Karamürsel’de Eski Dönem Su KAYNAKLARına Ulaşım Sağlayan Ab-ı Hayat Kurnaları

Bilindiği üzere Osmanlı döneminde çeşmeler, gerek o zamanki sosyal yaşamın, gerekse vakıf eserlerinin ayrılmaz birer unsuru olmuştur. Hemen her Osmanlı vakfının külliyesinde yer alan çeşmeleri, Karamürsel Kara Bali Ahmed Bey Vakfı’nın külliyesinde de görmekteyiz.

“Kasaba-i Karamürsel’de Ahmed Paşa Camii’nde olan çeşme vuduhane ve hemcinan Karamürsel’de muallimhanesi kurbunda vak’i olan çeşmelerinin dahi termimleri ki geçencileyn zevayid vakf-ı merkumdan ola. (Karamürsel’deki Ahmed Paşa Camii’nde olan çeşme, abdesthane ve cennet benzeri Karamürsel’de okul yanında bulunan çeşmelerin dahi onarımları ki, geçenki gibi söz konusu vakfın artanlarından ola.) Ereğli Mahallesi dışındaki Karamürsel’in merkezinde, Osmanlı döneminden kalma hiçbir çeşme bulunmamaktadır. Ancak aynı adla anılan mahallede mevcut iken ortadan kalkan, mütesellim Hacı Mehmet Ağanın yaptırmış olduğu çeşmenin kitabesine ulaşılabilmiştir. Kitabede şu satırlara yer verilmiştir:

‘Hamd-ı lillah tamam oldu çeşme-i ab-ı revana / İçelim ed’iyye-i hayra içelim ab-ı dehane /Bu hayrat icad eyledi el-Hac Mehmed Ağa / İsm-i müsemmasına mutabık cümle el-Hac Mehmed Ağa/Anın yüzünden ma’mur oldu her hayratımız /Bahusus beldemiz içre ahval-i harekatımız/ Hazret-i Hakk anı dahi mağfur etsün/ Gussadan hatırını her kez devvar etsün/ Olsun izzet ve devletle berhurdar/ Tul-i ömr ile muharrer ve mükerrem ber-karar/ Virsün Allah ana her kez ömr-i dıraz/ Su gibi aziz eylesün halk içinde mümtaz/ Hayratda Hakk her dem ecr ola encamını i’tidal üzre geçürsün her eyyamını/ Her işi karar ola her ruzu id/ Hayrat oldukça ebed ola sa’id/ Ne güzel düşdü bu rana tarih/Tarihini okuyub eshab-ı ikmal dediler / H.1219 (M. 1804).

Öte yandan ilçe merkezinde oturanların su ihtiyaçlarının karşılanması için açılan bahçe kuyularının yanında, mahallelerin belli noktalarında çeşmeler yaptırılmıştır. Sarıkum Çeşmesi, Vasiye Nine Çeşmesi, Kırkmerdiven Çeşmesi, İskele Camii Şadırvanı vb. İlçe merkezine su şebekesinin döşendiği 1955 yılına kadar bu çeşmeler ilçe halkı tarafından kullanılmıştır. Karamürsel’de çeşme alanında en önemli örnek ise, 2006 yılında bu ilçeye tıpkısı inşa edilen Tarihi Saraybosna Başçarşı Çeşmesi’dir. Osmanlı paşalarından Bosna-Hersek asıllı Mehmet Kukavice tarafından 1753 yılında Bosna-Hersek’in Saraybosna iline bağlı Stari-Grad’daki Başçarşı’da yaptırılan Osmanlı sebilinin bir versiyonu, bu ülkeyle süregelen tarihi ve kültürel bağın bir sembolü olarak Karamürsel Belediyesi’nce ilçe merkezine yaptırılmıştır.

Ereğli Çeşmeleri

Karamürsel Ereğli Mahallesi’nin merkez noktasındaki Tarihi Çarşı Çeşmesinin yapıldığı tarih, mevcut kitabesinden anlaşıldığı üzere hicri-1191, miladi -1777’dir. Kitabe şöyledir:

Sahibü’l-hayrat ve’l-hasenat/ bu çeşmei yapdı abı oldu bahriyyat gel/ iç Muhammed aşkına ebu hayat Hüseyin Çelebi Ahmed/ Çelebi ruhuna fatiha / H.1191(M 1777/1778). Ereğli sahilinde tarihi bir hüviyet taşıyan ancak üzerinde kitabesi bulunmayan ikinci bir duvar çeşmesi daha bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait 629 no.lu defterin 453. Sayfa, 346. sırasında kayıtlı Kara Bali Bey bin Ahmed Vakfı Senedi tercümesi, s. 7; Ahmed Nezih Galitekin, Kocaeli Su Medeniyeti Tarihinden Damlalar, Kocaeli BB -İSU Genel Müdürlüğü Kültür Yayınları, Seçil Ofset, İstanbul 2015, s. 317,318.

Erdoğan ÖZDEMİR