Selim Sırrı Paşa, Yürüyüş Yolu

Tarihî olayların, coğrafi etkilerin, demografik yapıların ve yönetsel etkilerin kentin kültürel kimliğinde derin izler bıraktığı, bugünden geçmişe bakıldığında rahatlıkla görülebilir. Bu örneklerden biri de İzmit’in siluetinde önemli bir yer tutan eski adıyla “tren yolu”, bugünkü adıyla “yürüyüş yolu” dediğimiz alanın her iki yanında sıralanan yüz yıllık tarihi çınar ağaçlarıdır. Selim Sırrı Paşa şehrin tam ortasından geçen ve yapımı kendisine verilmeyen bu hattın her iki tarafına çınar fidanları diktirmiştir. Selim Sırrı Paşa’nın diktirdiği bu fidanlar belli bir tarihi olaya tanıklık etmekte, daha doğrusu tanığı olduğu nedenlerin günümüzde görülen sonuçları gibi hâlâ ayakta durmaktadırlar. Zira, şimdiki yürüyüş yolu denilen bu alanda tren hattı yapımı planlanmış ve o dönem İzmit Mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa’nın yapımına talip olduğu ama siyasi, askeri ve ekonomik nedenlerle Almanların yapımını üstlendiği İzmit-Ankara tren hattının her iki yakasına Selim Sırrı

Paşa bu çınarları diktirmiştir. Artık buradan tren hattı da geçmemektedir ancak o tarihe tanıklık eden yüz yıllık bu çınar ağaçları kentin kimliğini temsil eden birer anıt gibi varlığını devam ettirmektedir.

Yürüyüş Yolu’ndaki kentin simgesi hâline gelen tarihi çınar ağaçları bugün kent sakinlerinin nefes almalarına biraz da olsa olanak sağlayan bir alan durumundadır. Kentin bir ucundan diğer ucuna uzanan çınar ağaçlarının gölgesine sığınanlar, dev ağaçların oluşturduğu koridorda yürüyüp banklarda oturarak zaman geçirmektedirler. Günümüzde “Korunması Gereken Tabiat Varlığı” statüsüne girmiş ve Anıtlar Yüksek Kurulu, İzmit’in çınarlarını anıt ağaç olarak tescil etmiştir. Böylece bu dev ağaçların tahrip edilmesi, izinsiz budanması, kesilmesi önlenmiştir.

Yaşları nedeniyle kimi zaman bazı ağaçların bakıma alınması gerekmektedir. Böyle durumlarda çınar ağaçlarının farklı yöntemlerle, çürümeye yol açan bakterilerinden arındırılarak yaşama tutunmaları sağlanmaktadır. Uygulama ağaçların mantarlı bölümlerinin temizlenerek daha uzun yaşamalarına imkân veriyor. Ağaçlara yapılan bu çalışma böcek ve mantarlara karşı ağaçların bağışıklığını ve dayanıklılığını arttırmaktadır. Üzerinde çalışma yapılan ağaçlar görünüm olarak da estetik bir yapıya kavuşmaktadır. Bakım tekniği uygulanırken ağaçların canlı dokusu olduğu gibi korunurken, cansız kısımlar koruyucu onarımla tedavi edilmektedir. Ağaçlardaki mantarların yaşam koşulları yok edilerek ağaca dayanıklılık ve direnç kazandırılmaktadır.

Yine yaşları gereği doğa olayları sonucu zarar gören ve yürüyüş yolundaki insanların üzerine düşme tehlikesi bulunan ağaçlar belirlenerek bunlardan bakım ve onarım ile kurtulmaları, çevreye zarar vermeleri önlenemeyecek olanlar için kesim yoluna gidilmektedir. Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından koruma altına alınmış olan çınar ağaçlarının kesimi özel izinlerle gerçekleştirilebilmektedir. Bu durumda da çınar ağaçlarının bakım ve incelemeleri yapılıp ağaçların dayanıklılık durumu akustik tomografi yöntemiyle röntgeni çekilerek tespit edilmekte ve dayanıklılığını yitirmiş ağaçlar hazırlanan raporla Kocaeli Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu’na yapılan başvuru neticesinde koruma tescilleri kaldırılarak kesilebilmektedir.

Selim Sırrı Paşa’nın bu kente en büyük armağanı olan bu tarihi çınarlar kesildikten sonra da kent yaşamının birer parçası olarak varlıklarını devam ettirmektedir. Avrupa’nın en büyük doğal yaşam parkı Ormanya’da hayata geçirilen “Orman Kütüphanesi” bu çınarların yeni ev sahipliğini yapmaktadır. Türkiye’de ilk olma özelliğini taşıyan 200 kişilik orman kütüphanesi, 21 bölümden oluşmaktadır. Bu 21 bölümden 10’u yürüyüş yolunda ömrünü tamamlayan çınar ağaçlarından yapılmıştır.

KAYNAKÇA

Atilla Çetin, Kocaeli Tarihinden Sayfalar, Kocaeli 2000, Atilla Oral, Selim Sırrı Paşa, İstanbul 2010, Avni Öztüre, Resim, Fotoğraf, Belgelerle Nicomedia İzmit Tarihi, 1969; Rifat Yüce, Kocaeli Tarih ve Rehberi, İzmit 1945, Turgut Karaçoban, “Yüzyıllık Çınarların İzinden:Selim Sırra Paşa ve İzmitAnkara Demiryolu Serüveni”, Gazi Akçakoca Sempozyumu, Kocaeli, 2014, Özgür Kocaeli gazetesi, 04 Ekim 2014,Hürriyet gazetesi, 10 Haziran 2018, Kocaeli Fikir, 12 Mart 2020,www.sondakika.com, 30 Temmuz 2021, www.sirtcantam.com.tr,www.trthaber.com. 3 Temmuz 2021

Turgut KARAÇOBAN