Yöresel Yemek Kültürü
Türk mutfak kültürünün önemli besinlerinden biri olan çorbalar, Kocaeli mutfağının da vazgeçilmez lezzetlerindendir. Orta Asya’da Türkler arasında paça çorbası, tarhana çorbası, yoğurtlu çorba, un çorbası, umaç çorbası ve mercimek çorbası en çok tüketilen ve bilinen çorbalar arasındadır. Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde saray mutfağında olduğu kadar evlerde de çok çeşitli çorbalar yapılmıştır. Çorba dışında başka yiyeceklerin yapımında da kullanılan mercimeği Türklerin erken dönemlerden itibaren tanıdığı yazılı KAYNAKLARda belirtilmektedir. Uygur Kitabeleri’nde yasımuk olarak geçen mercimek, Orta Asya Türklerinde ise yaygın olarak yasmık şeklinde kullanılmıştır. Anadolu’nun çeşitli yörelerinde de yasmık, yosmuk şeklindeki kullanımlar görülür. Türklerin Orta Asya’dan beri yetiştirip kullandığı mercimek, Anadolu’da da Hititler döneminden beri yetiştirilmektedir. Anadolu’ya göç eden Türkler, bu coğrafyada da yetişen mercimekli yemekler yapmaya devam etmişlerdir.
Tahıl veya un ile etin birlikte kullanıldığı çorbalar da Orta Asya’dan itibaren eski Türkler arasında görülmektedir. Tournefort Seyahatnamesi’nde Türklerin çorbadan başka bir şey sevmediği için avladıkları her çeşit hayvanın etini küçük parçalara bölerek pişirdikleri ifade edilmektedir. Kocaeli’de pişirilen çorbalardan biri olan köfteli mercimek çorbası tahıl ile etin birlikte kullanıldığı bir çorbadır. Bu çorbada eti küçük küçük parçalara bölerek eklemek yerine kıymadan yapılan köfteler kullanılır.
Köfteli mercimek çorbasının yapılışı iki aşamadan oluşur: Köfte ve çorba. Köfte için; 1 kilo köftelik kıymaya 1 su bardağı badem, 1 çay bardağı süt, 4 dilim ekmek, 2 kaşık kuş üzümü, 2 diş sarımsak, bir tutam maydanoz, bir yumurta, pul biber, tuz, kişniş, karabiber eklenerek iyice yoğrulur. Yapılan köfteden nohut ya da fındık büyüklüğünde parçalar alınarak yuvarlanır ve tavada kızartılır.
Çorbası için; eritilmiş tereyağında ince doğranmış bir adet kuru soğan kavrulur. Su veya et suyu eklenerek kaynamaya bırakılır. Ardından mercimek ve diğer malzemeler ilave edilerek yumuşayana kadar pişirilir. Kevgir ya da karıştırıcı yardımıyla çorba pürüzsüz hale getirilir. Çorbaya köfteler eklenerek kısa süre kaynatılır. Yoğurt, bal, limon suyu ve nane ile hazırlanan sos üzerine dökülerek servis edilir.
KAYNAKÇA
Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000, s. 263-264; Galip Akın, Vahdet Özkoçak ve Timur Gültekin, “Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi”, Antropoloji, Sayı 30, Ankara 2015, s. 33-51; Joseph de Tournefort, Tournefort Seyahatnamesi, Ed. Stefanos Yerasimos, Kitap Yayınevi, İstanbul 2013; Sibel Güler, “Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 26, Kütahya 2010, s. 24-30; https://www. kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/neyenir/kofteli-mercimek-corbasi [22.07.2021]; https://lezzetler.com/kofteli-mercimek-corbasi-kocaeli-vt85868 [22.07.2021]
Meriç HARMANCI