İzmit Veliahmet Mahallesi, Alaca Mescit Sokağı’nda, Saatçi Ali Efendi Konağı yanındaki bahçe alanında bulunan türbe Karaca Ahmet adına yaptırılmıştır. Türbe içinde Karaca Ahmet hakkında bilgiye rastlanmamakla birlikte İzmit’e hizmetleri geçmiş bir kişi olduğu öngörülmektedir. Bununla birlikte Kocaeli ve çevresinde Karaca Ahmet adı Orhan Gazi dönemine kadar gider. Orhan Gazi döneminin en önemli dervişlerinden olan Karaca Ahmet, Horasan erenlerinden olup Anadolu’ya yerleşmiştir. KAYNAKLARda Bektaşi, Nakşibendi ve Bistami tasavvuf ve tarikatları ile ilişkilendirilir. Karaca Ahmet, Bursa’nın fethine katılmış, Anadolu’da önemli hizmetleri olmuştur. Orhan Gazi döneminde, İznik’te Orhan Gazi vakıfları içinde Karaca Ahmet adına zaviye yaptırılmıştır. Sonraki yüzyıllarda Karaca Ahmet adına Anadolu’nun birçok yerinde zaviye, vakıf ve türbe inşa edilmiştir. Bu yapılar çoğunlukla müritleri tarafından yapılmıştır. XVI. yüzyıl tahrir defterlerinde İznikmid’e (Kocaeli) bağlı İznik kazasında Karaca Ahmet Zaviyesi olduğu ve üç zaviyedarın görev yaptığı kaydı vardır. İzmit’teki Karaca Ahmet Türbesi de bu neviden sayılabilir. Zira Karaca Ahmet Türbesi, kültür ve tabiat varlıklarını koruma planı kapsamında Karaca Ahmet Vakfı adıyla tescilli yapılar içerisinde yer alır. Türbenin hemen yanında, sonradan Saatçi Ali Efendi Konağı adıyla ünlenen Gümüşlüzade Konağı vardır.

Karaca Ahmet Efendi Türbesi’nin mimari yapısı ise, yamuk biçimli taş malzeme ile örülmüş, üstü demir parmaklıklar ile çevrelenmiştir. Yapım tarihi eski olduğu anlaşılan türbe, değişim ve onarımlarla günümüze ulaşmıştır. Engin Ürkmez, 2007’de yayımladığı “İzmit’te Türk Eserleri” adlı çalışmasında türbe mezarının süsü ve bezemeleri olmadığını, herhangi bir tarih ya da isim yazılmadığını belirtir. Osman Nuri Cebe’nin 2016’da yayımladığı “İzmit Mezar Kitabeleri” adlı kitabındaki görselde, türbenin başında yine isimsiz, ancak kısa bir dua kitabesi olan mezar taşı olduğu görülür.

Kitabede, Hüvel Hallakul Baki/ Ziyaretten murat duadır./ Bugün bana ise /Yarın sanadır ifadeleri yer almaktadır. Mezarlığın 2021’deki görünümünde ise lale motifli kenarı kırık bir mezar taşı vardır. Mezarın dış parmaklıklarından başka iç alanı ayrıca beyaz demir parmaklıklarla çevrelenmiştir.

KAYNAKÇA

BOA. TT..d. 438, s. 805; Engin Ürkmez, İzmit’te Eski Türk Eserleri, KBB, Kültür Yay., Kocaeli, 2007, s. 195; Osman Nuri Cebe, İzmit Mezar Kitabeleri, İzmit Rotary Kulübü Yay., Kocaeli, 2016, s. 123, 125; Vedat Turgut, “Orhan Gazi ve Dönemi Vakıfları”, Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi Kültürü Sempozyumu V, 9-11 Mart 2018, Kocaeli, Bildiri Kitabı, KBB., Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Yay., 2019, Kocaeli, s. 391-472; https://korumakurullari.ktb.gov.tr/TR-89450/ tasinmaz-kultur-varliklari.html.

Ayşegül YILMAZ