Avukat, Milletvekili
Tanınmış bir ailenin oğlu olarak 1921’de İstanbul Kızıltoprak’ta dünyaya geldi. Babası Atatürk’ün özel doktorluğunu yapmış olan eski büyükelçilerden Asım Arar, annesi ise Refika Naciye Hanım’dır. Dedesi, son devir Osmanlı âlimlerinden Manastırlı İsmail Hakkı Beydir. Anneannesi bestekâr Leyla Saz, dayısı ise Mimar Vedat Tek’tir. İsmail Hakkı Arar, ilköğrenimini Ankara Mimar Kemal Okulu’nda, ortaöğrenimini Ankara Erkek Lisesi’nde, yüksek tahsilini 1942 yılında Ankara Hukuk Fakültesi’nde tamamladı. Mezuniyetinden sonra Başbakanlık Koordinasyon Bürosunda bir süre çalıştı. XX. devrede yedek subay okulundan mezun oldu. Askerlik görevini asteğmen ve teğmen olarak Ankara Garnizon Komutanlığı 3. Şube askeri adli hâkimi olarak yaptı. 1946 yılında terhis oldu. 1949-1951 yılları arasında İşçi Sigortalar Kurumu İstanbul Şubesinde ve devlet demir yollarının 1. işletme müdürlüğünde sözleşmeli avukat olarak çalıştı. İki kere İstanbul Barosu idare heyetine seçildi ve 1948-1965 yılları arasında İstanbul Barosu başkan yardımcılığı görevini yaptı. İstanbul’da serbest avukatlık yaptığı sırada Cumhuriyet Halk Partisi’ne girerek aktif olarak siyasete başladı. Bu dönemde mensubu olduğu CHP’de ilçe başkanlığı ve il idare kurulu üyeliği ve yüksek haysiyet divanı üyeliği yaptı. 10 Ekim 1965 seçimlerinde Kocaeli’den milletvekili seçildi. İkinci dönem sürecinde Millet Meclisi başkan vekilliğinde bulundu. 1969 seçimlerinde İstanbul’dan milletvekili seçildi. 12 Mart döneminde birinci ve ikinci Nihat Erim hükümetlerinde kabinede yer aldı. (26.3.1971-10.12.1971) tarihleri arasında adalet bakanlığı, (13.12.1971-22.05.1972) tarihleri arasında milli eğitim bakanlığı yaptı. Üçüncü partiler üstü hükümet kurulduğunda Ferit Melen hükümeti döneminde (22.5.1972-14.4.1973) devlet bakanlığı vazifesini yürüttü. 1973’te aktif politikadan çekildikten sonra tarih ve biyografi araştırmalarına yöneldi. Aynı zamanda birçok devlet kurumunda hizmetlerde bulundu. 1982 yılında Türk Tarih Kurumu asıl üyeliğine seçildi. Etibank ve Türk Hava Yolları yönetim kurulu üyeliklerine getirildi. 12 Eylül’den sonra Milli Güvenlik Konseyi’nce Danışma Meclisi üyeliğine seçildi (15.10.1981-6.12.1983). TBMM Başkanlığı tarafından 15 Mayıs 1990’da kurulan “Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu” çalışmalarına katıldı.
Birçok dergi ve gazetede tarih, siyaset ve genel kültür konuları üzerine yazılar kaleme aldı. Ayrıca Türk tarihi ve siyaset tarihi alanlarında ciddi araştırmalarda bulundu. Bu konularla ilgili eserleri şunlardır: Son Günlerinde Atatürk: Dr. Asım Arar’ın Hatıraları (1958), Atatürk, Kurtuluş Savaşı, Devrimler ve Cumhuriyet Türkiye’si ile ilgili kitaplar (1960), Atatürk’ün Halkçılık Programı ve Halkçılık İlkesinin Tarihçesi (1963), Hükümet Programları 1920-1965 (1968), Atatürk’ün İzmit Basın Toplantısı (1969), 1972 maliyılı bütçesinin T.B.M.M. bütçe karma komisyonunda müzakeresi sırasında Milli Eğitim bakanı İsmail Arar ve Ege Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Yusuf Vardar tarafından ve Ege Üniversitesi hakkında yapılan konuşmalar (1972), Büyük Nutuk’un kapsamı, niteliği, amacı (1980), Atatürk’ün Amerikan milletine seslenişi (1981), Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin anıları (1986), Atatürk’ün Günümüz Olaylarına da Işık Tutan Bazı Konuşmaları (1989). Osmanlı Devletinde Meşrutiyete Geçiş Süreci ve Sonrası (1808-1920) adlı çalışmasını ise sağlığının elvermemesi üzerine tamamlayamadı. 20 Mart 1993’te 72 yaşında vefat etti. Bir çocuk babası olan İsmail Arar, Fransızca ve İngilizce bilmekte idi.
KAYNAKÇA
Cafer Demiral, Türkiye’nin 42 Hükümeti (25 Nisan 1920 – 15 Nisan1973), Başbakanlık Basımevi, Ankara 1973, s. 109-113; Menderes Çınar, Türk Parlamento Tarihi, TBMM XIII. Dönem (1965-1969),C. IV, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara 2012, s. 1982-1983; TBMM Arşivi, Millet Meclisi Üyelerine Mahsus Hal Tercümesi, Sicil No: 604; Yavuz, Salih Sabri (2003). “Manastırlı İsmail Hakkı”, DİA, Cilt 27, Ankara 2003, s. 563-564; Kocaeli İl Yıllığı 1967, Doğan Kardeş Matbaacılık, İstanbul 1970, s. 8; https:// www.turkiyehukuk.org/turkiye-cumhuriyeti-adalet-bakanlari-listesi, Erişim tarihi: 15.10 2021.
Taner BİLGİN