Kocaeli ve Kandıra bölgesinde muteber, varlıklı kişilerden biridir. Kocaeli’nin Kandıra ilçesinden olup “Ağa baba” veya “Özekli Emin Ağa” olarak da bilinen, öyküleri sıklıkla dile getirilen, bölgenin kanaat önderlerindendir. Ailesi ve soyu hakkında bilgi bulunmayan Emin Ağa, Yamalı Ahmet Bey’in kızı ile evlendikten sonra tanınır hâle gelmiştir. Yamalı Ahmet Bey, Kandıra’nın zenginlerinden olup bölgede önemli bir şahsiyettir. Ahmet Bey’in babası Mustafa Bey, Kandıra’da en fazla vergi veren kişi olarak kayıtlarda yer almaktadır. Tek kız çocuğu olan Ahmet Bey, eşinin ölümünden sonra kızıyla beraber yeni yaptırdığı büyük bir evde yaşamıştır. Kızı Emine’nin eğitimine önem veren Ahmet Bey, kızını Emin Ağa ile evlendirmiştir. Kandıralı Emin Ağa, kayınpederi Ahmet Bey’in nüfuzundan faydalanarak ticari faaliyetlerde bulunmuştur. Kayınpederinin işlerinde çalışmış ve ayrıca odun ticareti de yapmıştır.

Kandıralı Emin Ağa’ya, kayınpederi Ahmet Bey’in ölümünden sonra büyük miktarda miras kalmıştır. Kendisinin de ticari faaliyetleri neticesinde Kandıra’nın sayılı zenginleri arasına giren Kandıralı Emin Ağa, “Evden çarşıya kadar iki sıra altın dizdiririm” sözleriyle meşhurdur. Mal varlığı bölgede bulunan eşkıyanın da dikkatini çekmiştir. Kocaeli ve çevresinde var olan eşkıya güruhu, benzer şekilde Kandıra ve çevresinde de şekavette bulunmuştur. Bölgede halka yapmış olduğu baskılar nedeniyle huzursuzluğa neden olan eşkıya toplulukları, halkın canına ve malına kastetmiştir. Bölgede eşkıyalık faaliyetlerinde bulunanlardan biri de Lefter isimli şakidir. Bölgede halktan zorla para gasp eden Lefter isimli eşkıyanın, Kandıralı varlıklı şahıslardan da haraç topladığı ifade edilmektedir. Hatta bu eşkıyanın, Kandıralı varlıklı kişileri karşısına dizdiği ve onlardan para topladığı söylenmektedir. Kandıralı zenginler arasında bulunan Kandıralı Emin Ağa’nın da bu eşkıyaya benzer şekilde haraç verdiği bildirilmektedir. Lefter isimli eşkıyanın öldürülmesi ile Kandıra’da huzurlu bir ortam sağlanmıştır.

Kandıra’da halk arasında kabul gören ve güven duyulan biri olarak bilinen Kandıralı Emin Bey’in, mahkemelerde şuhûdü’l-hâl (Osmanlı şeriat mahkemelerinin yapılış tarzını gözlemlemekle yükümlü heyet) içerisinde yer aldığı kayıtlarda görülmektedir. Nazmi Bey isimli bir erkek evlat sahibi olan Emin Bey, 1907 tarihinde eşi Emine Hanım’ı kaybetmiştir. Bölgede yaşamını devam ettiren Emin Bey, 1913 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Babasından kendisine büyük bir miras kalan Nazmi Bey, iyi eğitimli biri olmasına rağmen bilindiği kadarıyla servetini hızla tüketmiştir. Kandıralı Emin Ağa ile ilgili bilinenler büyük ölçüde Prof. Dr. Atilla Çetin’in araştırmalarına dayanmaktadır.

KAYNAKÇA

Atilla Çetin “Osmanlı Döneminde Kocaeli Sancağı ve Civarının Ünlü Şahsiyetleri,” Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kocaeli, 10-12 Nisan 2020, s. 1417-1439; Fatih Odabaş, “19. yy.’da Adapazarı’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007; İdris Bostan, “İzmit”, DİA, Cilt: 23, İstanbul 2001, s. 541-542.

Suha Oğuz BAYTİMUR