Kocaeli Bisikletli Ulaşım Sistemi

Kocaeli Bisikletli Ulaşım Sistemi (KOBİS) projesi 2014 yılında, şehir içi ulaşımı kolaylaştırmak, diğer toplu taşıma araçları haricinde bir seçenek sunmak ve çevresel/sürdürülebilir ulaşım araçlarının kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla hayata geçirilmiş bir bisiklet kiralama sistemidir. 2014 yılında 18 istasyon ve 136 bisiklet ile hizmete başlamış olan KOBİS, günümüzde 74 istasyon, 864 park ünite ve 520 bisiklet ile hizmetine devam etmektedir.

12 ilçeye yayılmış olan bisiklet istasyonları, ulaşım amaçlı kullanıma uygun olması nedeniyle şehir merkezinin ulaşım sistemleriyle entegreli bir biçimde bisiklet yollarının üzerinde kurulmuştur. Kiralanan bisikletler ile Kocaeli sınırları içerisinde herhangi bir ilçeden bir diğerine gidilebilmektedir. Ulaşımı desteklemesi amacıyla daha çok Kocaeli’nin rekreatif bölgelerinde ve konut alanlarında bulunmaktadır. Yine aynı amaç ile Pazar ve bayram günleri tam gün, diğer günler ise yoğun saatler olan 07:30-09:30 ile 15:00-19:00 hariç olmak üzere tramvaya bisiklet ile binilebilmektedir. Bununla beraber yeni modern otobüslerin önünde bisiklet aparatı da yer almaktadır. Türkiye’de ilk defa 80 kişilik kapasiteye sahip toplu taşıma araçlarında bisiklet taşıma aparatı kullanılmıştır. Bu aparat ile aynı anda iki bisiklet taşınabilmektedir. KOBİS ile bisiklet kullanımını artırmayı hedefleyen büyükşehir, böylece ulaşımda entegrasyonu da sağlamış olacaktır.

KOBİS kiralama sistemi bisiklet istasyonu, bisiklet ünitesi, bisikletler ve kiosktan meydana gelmektedir. Kiosk ünitelerinde 61 cm boyutunda bilgilendirme ekranı ve kamera bulunmaktadır, dokunmatik ekranı çok fonksiyonlu şekilde geliştirilmiştir. Kiosktan uygulanması gereken işlemleri takip ederek kart dolum, bakiye sorgulama, abonman kart üyeliği, kredi kartı ile üyelik gibi işlemler yapılabilir, ayrıca yakındaki istasyonlar kontrol edilebilir ve arızalı bisikletler bildirilebilir. Kart ile çalışan bu sistemden yararlanabilmenin Kobis üye kartı, kent kart ve kredi kartı olmak üzere 3 yolu vardır.

KOBİS karta sahip olmak için Kocaeli fuarında bulunan Seyahat Kartları Bürosu’ndan sisteme üye olmak yeterlidir. Bunun için 10 TL ücret ve kimlik kartı talep edilmektedir. KOBİS kartına sahip olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekmektedir. KOBİS kartını edindikten sonra bisiklet kiralamak için kartın bisiklet istasyonundaki panele okutularak daha önce belirlenen şifrenin girilmesi yeterlidir. Kent kart ile bisiklet kiralamak isteyenlerin kiralama kioskundan “bisiklet kirala” butonunu tıklayarak kiosk üzerindeki adımları tamamlaması gerekmektedir. Tıpkı kent kart ile olduğu gibi kredi kartı ile KOBİS kiralama işlemi için de ilk olarak kiosk üzerinden üyelik ve ön provizyon işlemlerini tamamlamak gerekmektedir. Daha sonra sistem tarafından verilen şifre ile park yerlerindeki panel üzerinden giriş-şifre-giriş adımları takip edilerek bisiklet kiralanabilir. Hangi kart ile yapılırsa yapılsın, bisiklet kiralanırken uygulanması gerekenler akıllı bisiklet İstasyonlarında bulunan kiosk panelinin yanında adım adım tarif edilmektedir. İşlemlerin tamamlanmasının ardından kartın panele okutulması ve dört haneli şifrenin girilmesi yeterlidir. İnternet üzerinden, üyelik formunda istenen bilgilerin doldurulmasıyla da sisteme üye olunabilir ve kart ücreti dolum işlemleri kredi kartı ile web sitesindeki “üye kartı ül-kredi yükle” bölümünden yapılabilir.

Ücretlendirme saate göre hesaplanmaktadır ve 0-60 dakika 1,5 TL, 1-2 saat arası 3 TL, 2-3 saat arası 4,50 TL, 3-4 saat arası 6 TL, 4-5 saat arası 7,50 TL, 5-6 saat arası 9 TL şeklinde düzenlenmiştir. Bisikleti teslim ederken boş bir istasyona bisikletin yerleştirilme ve ekranda teslim alınma uyarısı görülene kadar beklemeke yeterli olacaktır. Kullanım ücreti bisikletin alınması ile başlayıp bisiklet herhangi bir istasyona teslim edilinceye kadar devam etmektedir. Bisikleti teslim ederken hizmet dışı olmayan bir park yeri seçilmelidir. Kullanıma açık olan park yerlerinin ayırt edilebilmesi için panellere “kullanılabilir” anlamına gelen yeşil ışık yerleştirilmiştir. Ekranda teslim edilme bildirisi görülmemesi durumunda bisikletin doğru yerleştirilip yerleştirilmediği kontrol edilmelidir. Aksi takdirde sistem bisikletin teslim edildiğini kaydedemez ve bisiklet teslim edilmemiş olarak görülür. Eğer şüpheli bir teslim işlemi var ise 444 11 41 numaralı çağrı merkezi aranmalıdır. Böylece bisikletlere yerleştirilmiş olan GPS verici ve RFID kart okuyucu ile bisikletin konumu belirlenebilir ve yaşanılan olası sıkıntılara görevliler tarafından müdahale edilebilir.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ulaşım dairesi başkanlığınca hizmet veren KOBİS şefliğinde toplan 15 personel 7/24 çalışmaktadır. Bisikletlerin bakım ve tamirleriyle bu personel ilgilenmektedir. Bisikletler haftada en az bir kez KOBİS merkezinde ya da sahada bakıma alınmakta, ihtiyaçlarına göre bakım-tamir işlemleri yapılmakta ve yapılan işlemler bisikletin künyesine işlenmektedir. Ayrıca bisikletlerin temizliği de görevlilerin başından beri önem verdiği bir husus olmuştur. Hijyenin ön plana çıktığı pandemi sürecinde de KOBİS, vatandaşlar tarafından oldukça ilgi görmüş ve güvenilir bir ulaşım aracı olduğu düşünülerek kullanımı artmıştır. KOBİS, 2020’de büyümeyi sürdürerek Gölcük ilçesi Halıdere, Ulaşlı ve İzmit ilçesi Şirintepe Mahallesi’ne üç yeni istasyon eklemiştir. Vatandaşlardan yoğun ilgi gören KOBİS, gelecek yıllarda istasyon ve bisiklet sayısını arttırmayı düşünmektedir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı açıklamaya göre 2020 yılında KOBİS sistemine 35299 kişi eklenmiştir. 181636 KOBİS kiralaması gerçekleştirilmiş ve bisikletler toplamda 12175497 dakika kullanılmıştır. KOBİS akıllı bisiklet kiralama sistemi kurulduğu günden itibaren toplam 83052 üye sayısına ulaşmıştır. Kent kart ile üye olanların sayısı 50946, abonman üye sayısı 29933, kredi kartı ile üye olanların sayısı ise 1992 kişidir.

Kocaeli bisikletli ulaşım sisteminin (KOBİS) resmi sayfası ve sosyal medya hesapları sık sık paylaşım yapmakta ve kullanıcıları için tüm gelişme ve yenilikleri duyurmaktadır. Kocaeli akıllı bisiklet sistemi Twitter sayfası @kobistr; instagram hesabı @kobistr; internet hesabı ise https://kobis.com.tr’dir. Özel günlerde gerçekleştirilecek olan etkinlikler ve çekilişler de bu sayfalar üzerinden duyurulmaktadır. Avrupa Hareketlilik Haftası’nda düzenlenen Kocaeli bisiklet turu etkinliği, Kocaeli turizm ve bisiklet festivali, Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda bisiklet ile şehir uuru etkinliği bunlara örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca 3 Haziran Dünya Bisiklet Günü, 5 Haziran Dünya Çevre Günü gibi özel günler kutlanmakta ve bisiklet çekilişleri yapılmaktadır.

KAYNAKÇA

“KOBİS, Yenilenen Sistemi ile Vatandaşların Hizmetinde” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı, https://www. kocaeli.bel.tr/tr/main/birimler/ulasim-dairesi-baskanligi/83/33429 (Erişim Tarihi: 19 Eylül 2021); “Kocaeli’de Bisiklet Yeni Normalin Gözde Ulaşım Aracı Oldu”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/ tr/turkiye/kocaelide-bisiklet-yeni-normalin-gozde-ulasim-araci-oldu/2010397 (Erişim Tarih: 11 Eylül 2021); “Kobis Bisiklet Nasıl Kiralanır?” Kart Bakiye, https://www.kartbakiye.com/kobis-bisiklet-nasil-kiralanir/ (Erişim Tarihi: 10 Eylül 2021); “KOBİS İstasyonları Ücret Tarifesi ve Üye İşlemleri” Ray Haber, https://rayhaber. com/2019/11/kobis-istasyonlari-ucret-tarifesi-ve-uye-islemleri/ (Erişim Tarihi: 18 Eylül 2021); “Kocaeli Kobis ile Pedal Çevirdi” Türkiye Cyclist. https://www.cyclistmag.com.tr/2021/01/05/kocaeli-kobis-ile-pedal-cevirdi/ (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2021); Kobis Birimi Yazı İşleri Personeli Hasan Orak ile 20 Eylül 2021 tarihli görüşme; https://twitter.com/kobistr/status/1053280631801737216 (Erişim Tarihi: 19 Eylül 2021).

Muhammed Bilal ÇELİK