Kartepe İlçesine Bağlı Bir Köy

Karatepe Köyü, Kocaeli ilinde yer almakta olup Kartepe ilçesine bağlıdır. Karatepe Köyü haritası konumu ise 40° 41’ 21.9336’’ kuzey ve 30° 0’ 41.9076’’ doğu koordinatlarıdır. Karatepe Köyü bağlı olduğu Kartepe ilçe merkezine 7 kilometre mesafe uzaklıktadır. Karatepe Köyü Kocaeli şehir merkezine ise yaklaşık 21 kilometredir.

Evliya Çelebi ile Kâtip Çelebi Karatepe’den “ağaç denizi” olarak bahsederler. Karatepe ve çevresindeki dağlarda çok ağaç olduğunu, ilk Osmanlı donanmasının kereste ihtiyacının Kocaeli bölgesindeki ormanlardan temin edilişi de doğrulamaktadır. Meşe, çam, karaağaç, kestane, ceviz, şimşir, ıhlamur ve çınar kereste elde edilen ağaçlardır ve bunların en azından bir kısmı bölgede bolca bulunur.

Karatepeliler, bu dağların eteklerinde yaşadıkları için orman işleri ile uğraşmakta idiler. Karatepe şimdiki adı Çuhane (Çuha hane ya da Çuha Fabrikası) olan ve Barut üretimi yapan yere de çok yakındır. Osmanlı’nın Kara Barut ihtiyacı için de bu dağlarda Odun kömürü ürettiği söylenmektedir.

Karatepe Köyü ayrıca Erdel Prensi Thököly (Tökeli) İmre ile de bilinir olmuştur. Thököly, 1702 yılında sadrazamın bir çiftlik alması için verdiği beş kese akçeyle “çiçek çiftliği evi” adını verdiği Karatepe’de bir arazi satın aldı. Thököly’nin sekreteri János Komáromi Karatepe’den övgüyle bahsetmekteydi: “... güzel çiçeklerle kaplanmış çayırıyla, yakında bulunan karlı dağlardan gelen hayranlık uyandırıcı alabalıklı çaylarıyla, güzel, bol, serin kaynaklarıyla, bol meyveleri, gölgelikleri ve yaşam için gereken diğer imkânlarıyla ve çiftliğin üstünde, tepede bulunan çıplak kalesiyle efendimiz bu evi Bostancı Mustafa Ağa’dan aldı ...”

Şah Abbas döneminde İran’dan kovulan Ermeniler Anadolu’nun asayişini bozan Celali isyanları nedeniyle İzmit’e kadar göç ederek Bahçecik (Bardızağ), Akmeşe (Armaş), Arslanbey, Karamürsel’in Merdigöz Köyü, Pirahmet ve Karatepe yörelerini mesken tutmuşlardır. 93 harbi yıllarında Trabzon civarı göçmenler de bu bölgeye gelmişlerdir. Aynı dönemlerde Karatepe’nin doğusundaki Arslanbey’in çoğunluğunun Ermenilerden oluştuğu tarihi belgelerde zikredilmektedir. Bölgedeki Ermenilerin Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa döneminde Sapanca Gölü ile Karadeniz’in birleştirilmesi kararı için çalıştırılmak üzere bölgeye getirilen Müslim ve gayri Müslim 30 bin kadar işçilerden olduğu tahmin edilmektedir.

1920 -1921 yıllarında Karatepe ve çevresinde, Ermeni çeteleri Yunan-İngiliz işgalini fırsat bilip yerel halka zulmetmeye başladılar. Rum halkı da Yunan ordusuna destek vermekteydi. O tarihte Türklerin Yunan’ı bozguna uğratmak için Düztaş mevkisinde kurduğu pusunun bilgisi Ermeni bir köylü tarafından karşı tarafa ulaştırıldı. Bunun üzerine mevkiyi çapraz ateşe alan Yunan ordusu, 700 Türk askerini şehit etti. Eski Karatepeli Rumların anılarında anlattıkları gibi Karatepe 1921 yılında yerle bir edilmiştir. Yunanlı gazeteci Faltaits, 1921 yılında, İzmit’in Yunan işgalinden kurtuluşu esnasında Karatepe’yi Yunan askerleri ile terk eden Karatepe Köyü’nden bir Rum’dan şunları aktarmaktadır:

Nikomedya’nın 2,5 saat güneyinde temiz atmosferi ve 200 Rum eviyle ve 2000 nüfusu ile zengin bir köydü. Kiraz ağaçları ile ünlüydü. 1921, 25 Mart’ta Yunan ordusu Türkleri kovmak için yine geldi. Yunan karakolundan silah sesleri gelmeye başlamıştı. Türklerle karşılaşıldı. Kiliseden ve halktan sesler yükselmeye başladı. Yunan ordusu köyü kurtarmak için bölgeye dağılmışken karakolda sadece sıradan birkaç adam vardı. Köyün bazı gençleri ve gönüllüleri savunmaya çalışıyordu. Karatepe’ye Türk mermisi düşüyordu. Papaz Michael elinden vurulmasına rağmen kilisede kutsal eşyaları korumak için kaldı. Papaz Eleftherios ise kilisenin dışında insanlara kaçmaları için yardım ediyordu. Silahlı Türkler tepeleri ve vadileri doldurmuş, kalabalıktan tepeler kararmıştı. Türk çocuk ve kadınları da silahlı adamları destekliyordu. Çevre köylerin Türkleri Ak-Punar, Tepecik, Serindere, Kazandere, Aksir (Aksığın), Klikontou, Sapanca halkları silahlanmış ve sel gibi gelmişlerdi.

7 Nisan 1921 tarihli resmî tebligata ise Karatepe’nin kurtuluşu şöyle anlatılır:

8 Nisan 1921’de Kocaeli mıntıkasında Çuha Fabrikası civarındaki Karatepe’ye taarruz eden düşman mukabil taarruz üzerine 30 maktulü terk ederek İzmit’e kadar ricat etmiştir. 9 Nisan’da da İzmit’in güneyinde Karaçalı mevkiindeki düşman siperleri müfrezelerimiz tarafından işgal edilerek düşman bir miktar maktulü terk ederek geri çekilmeye mecbur edilmiştir. 25 Haziran 1921 tarihi itibariyle müfrezelerimiz İzmit’e oldukça yaklaşmıştır. Düşman birliklerini takip eden müfrezelerimiz İzmit’e bir buçuk saat mesafede ve şehrin güneydoğusunda bulunan Karatepe, Arslanbey ve Çuha Fabrikası’nı ele geçirmiş ve muharebelerde düşmana külliyetli zayiat verdirmiştir. Bölgede yaşayan tüm Ermeni-Rum ahali İzmit’ten kaçan Yunan ordusu ile şehri terk etti. 28 Haziran İzmit’in kurtuluşu ile Karatepe Köyü de Rumlardan tamamen arındırılmıştı.

30 Ocak 1923’te imzalanan protokolün 1. maddesi gereğince, mübadele işlemleri 1 Mayıs 1923’ten itibaren başlatıldı. Mübadele ile bir kısım muhacir de Karatepe’ye yerleştirildi. Rum köyü olan Karatepe, Rumlar tarafından boşaltılırken diğer Rum köylerinin akıbetine uğramış ve Rumlar tarafından yakılmıştır. Karatepe Köyü’ne mübadele ile birlikte Yunanistan’ın Şimşirli ve Horozlu (Cebel Horozlu) köylerinden 76 hane (302 kişi) ile Drama, Kozluca, Gabrova ve Çetikle köylerinden gelen bir kısım mübadil yerleştirilerek 1924’te yeniden kurulmuştur.

KAYNAKÇA

Behçet Kemal Yeşilbursa ve Ayhan Ateş, Mübadele ile Kocaeli’ne İskân Edilen Göçmenler ve Karşılaştıkları Sorunlar (1923-1930), II Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Sempozyumu-III, 1920; KKHM, Muhacir Kaydına Mahsus 1 nolu Kayıt Defteri, Kayıt no: 2478, 5860, 7013, 6955, 5599. BCA, 272.11.21.107.07 http://ikee.lib.auth.gr/record/124508/files/GRI-2010-5760.pdf (Erişim Tarihi 17.09.2021); Akın Özkan. https://www.academia.edu/44638906/ Karatepe_Köyü_Tarihi (Erişim Tarihi 17.09.2021; Agapi M. EvdOridou. Αγαπη Μ. ΕυδΩριδου. “Ο Ελληνισμοσ Στη Νικομηδεια Και Την Περιφερεια Τησ”. ΔιπλΩματικη Εργασια Υποβλhθeıσα Στο Τμημα Ποιμαντικησ Και ΚοινΩνικησ Θεολογιασ Τησ Θεολογικησ Σχολησ Του Α.Π.Θ. Θεσσαλονικη. 2010; Kostas Faltaits. Κώστας Φαλτάϊτς., Αυτοί είναι οι Τούρκοι, Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας, Αθήνα 1921. Τα όσακαταγράφονται αποτελούν περιγραφές του Κ. Φαλτάϊτς; mhttp://www.kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler2/96.pdf?; Cihat Yıldırım, Mütareke Döneminde İzmit ve Havalisindeki Hadiselerin Yeni Adana Gazetesindeki Yansımaları, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II. Haz. Bilal Çelik-Resul Narin, 1413-1429, Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 2015.

Muhsin HALİS