Kocaeli’deki Spor Neşriyatı
Kocaeli’de ilk matbaa 1860’larda Akmeşe’de kurulmuş ve daha çok dini yayın ve evraklar basmıştır. Kocaeli’nin ilk gazetesi Kocaeli adı ile çıkmış ve 1933’e kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Daha sonra 1921’de Türkyolu gazetesi, 1923’de Hürfikir gazetesi, 1938’de Körfez gazetesi, 1939’da Marmara gazetesi, 1948’de Hürsöz gazetesi, 1951’de Bizimşehir gazetesi ve 1968 yılında Sesim Dergisi gibi Kocaeli ilinde yayınlanan bu basılı yayınlarda spor ile ilgili haberlere yer verilmiştir. Kocaeli tarihinde, özellikle kent yaşamında yer edinmiş ve 1954 tarihinde yayınlanmaya başlayan Seka Postası özellikle Seka Kâğıtspor ile ilgili yayınlara yer vermesiyle yazılı spor literatürü için önemli bir kaynak olarak tarihte yer almıştır.
Tarihsel süreçte Kocaeli kent yaşamında spor ile ilgili yayınlara bakmamız gerektiğinde ilk önce Kocaeli’deki spor tarihini genel olarak ortaya koymamız gerekmektedir. 1973 Kocaeli İl Yıllığında Kocaeli’de spor, “1909-1910 yıllarında futbol ile başlamış ve İzmit’teki Fransız mektebi talebelerinden Ferit ve Süreyya Beylerin öncülüğü ile bir futbol takımı kurulmuş ve talebelerin spor yapmaları sağlanmıştır” diye belirtilmiştir. 1927 yılında İzmit Sultaniyesi futbol takımı kurularak faaliyete geçmiştir. Ayrıca mektepler dışında İttihat Spor Kulübü İzmit’te kurulan ilk sivil spor kulübüdür. Daha sonra İttihat Spor’un ikiye ayrılması ile 1932 yılında İdmanyurdu, 1935 yılında da Akyeşil kulüpleri kurularak futbolla beraber çeşitli spor branşlarında faaliyet göstermişlerdir.
Kocaeli ilinin spor tarihi ile ilgili olarak kaleme alınmış yayınlar şunlardır:
“Hergeleci İbrahim” Kartepe Sarımeşe bölgesinde adına yarışmalar düzenlenen ilimizin güreşçilerinden olan Hergeleci İbrahim’in güreş hayatından bahseden,
M. Sami Karayel tarafından kaleme alınmış Kocaeli spor tarihi için nadir eserlerden biridir.
“Kuruluşundan Bugüne Kocaelispor” adlı yayın kent sporunda uzun yıllardır görev yapan, özellikle Kocaelispor’un ilk yıllarında kulüp yapısı içerisinde görev almış Nasut Kayalı tarafından kaleme alınmıştır. Kitap içerik olarak Nasut Kayalı’nın spor alanına yönelik bir özgeçmişini içermekte ve bu özgeçmiş içerisinde Kocaelispor tarihini anlatmaktadır.
“Sportif Uğraş” şu an Kocaeli Üniversitesi’nde akademisyen olarak görev yapmakta olan Levent Atalı ve Kürşad Sertbaş tarafından 2001-2002 yılları arasında yerel basında yayınlanan yazarların köşe yazılarından oluşmaktadır. Dergide içerik olarak şu başlıklar yer almaktadır: Anayasa ve Spor, Çocuk ve Spor, Mesleğim Spor, Sportif Kültür, Spor Yönetiminde Kariyer Sahaları, Sportif Bilinç, Spor Okulları ve Fair Play.
“Kocaeli’nin Spor Tarihi” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanan yerel spor tarihimizin, yeni nesillere aktarılması ve spor kültürü ile kentlilik bilincimizin gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan bir eserdir. Kitap içerik olarak yerel spor tarihine değinmekte ve özellikle kent sporunda yer almış olay ve kişileri anlatmaktadır. Ayrıca belirtilen tarih aralığında spor ile ilgili zengin fotoğraf içeriğine sahiptir.
“Spor Kültürü” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanmıştır. Prof. Dr. Yavuz Taşkıran tarafından 10 yıllık bir zaman diliminde yerel gazetelerde yer almış köşe yazılarının derlenmesiyle oluşturulmuş bir yayındır. Kitap içeriğinde yer alan örnek başlıklar şu şekildedir: Ailede Spor, Araştırmaların Spora Katkısı, Çevre ve Spor, Eğitim ve Spor, Okul, Kulüp İşbirliği, Sporda Bilgi ve Teknoloji, Spor ve Kültür İlişkisi.
“Er Meydanı Sekapark” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından her yıl düzenlenen Sekapark Altın Kemer Yağlı Güreşleri ile ilgili bilgi, fotoğraf ve sonuçları içermektedir.
“Kâğıtspor Akademi Eğitim Kitapçığı” Prof. Dr. Turgay Biçer tarafından hazırlanmış olan yayın, Kâğıtspor bünyesindeki yönetici, antrenör ve sporcular için hazırlanmıştır. İçerik olarak sportif başarı ve davranış ile ilgili konuları içermektedir.
“Çağ Deviren Ahmet Taşçı” Erdoğan Özdemir tarafından kaleme alınan ve içerik olarak büyük başarılar elde etmiş Türkiye Başpehlivanı Ahmet Taşçı’nın hayatını anlatan bir yayındır.
Kocaeli kent yaşamında spor alanında yayın yapan dergi ve bültenler ise şunlardır:
“Maşukiyespor” Maşukiyespor’un 50. yılı münasebeti ile 2002 yılında bir sefere mahsus yayınlanmıştır. İçerik olarak kulüp tarihi, fotoğraflar ve Maşukiye’nin tanıtımı gibi bilgilere yer verilmiştir.
“Spor Tek” süreli bir yayın olarak 2004 tarihinde yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Gebze ve Darıca bölgelerine yönelik ağırlıklı olarak futbol olmak üzere amatör spor branşları haberlerine yer vermiştir. “Forza” Kocaelisporlular Derneği tarafından Kocaelispor özelinde çıkarılmış bir yayındır. İçerik olarak Kocaelispor ile ilgili haberler, ligin durumu, futbolcu ve antrenörlerle ilgili röportaj ve Kocaeli spor tarihinden bahsedilmiştir.
“Darıca Gençlerbirliği” 2006 yılında Darıca Gençlerbirliği spor kulübünün resmi dergisi olarak yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Darıca Gençlerbirliği ile ilgili haber, röportaj, lig durumu ve kulüple ilgili çeşitli bilgilere yer verilmiştir.
“Akademik Spor” Kocaeli Üniversitesi’nde eğitim gören öğrenciler tarafından hazırlanan ve 2007 yılında yayın hayatına başlayan bir dergidir. İçerik olarak spor alanına yönelik eğitim, psikoloji, sponsorluk, egzersiz, sağlık ve performans gibi konuları içermekte ve ayrıca spor haberlerine yer vermektedir.
“Yelken Fora” İzmit Yelken Kulübü’nün aylık yayın bülteni olarak 2007 yılında yayınlanmaya başlamıştır.
Yelken Fora bülteni içerik olarak yelken sporu ile ilgili haberleri ve kulüp üyelerinin bir araya geldiği etkinlikleri içermektedir.
“Paten Dünyası” Kocaeli ilinde yayın hayatına başlamış ağırlıklı olarak buz sporları haberlerine yer vermesinin yanı sıra ilimizin buz sporları ile ilgili yönetici, antrenör ve sporcuları hakkında haber ve bilgilere yer vermiştir.
“Kocaeli’de Spor” Kocaeli’nin spor ve taraftar dergisi olarak 2008 tarihinde yerel süreli yayın olarak yayın hayatına başlamıştır. Ağırlıklı olarak Kocaelispor futbol haberlerine yer vermesinin yanı sıra, ilin amatör spor branşları ile ilgili haberler de dergi içeriğinde yer almaktadır.
“Amatörce” Kocaeli Amatör Spor Kulüpleri Federasyonu tarafından çıkarılan dergi, ilin amatör spor branşları ile ilgili haberlere yer vermekte ve dergi içeriğinde spor eğitimi, sağlık ve spor tarihi konularına değinilmektedir.
“Fortyone” ağırlıklı olarak kent sporu ile ilgili haberlere yer veren bir dergidir. Sportif röportajlara ve Kocaelispor’a da önem vermiştir.
“Kâğıtspor” Kâğıtspor Kulübü tarafından özellikle Kâğıtspor’un kendi sportif branşları ile ilgili haberleri kent ile buluşturmak üzere yayın hayatına başlamış bir dergidir. Ayrıca kulüp bünyesinde yönetici, antrenör ve sporcunun birbiri ile ilişkisini geliştirmek ve bilgilendirmek amaçlanmıştır.
“İzmit Tenis Kulübü” İzmit Tenis Kulübü tarafından kulübün resmi bülteni olarak yayın hayatına başlamıştır. Kent sosyal yaşamı, tenis sporu ve üyeleri ile ilgili haber ve etkinliklere yer vermiştir.
Görüldüğü üzere tarihsel süreçte kent yaşamında, spor ile ilgili farklı türde yayınlar üretilmiş ve spor kültürüne yönelik bir yazılı alan oluştuğu görülmüştür. Kitap boyutunda spor yayınlarının ağırlıklı olarak futbol ve güreş ile ilgili olduğu görülmüştür. Kocaeli ilinin farklı branşlardaki spor tarihini ve kültürünü ortaya koyan yayın eksikliği dikkat çekmektedir. Dergiler boyutunda ise spor kulüplerinin bünyesinde çıkarılan dergi ve bültenler olduğu görülmüştür. Ayrıca Kocaelispor ile ilgili dergilerin yer aldığı tespit edilmiş fakat dergilerin sürekliliği sağlanamamıştır. Kitap, dergi ve bilimsel toplantılarla ilgili yayınların yanında spor ile ilgili literatüre tarihsel süreçte Kocaeli il yıllıklarında, gazetelerde, farklı alanlarda yazılan kitapların bölümlerinde ve dergilerde de yer verilmiştir. Spor yayınlarının farklı spor branşlarında çeşitlenmesi ve tarihsel süreçte yaşananları aktarması boyutu ile ayrıca önem kazandığı görülmektedir.
KAYNAKÇA
Bayram, Çağlar, Kocaeli’deki Yerel Gazetelerin Tarihsel ve Teknolojik Gelişimi, Basılmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2007; Cumhuriyetin 50. Yılında Kocaeli, 1973 İl Yıllığı, Kocaeli, 1973; Levent Atalı, Sercan Karabacak, Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor-Yayınları, Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarih ve Kültür Sempozyumu-IV, Kocaeli 2018, s. 2047-2053.
Levent ATALI