Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK İşbirliği ile Kurulan Merkez

Bilim merkezleri yediden yetmişe her yaştan insanları bilimle buluşturmak, bilgiyi bizzat kaynağından öğrenmeyi sağlamak, bilime ve teknolojiye olan merakı artırmak üzere tasarlanmış, uygulamalı ve bilim kültürünü artırmaya yönelik kurulmuş merkezlerdir. Bilim merkezleri klasik müze anlayışından uzak ziyaretçiler için de interaktif alanlar sunmaktadır. Bilim merkezleri, sadece sahip olduğu sergi ve deney düzeneği içerikleriyle değil, kendilerine has mimarileri, bulunduğu konumları, yaptıkları bilimsel ve kültürel etkinlikleri ile cazibe merkezi olma özelliği taşımaktadırlar. Bilim merkezleri hem fen hem de teknolojiyle eğitim arasında bir köprü kurarak fen eğitimine, sosyal alanlardaki eğitimlere ve mesleki eğitime katkı sağlayabilecek bir yapıdadır. Ayrıca bilim merkezleri okullardaki eğitimleri de pekiştiren okul dışı öğrenme alanlarıdır. Her geçen gün dünyada ve Türkiye’de bilim merkezlerinin önemi artmaktadır.

Kocaeli Bilim Merkezi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK işbirliği ile kurulmuştur. 18 Nisan 2015 tarihinde Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın teşrifiyle açılmıştır. Türkiye’nin en büyük endüstriyel dönüşüm projesinin içinde yer almaktadır. Dünyanın en büyük bilim merkezi olan Exploratorium’dan danışmanlık alınmıştır.

Kocaeli Bilim Merkezi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’nın bünyesinde bulunup pazartesi hariç haftanın 6 günü hizmet vermektedir. Bilim merkezine giriş, galeri alan gezisi, etkinlikler vb. faaliyetlerin hepsi ücretsiz olarak sunulmaktadır. Açılışından bu yana bir milyonun üzerinde ziyaretçi ağırlamıştır.

Kapalı ve açık alan olarak toplam 18,650 m² alana sahiptir. Kocaeli Bilim Merkezi’nde 4 galeri bulunmaktadır. Bunlar, algı ve gerçeklik galerisi, dinamik dünya galerisi, bilimin sultanları ve su alanıdır. Bunların dışında, giriş kısmında bilim merkezinin kendi bünyesinde üretilen yerli düzenekler yer almaktadır. Toplamda 200’den fazla ziyaretçinin interaktif olarak kullanabileceği bilimsel düzenek bulunmaktadır.

Algı ve Gerçeklik Galerisi

71 adet uygulamalı bilimsel düzeneğin bulunduğu bu galeri optik, zihin, görme, ses ve işitme bölümlerinden oluşmaktadır. 850 m²’lik bir alana kurulmuştur. Bu galeride ışığın renkli dünyasından başlayıp kaybolan cam çubukları ile merceklerin kırılması, ses spektrogramı ile ses perdeleri, kulak hileleri ile doğadaki farklı canlıların duyma algıları, polarize ışık sütunu ile ışığın polarizasyon olayı ziyaretçilere sunulmaktadır. Algı ve gerçeklik galerisi duyulara ne kadar güvenildiğinin sorgulandığı bir alandır. Bir insan duyularına ne kadar güvenebilir, insanın bulunduğu ortam değişirse etrafı algılaması da değişir mi gibi sorulara ziyaretçiler bu alanda cevap ararlar.

Dinamik Dünya Galerisi

75 adet uygulamalı bilimsel düzeneğin olduğu bu galeri güneş sistemi, dünya, yaşam, hava ve su bölümlerinden oluşmaktadır. 1050 m²’lik bir alana kurulmuştur. Ziyaretçiler evreni moleküler ölçekten daha geniş bir ölçekte gözlemleyebilecekleri düzeneklerle buluşurlar. Havadaki bulutlardan, kasırgaların oluşumunu gösteren düzeneklere, DNA modellerinden protein çeşitlerine, ölçekli güneş sistemi modellemesine, Dünya’nın katmanlarına kadar gelen ziyaretçilerin inceleyip özelliklerini kendileri keşfedecekleri bir alan sunulmaktadır. Dinamik Dünya galerisinde ziyaretçi parçası olduğu evreni inceleme şansı yakalar.

Bilimin Sultanları

Bir sürü interaktif düzeneklerle desteklenen Bilimin Sultanları galerisi astronomi, uçuş alanı, matematik, sanat ve mimari, ileri teknoloji ve buluşlar, en büyük kaşifler, su tulumbaları ve optik bilimlerin temeli alanlarından oluşmaktadır. 1050 m²’lik bir alana kurulmuştur. MS 600 yılı ile MS 1600 yılları arasında, bilimin altın çağı olarak adlandırılan döneme öncül olmuş Müslüman âlimler daha önceki medeniyetlerin bilgelikleri üzerine çalışmalar yapmış ve bunların üzerine kendi eşsiz keşif, yenilik ve icatlarını ilave etmişlerdir. Bilimin Sultanları sergisi ziyaretçileri o dönemdeki çalışmalara götürerek eşsiz bir deneyim sunmaktadır.

Su Alanı Galerisi

Dış alanda yer alan bu galeride ziyaretçiler temel yaşam kaynaklarımızdan biri olan suyun iç dünyasını, davranışlarını gözlemler. 750 m²’lik bir alana kurulmuştur. Kayalıkların oluklarından fışkıran bir suyun basıncını, havayla buluşup dans eden damlacıkların titreşimlerini, tünellerden geçen suyun muhteşem akışını ve daha fazlasını bu açık hava sergisinde gözlemlemek mümkündür.

Atölyeler

Eğitim programları, bilim merkezlerinin belirli bir hedef kitleye bir konuyla ilgili daha detaylı bilgi verebilecekleri etkinliklerdir. Rehberler eşliğinde yürütülen atölyeler, etkinlikler, deney gösterileri ve sahnede bilim aktiviteleri bilim merkezi eğitim programlarının temelini oluşturmaktadır. Eğitim programları ile ziyaretçilere sunulan bilim merkezi tecrübelerinin çeşitlendirilmesi, güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Eğitim programları, bilim merkezlerine sergilerle ilgili daha detaylı bilgi sunma imkânı tanıdığı gibi, sergi temaları dışındaki konularla ilgili de ziyaretçileri bilgilendirmektedir.

Kocaeli Bilim Merkezi’nde fizik, astronomi, kimya, biyoloji, roket ve havacılık, elektrik ve elektronik, robotik, matematik, yer bilimleri gibi bilim dallarından oluşan atölyelerde 4 yaştan itibaren öğrencilere ve ziyaretçilere eğitimler verilmektedir. Atölyeler anaokulu, ilkokul ve ortaokul öğrencilerine yöneliktir ve yaklaşık olarak bir saat sürmektedir. Birbirinden farklı konularda, dönüşümlü olarak her hafta sonu atölye çalışmaları yapılmaktadır. Okul öncesi atölyelere Organ Yeleği, Benim Küçük Bahçem, Yanardağ Atölyesi, Kinetik Kum, Mutfakta Bilim; ilkokul atölyelerine; Taşların Dünyası, Kemik Atölyesi, Katıdan Gaza Yolculuk, Sütten Plastiğe, Elektroböcek; ortaokul atölyelerine Hücre Modeli, Mekanik El, Sabul Atölyesi, Altın Yağmuru, Mancınık, Basketçi Robot gibi atölyeler örnek verilebilir.

Mucit Dünyası

Türkiye’de ilk defa Kocaeli Bilim Merkezi’nde uygulanan, 6 Kasım 2016 tarihinde Sanayi Bakanlığı, Tübitak, İntel ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile kurulan bir laboratuvardır. Kurulum amacı çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin çağın temel ihtiyaçları doğrultusunda, kodlamanın kendisini öğretmekten ziyade, diğer beceri alanlarını geliştirmeyi sağlayan bir araç olarak kullanılmasını sağlamak ve öğrenme çıktıları ile teknolojik bileşenleri eğlenerek, teşvik ederek bulmalarını sağlamaktır.

Atölye çalışmaları kapsamında Arduino yazılım eğitimi, Scratch kodlama eğitimi, Makey MakeykKodlama eğitimi, 3B tarayıcı ve 3B yazıcı eğitimi, 3B ürün tasarlama eğitimi, robotik kodlama eğitimi verilmektedir. Anaokulu öğrencileri için Bee Bot, Cubetto gibi yaşlarına uygun kodlama kitleriyle kodlama eğitimi verilmektedir. 4 yaşından büyük herkese yönelik eğitimler bulunmaktadır. Aylık belirli saatler ve kur sistemi oluşturularak katılım sertifikaları verilmektedir. Başarılı öğrenciler ile birlikte projeler üretilmektedir. Ayrıca kodlama eğitimlerinin yaygınlaştırılması için öğretmenlere yönelik eğitimler de verilmektedir.

PÜF

KODELİ projesiyle, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Türkiye’de ilk olarak, Kocaeli Bilim Merkezi tarafından uzun vadeli ileri düzey eğitimlerin verilmesi için kurulmuştur. Teknolojik gelişmelerin hızla arttığı çağımızda teknoloji ve bilişimde üreten bir toplum olabilmek adına yerli yazılım sistemleri ve uygulamaları alanında eğitim ve farkındalığın ortaokul seviyesinden başlayarak yeni nesillere aktarılması amaçlanmaktadır.

Bilim Sahnesi

Düzenli olarak bilim şovlarına, seminerlere, eğitimlere ev sahipliği yapan alandır. Köpük şov, sıvı azot patlaması, kuru buz tepkimesi, alevle dans gibi bilimsel şovlar ziyaretçilere ve okul gruplarına yapılmaktadır.

Açık Hava EtkinlikleriGökyüzü Gözlem Şenliği

Ziyaretçilere astronominin tanıtıldığı, genellikle yaz aylarında, ağustos ayında yapılan açık hava etkinliğidir. Ziyaretçilerin ailece katılabileceği, atölye çalışmalarının da olduğu, profesyonel teleskoplarla gözlemlerin yapıldığı ve simülatörlerle çeşitli uzay araçlarının denenebildiği şenlik havasında geçen etkinlik 2 gece sürmektedir. Her yıl düzenli olarak yapılmaktadır.

Doğada Bilim Etkinlikleri

Önceden belirlenen çeşitli temalarda katılımcı öğrencilerle beraber çevre odaklı etkinlikler yapılmaktadır. Kocaeli içinde bulunan temaya uygun seçilen bir bölgede öğrenciler eğitmenlerle beraber gözlem yaparak atölye etkinlikleri düzenlerler.

KAYNAKÇA

Kemal Taha Hülagü, Bilim Merkezlerine Düzenek Seçimi İçin Çok Ölçütlü Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2018; www.kocaelibilimmerkezi.com (Kocaeli Bilim Merkezi’nin resmî web sitesi).

Kemal Taha HÜLAGÜ