Emekli Yarbay, Siyasetçi, Milletvekili
1878 yılında Karadeniz Ereğlisi’nde (TBMM albümünde 1880 yılında İstanbul’da doğduğu belirtilmektedir) dünyaya gelmiştir. İlk ve orta öğreniminin ardından Harb Okulu’na devam etmiş ve 18 Ocak 1900 tarihinde asteğmen olarak mezun olmuştur. 1 Ağustos 1900’de 1. Nizamiye Alayı, 3. Tabur, 3. Bölük’e, 29 Aralık 1903’te teğmen olarak 118. Piyade Alayı’na ve 1 Mart 1904’te de Selanik Askeri Rüştiyesi öğretmenliğine tayin edilmiştir. Kasım 1908’de yüzbaşılığa terfi etmiştir. Aralık 1908’de geçici olarak İstanbul Jandarma Efrat Okulu’na atanmıştır. Temmuz 1908’de ise İstanbul Jandarma Subay Okulu’nda öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Bu görevinin ardından Nisan 1910’da Umum Jandarma Komutanlığı, İkinci Şube mülhaklığı görevine getirilmiştir. Şark ordusuna katılmak amacıyla Ekim 1912’de Çerkezköy’e gönderilen Tolon, 1913-1915 yılları arasında Umum Jandarma Komutanlığı, Birinci Şube, Üçüncü Kısım komutanlığına getirilmiştir. Şubat 1915’te Edirne Merkez Jandarma tabur komutanlığı görevine tayin edilen Tolon, Temmuz 1905’te kıdemli yüzbaşı ve 1916 yılı Kasım ayında ise binbaşı olmuştur. Tolon, 1918 yılı Aralık ayında Jandarma Subay Okulu müdür yardımcılığına naklen atanmıştır. İstanbul Hükümeti’nin kendisini 1920 yılı Nisan ayında emekliye ayırması üzerine Haziran ayında İstanbul’dan kaçarak Anadolu’ya geçmiş ve Bolu Jandarma Tabur Komutanlığı’na atanmıştır. Tolon, aynı yılın Temmuz ayında Jandarma Komutanlığı Birinci Şube müdür yardımcılığına ve 1921 yılı Kasım ayında ise Subay Okulu müdürlüğüne getirilmiştir. 1923 yılı Mart ayında yarbaylık rütbesine yükselen Tolon, 18 Temmuz 1927 tarihinde emekliye ayrılmıştır.
Tolon, TBMM’nin II. dönem seçimlerine katılarak Kocaeli milletvekili seçilmiştir. 10 Temmuz 1923 tarihli seçimde 454 oy almıştır. 12 Ağustos 1923’te mazbatası onaylanan ve çalışmalarına başlayan Tolon, TBMM II. dönem milletvekilliği sırasında mecliste Nafıa, Dahiliye, Müdafaa-i Milliye ve Memurin Muhakemat komisyonlarında görev almıştır. Müdafaa-i Milliye komisyonunun kâtipliğine de getirilen Tolon, 21 Mart 1927 tarihinde Elazığ’da bulunan Şark İstiklal Mahkemesi üyeliğine seçilmiştir.
Tolon, TBMM’nin üçüncü dönem seçimlerine de katılmış ve 746 oy alarak yeniden Kocaeli milletvekilliğine seçilmiştir. 6 Eylül 1927’de mazbatasını alarak görevine başlayan Tolon, 1 Kasım’da meclise katılarak çalışmalarına başlamıştır. Tolon, meclisin üçüncü döneminde Dilekçe Komisyonu’nda görev yapmıştır. 26 Mart 1939’da TBMM’nin VI. Dönem seçimlerine de katılan Tolon, bu seçimde 813 oy alarak Kocaeli milletvekili seçilmiştir. 3 Nisan 1939’da mazbatasını alarak meclise katılmış ve çalışmalarına başlamıştır. Meclisin altıncı döneminde Arzuhal ve Maliye encümenlerinin üyeliğine seçilmiş ve bu komisyonlarda görev almıştır. Meclisin VII. döneminde de yine Kocaeli milletvekili olarak yer almıştır. Tolon, meclisin VII. döneminde Mart 1943’te yapılan meclis encümen seçimlerinde yeniden Arzuhal Encümeni üyesi seçilmiş ve aynı zamanda da Dilekçe Komisyonu’nda görev almıştır. İbrahim Tolon, TBMM’de görev yaptığı dört dönem içerisinde genellikle askeri ve mali konulardaki sorunlar üzerine toplam 10 önerge ve kanun teklifi sunmuş ve pek çok kez söz alarak oturumlara dahil olmuştur. Tolon seçim önergelerinden birinde Kocaeli milletvekili olması hasebiyle, Kocaeli şehrinin isminin esami defterlerinde sehven İzmit olarak geçtiğini ve bunun Kocaeli olarak düzeltilmesi gerektiğini belirtmiş ve kendisinin bu talebi encümene havale olunmaksızın defterlerde düzeltilmiştir. Kocaeli ile ilgili diğer bir önergesi de şehre Ziraat Bankası şubesi açılması ile ilgili olmuştur. Tolon milletvekilliği görevleri sırasında seçim bölgesinde pek çok ziyaret yapmış, halkla bir araya gelerek onların sorunlarını dinlemiş ve çözümler üretmeye çalışmıştır. milli mücadele dönemindeki çalışmaları nedeniyle kırmızı şeritli İstiklal madalyası ile ödüllendirilen İbrahim Tolon, 78 yaşındayken 2 Aralık 1956 tarihinde hayatını kaybetmiştir.
KAYNAKÇA
“Kocaeli Meb’usları Kandırada”, Son Posta, 7 Eylül 1939, s. 5; “Meclis İhtisas Encümenleri için Seçim Yapıldı”, Tan, 11 Nisan 1939, s. 7; “Meclise Yapılan Teklifler”, Cumhuriyet, 3 Temmuz 1941, s. 3; “Mecliste İhtisas Encümenlerine Seçim Yapıldı”, Haber, 11 Nisan 1939, s. 11; Yeni Mebus Namzedlerinden Simalar”, Ulus, 25 Mart 1939, s. 7; Cengiz Atlı, “Cumhuriyetin İlk Döneminde (1923-1931) Kocaeli Milletvekili Seçimleri ve Seçilen Milletvekillerinin Faaliyetleri”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III, c. 2, Kocaeli, 2017, s. 1245-1260; T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30-10-0-0/ 10-51-1, 2 Ocak 1927; T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30-10-0-0/ 6-31-23, 6 Ekim 1923; TBMM Albümü1920-2010, C: I (1920-1950), Ed: Sema Yıldırım – Behçet Kemal Zeynel, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.; Türk Parlamento Tarihi, TBMM – II. Dönem (19231927), I-III, Hazırlayan: Kazım Öztürk, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 1994; Türk Parlamento Tarihi, TBMM – III. Dönem (19271931), I-III, Hazırlayan: Kazım Öztürk, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 1994; Türk Parlamento Tarihi, TBMM – VI. Dönem (3 Nisan 1939-15 Ocak 1943), I-V, Hazırlayan: İsmet Binark, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 2004; Türk Parlamento Tarihi, TBMM – VII. Dönem (8 Mart 1943—5 Ağustos 1946), I-IV, Hazırlayan: İsmet Binark, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2009.
Esin TÜYLÜ TURAN