Kefken’de Bir Osmanlı Camii

Kefken Köyü Camii, Kefken’in merkezinde yer almaktadır. Caminin 1867 yılında inşa ettirildiği bilinmektedir. Bununla birlikte camide, caminin inşa ediliş tarihi hakkında bilgi sahibi olabileceğimiz bir kitabesi ya da vakfiyesi bulunmamaktadır. Kefken Köyü Camii’nin mimari özellikleri klasik dönem Osmanlı mimarisine özgü unsurlar barındırmaktadır. 1987 yılına kadar mimari özellikleri bakımından orijinalliğini korumakla birlikte 1987 yılında köy halkı tarafından caminin onarımına karar verilmiştir. Onarım çalışmaları sırasında camiye betonarme yapı tekniğiyle ilaveler yapılmıştır. Bu nedenle cami günümüzde her iki yapının birleşiminden oluşur. Caminin üzeri beşik çatı ile örtülmüştür. Orijinal bölümünde moloz taş duvar tekniği kullanılmıştır. Bu orijinal yapıda, yer yer düzgün kesme taşlar da kullanılmıştır. Bu taşlar, günümüzde Pembe Kayalar olarak bilinen yerden elde edilen taşın özelliklerini taşımaktadır. Caminin onarım çalışmaları sırasında dış cephenin bazı bölümlerinde harç olarak çimento malzeme kullanıldığı dikkati çekmektedir. Caminin moloz taş örgülü orijinal bölümünde giriş kapısı kuzey yönde yer almaktadır. Günümüzde ise caminin girişi, camiye ilave edilen ek yapıda bulunan son cemaat bölümünden sağlanır. Son cemaat yerinin doğusunda ve batısında iki giriş kapısı vardır. Doğudaki bölüm erkeklerin, batıdaki ise kadınların camiye giriş kapısıdır.

Caminin orijinal bölümünde doğu, batı ve güney yönünde pencereler bulunur. Doğu ve batı yönünde, ikisi üstte, ikisi altta olmak üzere dörder adet pencere yer alır. Altta bulunan pencereler dikdörtgen formludur. Üstte bulunan pencereler ise kemerlidir ve iki sıra yuvarlak kayıtlı dışlık alçı pencerelere sahiptir. Dışlık alçı pencereler, içte yer alan alçı pencereyi korumak için kullanılmaktadır. Dışlık pencere ile içlik alçı pencere arasına cam yerleştirilmiştir. Bu pencereler, duvara belli bir eğim hesaplanarak yerleştirilmiştir. Yuvarlak kayıtlı dışlık pencereler, genellikle klasik devir Osmanlı mimarisinde kullanılmaktaydı. Osmanlı mimarisinde bu pencere türünün kullanılmasındaki başlıca amaç caminin içinin aydınlık olmasını sağlamaktı. Bu tür pencere örneklerine Edirne Muradiye Camii’nde ve Şehzade Mehmed Türbesi’nde rastlanmaktadır. Kefken Köyü Camii’nin içine girdiğimizde pencerelerin etrafını çerçeveleyen renkli bordürler dikkati çeker. Geometrik ve bitki motifli bu bordürler kalem işi süsleme tekniği ile yapılmıştır. Kefken sakinlerinden edinilen bilgilere göre bu süslemeler caminin onarım çalışmaları sırasında yapılmıştır. Caminin orijinal yapısında, içteki duvarların sadece bir sıva ile kaplı olduğu söylenmektedir.

Kefken Köyü Camii’nin güney duvarında yeni bir mihrap, vaaz kürsüsü ve minber yer alır. Mihrabın sağında ve solunda caminin doğu ve batı duvarlarındaki gibi aynı formda yapılmış pencereler bulunur. Diğer duvarlardaki pencerelerden farklı olarak mihrabın üzerinde yuvarlak çerçeveli alçı pencere bulunur. Bu pencerenin etrafı kalem işi süslemelerle bezenmiştir. Caminin iç dekorasyonunda da beyaz badana üzerine yapılan renkli kalem işi süslemeler kullanılmıştır. Tavanı, ahşap kaplamadır ve tavan göbeği vardır. Tavanın orijinalliği bozulmadan günümüze ulaşmıştır. Tavanla duvarın birleşim yeri, ters lale motifli süslemelerle bezenmiştir. Kadınlar mahfiline basık kemerli ahşap kapıdan girilir. Kadınlar mahfili iki katlıdır ve ikinci katın harime bakan orta bölümünde yarım daire biçiminde çıkıntı bulunur.

Caminin minaresi, orijinal ana yapının doğusunda ve bu yapıya bitişik şekilde yer almaktadır. Minare kaidesi sıva ile kaplanmıştır. Minarenin orijinal hâli 17 Ağustos 1999 depremine kadar varlığını korumuştur. Edinilen bilgilere göre orijinal minare, örme taştandır. Depremden yaklaşık sekiz yıl sonra yeni bir minare inşa edilmiştir. Bu minarenin kaidesi betonarme bir yapı üzerinde yükselir. Minare tek şerefelidir. Minarede taş yerine çelik malzeme kullanılmıştır. Cami bahçesinde inşası yakın geçmişte tamamlanmış bir şadırvan bulunmaktadır. Caminin bakımından Kefken Köy tüzel kişiliği sorumludur. Bununla birlikte Kefken Köyü Camii, Bursa Anıtlar Kurulu tarafından korunması gereken kültür varlığı olarak tescillenmiştir.

KAYNAKÇA

Özden Şişman, Osmanlı Mimarisinde Alçı Pencereler (Klasik Devir), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Tezhip Bölümü, İstanbul 1990, s. 26-30, 76-79, 103, 113; https://www.kulturportali. gov.tr/turkiye/kocaeli/kulturenvanteri/kefken-koyu-cami; Kaynak Kişi: Veysel Atay, Kefken Köyü Camii İmamı; Kaynak Kişi: Kefken Mahallesi sakinlerinden Adem Ekşi, 1967 doğumlu.

Gülcan MEMİŞ