Kızılay Binası

İzmitlilerin birlik olup İstiklal Caddesi üzerinde bağışladığı arsaya 1949 yılında Kızılay binası inşa edilmiştir. 1958 yılında varlığını sürdürdüğü görülen bu binanın arka cephesinde bulunan arsaya ise iki katlı Kızılay dükkânlarıın eklenmesi planlanmaktadır. Her katında 13 dükkân olmak üzere toplam 26 dükkân ve ofis biriminden oluşması tasarlanmaktadır. İzmit Kızılay başkanı Hilmi Ege’nin yoğun uğraşlarından sonra yapının planlama işine görüş vermesi için genel merkez Ankara’dan İzmit’e mimar getirilmiştir. Yapının alt kısmını transit ambarı biçiminde yapmak ve herhangi bir kaza anında nakliyatta güçlüklerle karşılaşması engellenmek istenmektedir. Bu durumu görüşmek üzere Hilmi Ege Ankara’ya gitmiş ve oradan alınan görüşler ve öneriler doğrultusunda yapının “kapalı çarşı” biçiminde tasarlanarak İzmit’in gelecekteki mimari durumuna uygun olması kararlaştırılmıştır. İnşası düşünülen binanın etüt ve projeleri, İzmit Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır. Dükkânlardan gelecek 60–90 lira arası kira bedeli Kızılay için gelir kaynağı olarak düşünülmektedir. 188000 lira bedelli yapının inşası için 1958 yılı sonları hedeflenmiş fakat nihai yapım işi kararı Kızılay’ın 1961 yılı yıllık kongresinde alınmış ve inşaat hazırlıkları başlamıştır. Binanın müteahhidi Seyfi Ulusoy’dur. Yapıldığı dönemin şartlarında, görece hızlı ilerleyen inşaatın bir an önce bitmesi için İzmit halkı da destek vermiştir. Örneğin bazı vatandaşlar kendi yaptıkları inşaatlardan arta kalan kum ve toprakları Kızılay inşaatına getirmiştir. Yoğun gayretlerin sonunda 1962 yılında tamamlanan iki katlı işhanı 29 dükkân ve yazıhaneden oluşmaktadır. 300 bin liraya mal olan yapıyla birlikte Kızılay’ın dükkân sayısı 40’a yükselmiştir. Kiraya verilen dükkân ve yazıhanelerden ayrıca yeni binada günde 300 kişinin tedavisi yapılabilmektedir. 1973 yılında mevcut binaya 350 bin lira bedelle bir kat daha eklenmiştir.

1990 yılına gelindiğinde Kızılay’ın burada bulunan yapılarının yıkımına karar verilmiştir. Yıkımı gerçekleşen binaların 860 metrekarelik bu alanın 6 katlı yeni bir işhanı inşası istenmiştir. Sağlık ve ticaret merkezi olarak kullanılacak yeni binanın müteahhidi İstanbul’dan Sabri Dülek’tir. 1991 yılında yapının kaba inşaatının bitirildiği, 6 milyar liraya mal olduğu bilinmektedir. 5 katlı olarak yapılan binanın bodrum katında garaj, röntgen merkezi ve sığınaklar, zemin katında 11 dükkân, bir taksi durağı, asma katta 14 dükkân, birinci katta 10 büro, bir pastane, ikinci katta 7 büro ve kan merkezi, üçüncü katta 5 büro ve dispanser, dördüncü katta kan bankası, şube müdürlüğü ve 350 kişilik düğün salonu bulunmaktadır. 21 Haziran 1992 tarihinde bina tamamlanmış ve açılışı yapılmıştır. 2011 yılına gelindiğinde yapının büyük bir kısmı Seka Devlet Hastanesi tarafından devralınarak ona bağlı bir semt polikliniğine dönüştürülmüştür. Zaman içerisinde yeni açılan servis üniteleriyle polikliniğin kapasitesi artırılmıştır. Ardından Seka Devlet Hastanesi işletmeden çekilmiş ve Derince Araştırma Hastanesi ile anlaşma yapılmıştır. Derince Araştırma Hastanesi daha yoğun personel kadrosu ve branşla taşınmak istediği için Kızılay’ın kullandığı ikinci kat da onlara tahsis edilmiştir. Bunun sonucunda Kızılay Kocaeli şubesi 2016 yılında ikinci kez inşa edilen bu binadan Otel Asya karşısındaki Çağlayan İş Merkezinde satın alınan yere taşınmıştır. Kızılay’ın faaliyetlerine uygun bir şekilde tefriş edilen binada kullanılan alan 300 metrekaredir. E-5 üzerinde konumlanan binanın tercih edilmesinin sebebi Kızılay Kocaeli şubesinin daha geniş kitleler tarafından bilinmesinin istenmesidir.

2017 yılında İstiklal Caddesi üzerindeki 6 katlı işhanının satışı Türk Kızılayı Genel Müdürlüğü tarafından ihaleye çıkarılmıştır. İhaleyi kazanarak burayı yap-işlet-devret modeliyle 29 yıllığına kiralayan Yiğit Mağazacılık dayanıklı tüketim malları limited şirketi, riskli yapı raporu alınan binayı yıkıp yerine alışveriş merkezi yapmaya karar vermiştir. Fakat kiracıların çıkmaması nedeniyle yapının yıkımı uzun bir süre gerçekleştirilememiştir. İşletmelerin tamamının çıkması ve bina altında bulunan trafo alındıktan sonra bina 2020 yılında yıkılmıştır. Zaman içerisinde Kızılay’ın Kocaeli kentinde inşa ettiği tüm yapılar yok olmuştur. 40’lı yıllardan bu yana Kızılay’ın varlığını sürdürmeye devam ettiği yerde artık bir alışverişi merkezi vardır. Diğer yandan Kızılay kurumunun kent içinde çeşitli yapılaşma faaliyetlerine rastlanmıştır. 2016 yılında bütçesini artırmak için plaj yolunda 18 dairelik bir bina inşa etmiştir. Kızılay yönetimleri tarafından yap-sat modeliyle inşa edilen binadaki daireler,Kızılay Genel Merkezi tarafından iki kere ihaleye çıkılmasına rağmen alıcı bulamamıştır. Hatta döneminin Kızılay Kocaeli şube başkanı projenin tasarım kararlarını doğru bulmamaktadır. Binanın bulunduğu mevkiinin deniz seviyesinde olması nedeniyle kar suyu, yağmur suyu, hatta kanalizasyon suları dahi bodrum katta toplanmaktadır. Bu nedenle çevre binalarda bodrum katı yapılmamasına rağmen Kızılay’ın binasında bodrum katın olması yanlış bir karar olarak nitelendirilmektedir. Atıl hâlde duran binalar Kızılay Kocaeli şubesi genel merkezinin de onayıyla kiraya verilmiştir. Kiradan elde edilen gelirle ihtiyacı olan kişilere burs verilmektedir. Diğer bir inşa işi olarak kurum; afet anlarında Kocaeli dışıyla iletişim kurabilmek ve yardım sağlayabilmek için belirli noktalara röle istasyonları kurmaktadır. Bu sayede Kocaeli’nin il sınırlarını kapsayacak şekilde haberleşme sistemi oluşturulmaktadır.

KAYNAKÇA

Büyük Kocaeli gazetesi, Kocaeli Barış gazetesi, Kocaeli Koz gazetesi, Özden Senem Binici, İzmit’te 1936-1966 Yılları Arasındaki Yapı Üretiminin Kentin Gelişimine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 2012, Özgür Kocaeli gazetesi, Türkyolu gazetesi, TürkyoluBizimşehir gazetesi.

Özden Senem EROL