Son Dönem Osmanlı Âlimi, Karamürsel Naibi

Son dönem Osmanlı âlimlerinden biri olan Abdullah Şevket’in babasının adı Mahmud Hamdi Efendi’dir. Abdullah Şevket’in doğum ve vefat tarihleri bilinmemektedir. Ancak yazdığı eserlerden anlaşıldığı kadarıyla Sultan II. Abdülhamid ve Sultan Mehmet Reşat dönemi Osmanlı âlimlerinden olduğu anlaşılmaktadır. Abdullah Şevket, İçel asıllı olup Bandırma ve Karamürsel kazalarında naiblik yapmıştır. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına kadar Karamürsel kazası, Üsküdar kadılığına bağlıydı. Naiblik, idari, dini ve hukuki konularda yetki sahibi olan kişilerin yetki ve vazifelerini vekil olarak yürüten kimselere verilen unvandı. Osmanlıda naibler, medrese eğitimi alarak özellikle fıkıh alanında kendi kaza dairesinde ihtilafları çözebilecek bir seviyede tahsil görmüş ilmiye mesleği mensubu kimselerdi. Bu sebeple Abdullah Şevket’in Bandırma ve Karamürsel’de hem yargı hem de idari görev yaptığı anlaşılmaktadır. Onun Karamürsel naibliği II. Abdülhamid dönemine (1317/1901’li yıllar), Bandırma naibliği ise II. Meşrutiyet dönemine (1328/1912-1913’lü yıllar) denk gelmektedir. Abdullah Şevket’in günümüze ulaşan iki eseri bulunmaktadır. 1. Necâtul Mükellefîn: Eser maarif nezaretinin 4 Safer 1319 H veya Mayıs 1317 Rûmî tarih ve 124 numaralı izni ile Şirket-i Mürettibiye Matbaası’nda basılmıştır. 376 sayfadır. Eserin basıldığı tarih miladi olarak 1901 yılına tekabül etmektedir. İnanç, ibadet ve ahlak konularını içeren ilmihal tarzı bir eserdir. Müellif eserini, halkın istifade edebileceği düzeyde Osmanlıca yazılmış bir kitabın bulunmamasına bağlamıştır. 2. Ahlâk-ı Dînî: Eser, Rûmî 1328 (1330-1331h ve 1912-1913m) tarihinde İstanbul Hürriyet Matbaası’nda basılmıştır. 400 sayfadan oluşmaktadır. Kitabın önsözünden anlaşıldığı kadarıyla eserini Bandırma naibliği görevinde iken yazmıştır. Abdullah Şevket Ahlâk-ı Dînî adlı eserini Sultan Mehmet Reşat’a ithaf etmiştir. Kitabın hatimesinde müellif eserini H 1328 yılında yani M 1910 yılında yazdığını söylediğine göre, eserini Sultan Mehmet Reşad’ın tahta geçmesinden bir yıl sonra kaleme almıştır. Bir ahlak kitabı olan eserde şahsi vazifeler, dini vazifeler, toplumsal/medeni vazifeler, resmi vazifeler bitki ve hayvanlara karşı vazifeler konu edinilmiştir. Abdullah Şevket ve eserleri üzerine Recep Dikici ve Hasan Meydan’ın birer çalışması bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Abdullah Şevket b. Mahmud Hamdi, Necâtü’l Mükellefîn, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası, 1317; Abdullah Şevket b. Mahmud Hamdi, Ahlâk-ı Dînî. İstanbul: Hürriyet Matbaası, 1328; Hasan Meydan, “Son Dönem Osmanlı Mütefekkirlerinden Abdullah Şevket’in Ahlak ve Terbiyeye İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/2, (2017) s. 133-156; Recep Dikici, “Karamürsel Nâibi Abdullah Şevket ve Osmanlı Dönemindeki Diğer Kocaelili (İzmitli) Âlimler”; (Ed.) H. Selvi, M. B. Çelik, A. Yeşildal; Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu – II içinde (1941-1961); Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2016.

Hüseyin OKUR