Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Kocaeli’den Şehit ve Gazi Olanlar
1960-1980 yıllarında Türk dış politikasının gündemini meşgul eden temel konulardan birisi Kıbrıs meselesidir. Bu yıllarda Kıbrıs, Türkiye’nin hayati ve milli meselesi, milli menfaatlerinin ağırlık noktası olmuştur. Tarihe genel olarak bakıldığında da Kıbrıs, Türk-Yunan ilişkilerinin daima mihenk taşını oluşturmuş fakat bununla da kalmayarak uluslararası öneme sahip stratejik bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Türkiye bu konuda, özellikle 1964 ve 1974 yıllarında sadece Türk-Yunan ilişkileri bakımından değil, aynı zamanda uluslararası ilişkiler bağlamında da ağır sarsıntılı bir dönemden geçmiştir.
1960’lı yıllarda Kıbrıs adasında pek çok şiddet olayı yaşandı ve bunun sonucunda Kıbrıs Türklerinden çok sayıda insan katliama maruz kaldı. Rum ve Yunanların “Enosis” amacı, yani Kıbrıs’ın Yunan adası yapılma düşüncesi, Kıbrıs Türk toplumunu bu yıllarda zor durumda bıraktı. Türkiye 1963, 1964, 1967 ve 1974 yıllarında söz konusu olaylar karşısında tepki göstererek Türk Silahlı Kuvvetleri ile birtakım harekâtlar gerçekleştirdi. Bu harekâtların asıl amacı, Kıbrıs’ta yaşayan Türk toplumunun hak ve menfaati ile varlıklarının korunmasına katkı sağlamaktı. 1974 yılında yapılan Barış Harekâtı ile bölgede barışın günümüze kadar süregelmesinin temelleri atıldı.
Yapılan harekâtlar kapsamında Türk ordusu 35 subay, 41 astsubay, 421 erbaş ve er ile 1 sivil işçi olmak üzere toplam 498 şehit verirken, Kıbrıs Türk toplumu da 70’i mücahit olmak üzere 340 şehit ve 1200 civarında yaralı verdi. Yunanistan ve Rum kesimi ise 4000 ölü ve 12000 yaralı verdi. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı ile adada yaşayan Türklerin güvenliği ve her iki kesim için de barış tesis edilmiş, böylece Rum tahakkümü ve baskısı sona erdirilmiştir. Yapılan harekât sonrasında Kıbrıs Türk toplumunun hür ve bağımsız bir şekilde yaşayabilmesi için yeni bir ortam sağlanmıştır. Bu olaylar sonucunda Türk halkı, uluslararası anlaşmalara olan bağlılığını göstererek kendi güvenliği ile Kıbrıs Türk toplumunun güvenliğini tehlikeye atacak gelişmelere seyirci kalmayacağını dünyaya göstermiştir.
1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’na, Kocaeli ilinden de çok fazla asker katılmıştır. Çok sayıda gazi ve şehit, harekât sırasında cesur bir şekilde savaşarak görevlerini başarıyla yerine getirmişlerdir. Kocaeli Muharip Gaziler Derneği veya Türkiye Muharip Gaziler Derneği genel merkezi ile Kocaeli Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’nden temin edilen veriler karşılaştırıldığında, Kocaeli’den Kıbrıs Barış Harekâtı’na katılan gazi ve şehit sayısı konusunda farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu çalışmada her iki kurumdan alınan veriler de paylaşılacaktır.
Kocaeli’ye bağlı askerlik şubelerinden Kıbrıs Barış Harekâtı’na katılan gazi sayısı, Muharip Gaziler Derneği genel merkez verilerine göre 529 iken Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü verilerine göre bu sayı 667’dir. Kocaeli’ye bağlı askerlik şubelerinden harekâta katılan ve şehit olan asker sayısı her iki kuruma göre de 5’tir. Sayısal veriler değişkenlik gösterse de Kıbrıs Barış Harekâtı’na Kocaeli ilinin hemen hemen tüm ilçelerinden Türk askeri katılarak cansiperâne ve fedakârca mücadele etmiştir. Kocaeli’den katılan askerler Kıbrıslı soydaşlarının hak, hukuk, can ve mal güvenliğini korumuş ve bunu tüm dünyanın gözü önünde savunmuştur.
KAYNAKÇA
Davud Kapucu, “1974 Kıbrıs Hava Harekâtı”, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (UTAD), Cilt: 4, Sayı: 2, 2020, s. 82-104; Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1995), Kronik Kitap, İstanbul, 2018; Hasan Yılmaz, “Kıbrıs Barış Harekâtı ve Sonuçları”, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 2017, s. 87-98; Kemal H. Karpat, Türk Dış Politikası Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012; Kocaeli Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’nden temin edilen gazi ve şehit istatistikleri; Kocaeli Muharip Gaziler Derneği Başkanı Nurettin Recep Sağlık ile yapılan görüşme sonucu edinilen bilgi, belge ve dokümanlar; Türkiye Muharip Gaziler Derneği’nden temin edilen gazi ve şehit istatistikleri.
Mustafa Talha SAVAŞ