İlyas Bey, Orhan Gazi döneminde yaşamış ve Kocaeli topraklarının alınmasında önemli bir yeri olan Akça Koca Gazi’nin oğludur. İlyas Bey, Gebze’de birçok eser bırakmıştır. Tekke, zaviye, cami, sıbyan mektebi gibi halka birçok yararı olan eserlerle anılmaktadır. Kabri İlyas Bey Camii’ndedir.

İlyas Bey Camii, İlyas Bey tarafından yaptırılmıştır. Tarihi bilinmemektedir. Osmanlılardan kalma en eski camilerden biri kabul edilen İlyas Bey Camii, Gebze fethedildiğinde, 1326 yılında yapıldığı tahmin edilmektedir. Bazı araştırmacılar, bu görkemli caminin de bulunduğu külliyenin planının Mimar Sinan’a çizdirildiğini, baş kalfası Hüseyin Ağa’ya da inşa ettirildiğini ileri sürmüştür.

Cami kubbesizdir. Caminin giriş kapısı üzerinde, inşa tarihine rastlanmayan sülüs yazılı bir kitabe bulunmaktadır. Söz konusu camii, Osmanlı döneminden kalan en eski cami sayılmaktadır. Ayrıca, 1905 tarihli belgeye göre Gekbuze, yani Gebze’deki İlyas Bey Tekyesi (Tekkesi) mazbut vakıflar arasında gösterilmiştir. Tekke içinde bulunan caminin imamet ve hitabet görevlisi için yevmiye olarak 15 akçe, sıbyan mektebi hocalığı için de 16 akçe, görevlisi olan Mehmed Efendi’nin vefat etmesi nedeniyle oğlu Mustafa Şahin Efendi bahse konu vazife için yetersiz bulunduğundan bu işe uygun olan Hacı Mehmed Rüşdi Efendi atanmıştır. İlyas Bey Camii’nin içinde olduğu belirtilen sıbyan mektebine ulaşılamasa da cami ve türbenin günümüze ulaştığı bilinmektedir.

KAYNAKÇA

Kocaeli Tarihine Sahip Çıkıyor. Son Güncelleme 9 Temmuz, 2019, https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/news/haberler/3/kocaeli-tarihine-sahip-cikiyor/34232; İlyas Bey Camii, https://www.gebze.bel.tr/ gebze/ilyas-bey-camii_3.html, Erişim Tarihi: 1 Ekim 2021; İlyas Bey Gebze’de Dualarla Anıldı, Son Güncelleme 15 Mayıs, 2020; http:// di-h31987.html; http://kocaelitarihi.com/places/ilyas-bey-turbesi/, Erişim Tarihi: 5 Mart 2022.

İsmail KAHRAMAN