KARTEPE ÇEŞMELERİ

Madde no:856

Uzun Tarla Köyü Düzceli Mehmet Çeşmesi

Kartepe ilçesi Uzuntarla Köyün’de bulunan “Düzceli Mehmet Çeşmesi”, Uzuntarla Köyü, sağlık ocağı tabipliği solunda merkez camisinin karşısında, sokak üzerinde bulunmaktadır. Kadastro kayıtlarına göre Pafta 2/Ada 126/Parsel 1’dedir. Dikdörtgen formda, beşik çatılı taş yapı malzemeli çeşmenin sokağa cepheli yüzünde sathi iki adet kemerli niş bulunmaktadır. Soldaki nişte iki adet musluk vardır. Çeşmede yalak bulunmamaktadır. Çeşmenin çatı saçağının altında dilimli bir kuşak mevcuttur. Dar yüzlerinde çatı alınlığında birer rozet bulunmakta olup sağ cephede “Düzceli Hüseyin” yazılıdır. Çeşme “Düzceli Mehmet Çeşmesi” olarak geçmesine rağmen üzerinde “Düzceli Hüseyin” yazması ilgi çekicidir. Çatı alınlığını çeviren taş silme dışa doğru taşkın olup, üzerinde top şeklinde bir akroter bulunmaktadır. Beşik çatı kademeli dilimli olarak bezenmiş olup, kiremit görüntüsü verilmiştir. Kültür ve tabiat varlıklarını koruma kanunu, 01.09.1989 tarihinde 679 sayılı karar uyarınca koruma altına alınmıştır.

Günümüzde Kartepe ilçesindeki Uzuntarla Köyü sınırlarında bulunan “Düzceli Mehmet Çeşmesi” ne zaman yaptırıldı, tam olarak bilinmemektedir. Çeşme üzerinde yazan “Düzceli Hüseyin” ibaresi ise bir diğer muamma olarak dikkat çekmektedir. Ancak tüm bunların yanında ilçe sınırları içindeki en eski ve tarihi çeşme olması, koruma altına alınmasında çok önemli bir etken olmuştur.

Hayrat Çeşmesi

Kartepe ilçesi Pazarçayı Köyü’nde çok şifalı bir kaynak suyu, 1962 yılında Osman Kalyoncu’nun yaptırdığı çeşme ile bölge halkının hizmetine sunulmuştur. Özellikle diyabet hastaları için şifalı olduğuna inanılan Pazarçayırı’ndaki hayrat çeşmesinden her gün çok sayıda insan gelip su almaktadır. Ancak sürekli akmasından dolayı boşa gideceği endişesi ile suyun bir depoda toplanması gündeme gelmiştir. Bunun üzerine hayrat çeşmesine gelen suyu bir depoda toplamaya yönelik çalışma başlatılmıştır. Pazarçayırı halkı, bu hayrat çeşmesinin kurumasından endişe etmektedir. Musluk bulunan çeşmeyi, şifa arayanların kullandığını söyleyen Pazarçayırı sakinleri, “Su boşa akmıyor. Fazlası yalakta toplanıyor, hayvanlar içiyor. Biraz daha taşarsa bu da bahçeleri suluyor. Bu su köyümüz için çok önemlidir” demektedirler

Çeşme suyunun şifalı olduğuna inanılması, bölge halkı arasındaki ününü arttırmıştır. Çevre ilçelerden su almak için gelenlere sıklıkla rastlanmaktadır. Çeşmenin sadece insanlara değil, aynı zamanda besi hayvanlarına da hizmet vermesi ve sulama için kullanılması köy halkı için olan önemini arttırmaktadır.

Kartepe’deki Dekoratif Çeşmeler

2016 yılında Kartepe Belediyesi, ilçe genelinde okul ve cami bahçelerini dekoratif çeşmelerle donatmaya başlamıştır. Park ve Bahçeler Müdürlüğü’ne bağlı ekipler, sıcak yaz günlerinde Kartepelilerin su ihtiyacını gidermesi için böyle bir çalışma başlatmıştır.

2016 yılı bahar ayları ile birlikte başlanan çalışma çerçevesinde ekipler, okul ve cami bahçelerinde çevre düzenlemesi ardından dekoratif çeşmeleri de yerlerine monte etmişlerdir. Ekipler, ilçe genelindeki dekoratif çeşme yapımlarını Nusretiye İlköğretim Okulu, Acısu Türk-Fransız Kardeşliği İlkokulu, Pirelli Anadolu Lisesi, Süleyman Şah İlköğretim Okulu, Fürsan İlköğretim Okulu ve Emek Camii bahçesinde gerçekleştirmiştir. Yaz aylarında özellikle ihtiyaç duyulan çeşmeler ilçe genelinde kullanımın yoğun olduğu alanlarda hizmete girmiştir. Çeşmeler, bölge halkının sıcaklarda su ihtiyacını karşılaması adına büyük takdir toplamıştır. Bahsedilen çeşmeleri gidip yerlerinde görmek mümkündür

Özellikle sıcak geçen yaz aylarında cami ve okullardaki su ihtiyacının karşılanması için başlatılan proje, ilçeye birçok yeni çeşme kazandırmış, bununla beraber ilçe halkından da olumlu geri dönüşler sağlanmıştır.

Kartepe İlçesine Bağlı Köylerdeki Çeşmeler Avluburun

İl merkezine 27 km mesafede, 1271 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün ekonomisinde ağırlığı, meyve yetiştiriciliği ve kısmen hayvancılık almaktadır.

Balaban

İl merkezine 23 km mesafede, 1117 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 14 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün iklimi Marmara iklimi etki alanı içerisindedir.

Eşme Ahmediye

İl merkezine 24 km mesafede, 215 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 6 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.

Karatepe

708 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi vardır.

Ketenciler

İl merkezine 20 km mesafede, 535 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 3 adet su deposu, 12 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı yoktur ancak kanalizasyon şebekesi vardır.

Nusretiye

İl merkezine 20 km mesafede, 1163 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur.

Örnekköy

İl merkezine 33 km mesafede, 205 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.

Pazarçayırı

İl merkezine 28 km mesafede, 93 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.

Sultaniye

İl merkezine 20 km mesafede, 213 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. 2 adet su deposu, 4 adet köy çeşmesi mevcut olup içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı ve kanalizasyon şebekesi yoktur.

Şirinsulhiye

İl merkezine 22 km mesafede, 1517 nüfuslu bir köydür. Köy konağı vardır. Bir adet su deposu, 15 adet köy çeşmesi mevcut olup, içme suyu şebekesi vardır ve yeterlidir. Doğalgaz hattı vardır, kanalizasyon şebekesi yoktur.

Kartepe ilçesi sınırları içinde yer alan köylerde aktif durumda ve tam gün çalışan 104 çeşme bulunmaktadır. Çeşmelerin tarihi önemi olmamakla beraber, köylerde yaşayan halkın ve besi hayvanlarının su ihtiyaçlarının karşılanmasında, ayrıca tarım arazilerinin az da olsa bir kısmının sulanmasında büyük önem taşımaktadırlar. Bahsi geçen bu çeşmelerin yerel makamlarca bakım ve onarımları düzenli yapılmaktadır. Bakım ve onarım faaliyetleri dışında da ihtiyaç duyuldukça su kontrol edilerek, insan ve hayvan sağlığına olan etkileri takip edilmektedir.

KAYNAKÇA

Taner Aksoy, Kocaeli Kültür Envanteri, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları, Kocaeli 2011; https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/4506046/ pazarcayiri-koyundeki-hayrat-cesmesi-kapanmasin, Erişim Tarihi 10.08.2021; https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/kocaeli/ kartepe-dekoratif-cesmelerle-donatildi-11442348, Erişim Tarihi 10.08.2021; https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/kartepe/227, Erişim Tarihi 10.08.2021.

Bora YENİHAN