(bkz. ilgili maddeler)

Süleyman Paşa Hamamı

Yukarı Pazar Hamamı veya Dere Hamamı olarak da bilinir. Gazi Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. 14. yüzyıl olarak tarihlenir. Çifte hamam özelliği gösteren İzmit’teki en eski hamamdır. Yapı soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Ön bölümün çifte yüksek kubbe ile örtülü soğukluk bölümü ve arkasında kapı ile birbirine geçiş sağlanan alçak kubbe ile örtülü iki halvet yeri bulunmaktadır. Yapının kuzey yönünde su deposu ve külhan vardır. İnşa malzemesi olarak kabayonu taş ve tuğla ile birlikte yer yer almaşık düzen vardır. Yapının örtü birimleri olan kubbeye geçiş unsuru pandantif aracılığıyla sağlanmaktadır.

Mehmet Bey Hamamı

16. yüzyıl tarihinde İzmitli Mehmet Bey tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirilmiştir. Orta Hamam olarak da bilinmektedir. Yapı doğu-batı yönünde dikdörtgen planında inşa edilmiştir. İnşa malzemesi olarak kabayonu taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır. Bazı cephelerde almaşık örgü tekniği kullanılmıştır. Üzeri çatı örtülüdür. Üç bölümden oluşan soğukluk bölümünün üzeri orta kısmı kubbe yan tarafları tonozla örtülmüştür. Soğukluk bölümünden üzeri kubbe ile örtülü halvet bölümüne geçilir. Doğu cephesinde külhan ve su deposu bulunmaktadır.

Küçük Hamam

19. yüzyılın başında inşa edilmiştir. Konak hamamı iken sonradan çarşı hamamına dönüştürülmüştür. Hamam tipi olarak tek hamamdır. Soğukluk bölümü kubbeli, halvet bölümü ise manastır tonozludur. Yapının doğu tarafında külhan, kuzey tarafında ise su deposu bulunmaktadır.

Yeni Hamam

18. yüzyılın ortalarına tarihlenen hamam, kubbe ile örtülü soğukluktan, ortada kubbe, yanlarında tonoz olan halvet bölümüne geçilir. İstanbul Cağaloğlu’ndaki hamamın benzeridir. Doğu-batı yönünd edikdörtgen planda inşa edilmiştir. Tek hamamdır. Yapı harap durumdan 2016-2018 yılları arasında süren restorasyon çalışmasıyla güncel mevcudiyetini kazanmıştır.

Yalı Hamamı

İnşa tarihinin olarak 19. yüzyıl olduğu düşünülmektedir. Tek hamamdır. Kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Batı yönünden ahşap camekân bölümden sonra iki yarım, bir tam kubbeyle örtülü soğukluk kısmına geçilmektedir. Halvet üç bölümden oluşur. Yapının sağ tarafı manastır tonozu ile örtülü ve haç planlıdır. Orta ve sol bölüm ise kubbe ile örtülüdür. Geçirdiği onarımlar nedeniyle orijinalliği zedelenmiştir.

Pertev Paşa Külliyesi Hamamı

Pertev Paşa Camii’nin kuzeybatı yönünde yer alan hamam harap durumdadır. Çifte hamam olarak inşa edilmiştir. Kadınlar ve erkekler bölümü yan yana düzenlenmiş simetrik hamam şeklindedir. Soyunmalık bölümü dikdörtgen planlıdır ve üzeri kubbe ile örtülü olup soğukluk kısmına geçilmektedir. Soğukluk bölümünden sekizgen planlı sıcaklık bölümüne geçilmektedir. Günümüzde sıcaklık ve soğukluk bölümlerinin duvar kalıntıları bulunmaktadır. İnşa malzemesi olarak taş ve tuğla malzeme kullanılmıştır.

KAYNAKÇA

Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Defter ve Dosyalarında Kocaeli-İzmit-Gebze (Haz. Ahmet Nezih Galitekin), İstanbul 2010; Engin Ürkmez, İzmit’te Türk Eserleri, Kocaeli Büyükşehir Kültür Yay. Kocaeli, 2007; Şennur Kaya, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İzmit Kenti(1839-1938), Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay. Kocaeli, 2009; Natalie Ülker Sönmez, Mimar Sinan Menzil Külliyelerinden; İzmit Pertev Paşa Külliyesi, (Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilim Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Sakarya, 2010.

Burak DEMİR