü görev sahası içerisinde 2021 yılı eylül ayı itibariyle toplamda 241 adet Arkeolojik, Kentsel, Tarihi vb. sit alanı ile 2102 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır. Söz konusu sit alanı ve tescilli taşınmaz kültür varlığı eser sayılarının illere göre dağılımı ise şu şekildedir; Kocaeli ilinde 120 adet sit alanı ile 1110 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı, Sakarya ilinde 50 adet sit alanı ile 570 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı, Yalova ilinde 35 adet sit alanı ile 162 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı, Düzce ilinde ise 36 adet sit alanı ile 260 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır.
Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü 2007 yılından itibaren Kocaeli ili, İzmit ilçesi Kozluk Mahallesi İstasyon Caddesi üzerinde bulunan Eski Tren Garı’nın ikinci katında hizmet vermekte olup; Eski Gar Binası olarak bilinen yapının kendisi de korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak koruma altında olan bir yapıdır. Projesi Alman Otto Ritter tarafından çizilmiş, 1873-1910 tarihleri arasında yaklaşık 20 dönümlük bir alan içinde yer alan diğer yapılarla birlikte inşa edilmiştir. Günümüzde kamu binası olarak kullanılan Tarihi Tren İstasyonu, Atatürk ve birçok önemli devlet adamının karşılama törenlerine tanıklık etmiştir. Gar ve ambar binaları Kocaeli Valiliği tarafından 2006 yılında restore ettirilerek son halini almıştır
Onur KAMİLOĞLU