Kartepe İlçesi’ndeki At Yarışları Yeri

Türk Dil Kurumu’na göre hipodrom kelimesinin anlamı “at yarışları yapılan alan, koşu alanı” ve “Yunanistan ve Roma’da at ve araba yarışlarının yapıldığı yer” olarak iki şekilde tanımlanmaktadır. Günümüzde sadece at yarışları için kullanılan bu alanlar, Antik Yunan ve Roma dönemlerinde hem at hem de araba yarışları için kullanılmışlardır. Günümüzde ise hipodrom kelimesi yalnızca yarış alanı için değil ayrıca atların ahırlarını da içeren spor tesisinin tümü için kullanılmaktadır.

Türkiye’de bugün kullandığımız anlamı ile hipodrom yarışları ilk kez 23 Eylül 1856 tarihinde İzmir Yarış Kulübü’nde gerçekleştirilmiştir. Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz döneminde ise İstanbul’da, İzmir’dekine benzer at yarışları gerçekleştirilmiştir. 1913 yılında Sadrazam Sait Halim Paşa’nın müdürlüğünü yaptığı Osmanlı Jokey Kulübü kurulmuştur. I. Dünya Savaşı’ndan sonra ise yarışların düzenli bir hale getirilmesi amaçlanarak Enver Paşa’nın da desteği ile Sipahi Ocağı Binicilik Kulübü ve Islahi Nefsi Feres Cemiyeti kurulmuştur. 1922 yılında Sir Loftus Bates’in öncülüğünde Bakırköy Yarışçılık Sendikası kurulmuş ve yarışlar yaklaşık 1 yıl çağdaş kurallara göre düzenlenmiştir. 1923 yılında TBMM Başkanlığı’na verilen “Islah ve Teksir-i Hayvanat-ı Ehliye ve Koşu Cemiyetlerine, Koşu Müsabaka ve Sergilere Dair Kanun” ile yarışlar uzman kuruluşlarca düzenlenmeye başlamıştır. 1925 yılında Baron Hepes, Akif Akson ve Sabri Tulca bir şirket kurup İstanbul yarışlarını gerçekleştirmeye karar verdilerse de maddi sıkıntılar nedeniyle gerçekleştirememişlerdir. Cumhuriyet’in kuruluşu sonrasında gerçekleştirilen bu gibi girişimlerin çoğu maddi sıkıntılar nedeniyle hayata geçirilememiştir. 1926 yılında çıkarılan 904. sayılı Islah-ı Hayvanat Kanunu Türkiye için bir dönüm noktasıdır. Bunun sebebi bu yasaya dayandırılarak kurulan Yüksek Yarış ve Islah Encümeni’nin Türk yarışçılığına modern bir yapı kazandırmasıdır. İlk yıllık program bu dönemde yapılmış ve 1927 yılında İstanbul, Ankara ve İzmir, Bursa, Adana, Samsun, Sivas ve Konya’da yarışlar düzenlenmiştir. 1941 yılında uzman kuruluş fikri yeniden ortaya atılmış ve Yarış Atları Yetiştiricileri ve Sahipleri Derneği kurulmuştur. Günümüzde hâlâ güncelliğini koruyan ve faaliyetlerini sürdüren Jokey Kulüp ise 23 Ekim 1950 tarihinde kurulmuştur. Kulüp, Bakanlar Kurulu tarafından kamu yararına hizmet veren dernek olarak kabul edilerek isminin başına Türk kelimesini almıştır. Türkiye Jokey Kulübü, 3 Ekim 1953’ten beri 6132. Sayılı Yasanın 5. Maddesi’ne bağlı olarak, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndan aldığı yetki ile at yarışları düzenlemektedir. Şu an Türkiye’de İstanbul Veliefendi, Adana Yeşiloba, Ankara 75.Yıl, Bursa Osmangazi, Diyarbakır, Elazığ, İzmir Şirinyer, Şanlıurfa ve Kocaeli Kartepe olmak üzere toplam 9 Hipodrom bulunmaktadır.

Türkiye’de yarış atı yetiştiriciliğinin en önemli merkezlerinden biri olan Kocaeli Kartepe Hipodromu, Türkiye’nin 9. Hipodromu olarak 1 Nisan 2006 tarihinde açılmıştır. Kocaeli’nin Kartepe ilçesi Fatih Sultan Mehmet Mahallesi Asiller Caddesi’ne konumlandırılmıştır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin 215 ve 220 hatlı otobüsleri ile hipodroma ulaşım kolaylıkla sağlanmaktadır. Kocaeli bölgesinde kurulan ilk hipodromdur. Kuruluşundan itibaren 7 sene yalnızca idman merkezi olarak kullanılan hipodrom, 17 Aralık 2013 tarihinde yapılan yarış ile hizmete başlamış ve ulusal yarışlara ev sahipliği yapmıştır. Toplam 432 dönüm arazi üzerinde kurulmuş olan hipodromda yarış pisti dışında ahır, lokanta, büfe, çocuk parkı, asil üyeler için bir salon, seyyar tuvaletler, çardaklar, kır kahvesi ve oturma grupları bulunmaktadır. Yarışların yapıldığı sentetik pist kumdan oluşmakta ve 1600 metre uzunluğunda 20 metre genişliğindedir. Pist, son zamanlarda 10 milyon TL’lik bir harcama ile tamamen yenilenmiştir. Sentetik kum pist elyaf karışımı, stabilizer ve silis kumu karışımından meydana gelmektedir ve Ankara, Adana ve Bursa hipodromlarındaki kum pistler ile aynı kalitededir. Kocaeli Kartepe Hipodromu pistinde yapılan yarışlar saat yönünün tersine gerçekleştirilmektedir. 1000 kişilik izleyici kapasitesi olan pistlerde seyircilerin yarışı daha iyi takip edebilmesi için 100 m2 LED ekranlar bulunmaktadır. Pansiyonlar bölgesinde toplam 490 box ahır kapasitesi vardır ve bu ahırlar genellikle tam kapasite kullanılmaktadırlar. Burada seyis ve jokeylere atlarını yarışlara hazırlayabilmeleri için idman yapacak alan sağlanmaktadır. 2 Temmuz 2015 tarihinde yapılan ışıklandırmalar ile gece yarışları da düzenlenmeye başlanmıştır. Aydınlatma için 2 adet 45 metrelik, 5 adet 30 metrelik, 1 adet 20 metrelik ve 32 adet de 24 metrelik olmak üzere toplam 40 adet direk inşa edilmiştir. Hipodromun ışıklandırması şebeke bağlantısından sağlanacak enerjiyle yapılmış ve elektrik kesintisi durumunda kullanılacak yüksek kapasiteli kesintisiz güç kaynağı ve dizel jeneratör grupları ile karşılaşılabilecek olası kesintilerin önüne geçilmiştir. Gece yarışlarının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi adına kontroller düzenli olarak yapılmaktadır.

Kocaeli Kartepe Hipodromu şehrin istihdam ve ekonomisi bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. Senede (her sene değişmekle birlikte) 60-70 ulusal yarışın yapıldığı bu hipodroma günde yaklaşık 300 kişi gelmektedir. Hipodrom Müdürlüğü için toplam 120 kişi çalışmaktadır. Ahırlarda at sahiplerinin istihdam ettiği personel sayısı ile birlikte burada çalışan sayısı 500’ü geçmektedir. Kartepe Hipodromunda Valilik Kupası, Büyükşehir Belediyesi Kupası gibi yarışlar düzenlenmekte ve bu yarışlardan da kazanç sağlanmaktadır. Öte yandan, hipodrom müdürü Özertaş, Kocaeli’de bulunan büyük kuruluşlar ile temasa geçilerek, sanayi kuruluşlarının, büyük firmaların, özel günlerin adını taşıyan yarışlar düzenlenmesinin de planlandığını ifade etmiştir. Kartepe Hipodromu Büyükşehir Belediyesi’ne yılda 30 milyon TL’lik gelir aktarmaktadır.

Pandemi sürecinde alınan önlemler kapsamında 3 ay boyunca yarışlar iptal edilmiş daha sonrasında ise belli bir süre seyircisiz gerçekleştirilmiştir. Seyirci yasağının kalkmasıyla birlikte tribünler ve oturma grupları sosyal mesafeye göre düzenlenmiştir. Bunların yanı sıra hem hipodromun girişinde hem de tribünlerde maske dağıtımı yapılmış, ahırlar da dahil olmak üzere hipodromun çeşitli bölgelerinde dezenfektan noktaları kurulmuş ve uyarı levhaları asılmıştır. Hipodrom Müdürü Özertaş, pandemi döneminin ardından Hipodroma ilave tribün ve yeme içme tesislerinin de yapılmasının planlandığını ve hipodrom alanının yarış olmayan günlerde de halka açılacağını böylece ailelerin piknik için de buraya gelebileceğini söylemiştir. Henüz herhangi bir sosyal sorumluluk projesinde yer almamış olan Kocaeli Kartepe Hipodromu’nun ilerleyen süreçte çeşitli sosyal sorumluluk projelerinde yer alması planlanmaktadır.

KAYNAKÇA

“Kartepe Hipodromu Yeni Sezona Hazır”, Ses Kocaeli gazetesi, (11 Haziran 2021), https://www.seskocaeli.com/haber/7282816/kartepe-hipodromu-yeni-sezona-hazir (Erişim Tarihi: 25 Ağustos 2021); “Kocaeli Kartepe Hipodromu Gece Yarışlarına Hazırlanıyor”, Türk Jokey Kulübü, https://www.tjk.org/TR/map/News/Data/13395 (Erişim Tarihi: 28 Ağustos 2021); “Hipodromlar”, Türk Jokey Kulübü, (21 Eylül 2012) https://www.tjk.org/TR/Kurumsal/Static/Page/Hipodromlar (Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021); “Kartepe Hipodromu 2 Temmuz’da Açılıyor”, Özgür Kocaeli gazetesi (9 Mayıs 2020); https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/4402711/kartepe-hipodromu-2-temmuzda-aciliyor (Erişim Tarihi: 26 Ağustos 2021); “Hipodrom”, Türk Dil Kurumu, Erişim Tarihi: 26 Ağustos 2021. https://sozluk.gov.tr; Kocaeli Kartepe Hipodromu İdari Hizmetler Şefi Murat. Özeren ile görüşme (26 Ağustos 2021); “Tarihçe”, Türk Jokey Kulübü, https://www.tjk.org/TR/Kurumsal/Static/Page/Tarihce (Erişim Tarihi: 28 Ağustos 2021).

Muhammed Bilal ÇELİK