Aktar İzzet

1893 yılında İzmit’te doğdu. İzmit’te kayınpederinin aktariye dükkânında çalışarak işe başladı. Mukaddes Hanım’la evlenen İzzet Orhon’un bu evliliğinden üç çocuğu oldu; kızı Melahat ile oğulları Celal ve Faruk. İzzet Orhon 1920 yılında İstiklal Caddesi, No: 37’de ilk dükkânını açtı. 1928 yılı İzmit Ticaret Odası kaydı bulunan Aktar İzzet 1966 yılında vefat edene kadar aynı adreste çocukları ile birlikte çalıştı. O zamanlarda dükkânı içinde her şeyin satıldığı tek dükkândı. Aktariye ve züccaciye ürünlerinin yanında kumaş boyası da satılmakta idi. Rengi atan elbise ve okul önlükleri bu boyalar ile yenilenirdi.

1945 yılından sonra toptan işine başladı. Baç Mezarlığı’nın alt tarafındaki tepenin etrafı öküz arabaları ile dolardı. Köylerden gelen mallar burada komisyoncular tarafından satın alınarak İstanbul’a gönderilirdi. Ertesi hafta, bir önceki haftanın parası ödenir, yeni mallar alınırdı. Bu köylülerden mal aldı. Arabalarını burada boşaltan köylüler, İzmit’ten aldıkları malları yine aynı yerde arabalarına yükleyerek, köylerinin yolunu tutarlardı. Köylüler kazandıkları paraları, sarı lira yapılması için güvenilir esnaflar Saadettin Güneş ve İzzet Orhon’a teslim ederlerdi. Kimse bankalara para yatırmaz, düğün zamanı geldiğinde altın liraları emanet ettikleri esnaftan isterlerdi. Her şey güvene dayalı idi. 1948 Annuaire Oriental adlı ticari almanakta adı hırdavatçılar arasında geçmektedir.

1924 İzmit doğumlu oğlu Celal, 1942’de Robert Kolej’i bitirirken sınıf arkadaşları arasında Bülent Ecevit ve Haldun Dormen de bulunmaktaydı. Mezuniyet sonrası babasıyla çalışmaya başladı. 1979 yılında vefat eden İzzet Orhon’u tanımayan birçok müşteri, oğlu Celal Bey’i Aktar İzzet olarak bilmekteydi.

Torun Mehmet Orhon, Aktar İzzet’i şöyle anlatır: “Dükkânda, eskiden karabiber kesekâğıdına konup tartılırdı. Dedem, müşteri aleyhine bir durum oluşmaması için terazinin diğer kesesine de, ağırlığın yanına bir de boş kese kâğıdı koyardı. Hak geçmesin diye.”

KAYNAKÇA

F. Yavuz Ulugün, İzmit Esnaf ve Ticaret Tarihi, İzmit, 2013, s. 89.

F. Yavuz ULUGÜN