Milletvekili, Bakan

8 Eylül 1913 (1329) tarihinde Kocaeli-Gebze’de dünyaya gelmiştir. Rize’nin Mermerdelen Mahallesi nüfusuna 027/01, 21, 12 numarayla kayıtlıdır. Babası Hüseyin Rahmi Efendi, annesi Fatma İsmet Hanım’dır. Mustafa-Zeliha Kızı Gilman (1914) Hanımla evli olan Hasan Şemi Bey’in bu evliliğinden Gülten (1939), Nurten (1941), Özden (1945), Yıldız (1951) ve Ümit (1953) adlarında beş çocuğu olmuştur. İlk ve orta öğreniminin ardından Kastamonu’da başladığı lise öğrenimini 1933 yılında tamamladıktan sonra ara vermeden yükseköğrenim hayatına başlamıştır. Ankara Hukuk Fakültesi’nde aldığı eğitimini 1935-1936 eğitim-öğretim yılında tamamlayarak mezun olmuştur. Soyadı Kanunu uygulamaları dâhilinde Ergin soy ismini alan Şemi Bey, üniversiteden mezun olduktan hemen sonra 1 Eylül 1936 tarihinde vatani görevi için silahaltına alınmıştır. Bir süre hazırlık kıtasında bulunan Şemi Ergin, 1 Kasım 1936 tarihinde Yedek Subay Okulu’ndan mezun olmuş, askerlik vazifesinin son 6 aylık bölümünü subay vekili olarak 15. Topçu Alayı 2. Dağ Taburu, 5. Batarya kıtasında ifa etmiştir. Ergin, 1 Kasım 1937 tarihinde de terhis olmuştur.

Şemi Ergin, terhis olduktan 1 gün sonra yani 2 Kasım 1937 tarihinde önce Ankara Asliye Mahkemesi kâtip adaylığına, daha sonra 17 Kasım 1937 tarihinde ise Eskişehir hâkim muavinliğine atanmıştır. Yaklaşık iki yıl burada görev yaptıktan sonra 20 Kasım 1939 tarihinde Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcılığına getirilmiştir. Bir müddet burada görev yapan Hasan Şemi Ergin, 30 Nisan 1943 tarihinde Malkara Cumhuriyet Savcılığına tayin olmuştur. Yaklaşık 16 yıl kadar Manisa Barosu’na bağlı serbest avukatlık yaptıktan sonra 19 Aralık 1963’te kaydını İstanbul Barosu’na nakletmiştir. Ergin, İstanbul Barosu’nda ise 29 Ocak 1981 tarihine kadar çalışmıştır. Avukatlığını sürdürürken Demokrat Parti (DP) içerisinde siyasi çalışmalara başlamıştır. 1950 yılında yapılan Genel Seçimlerde DP’den Manisa milletvekili adayı olmuştur. Yapılan seçimlerde 128.216 oy alarak Manisa’dan 9. dönem milletvekili seçilen Şemi Ergin, seçim tutanağını 16 Mayıs 1950 tarihinde almış ve 22 Mayıs 1950 tarihinde TBMM’ye iştirak etmiştir. Tutanağı 5 Haziran 1950’de onaylanan Ergin, 9. dönem boyunca TBMM’de Bütçe ve Adalet Komisyonlarında çalışmıştır. Kâtip üyesi olarak Adalet Komisyonu’nun sözcülüğünü de yapan Ergin, bu dönemde Genel Kurul’da 21 farklı konuda toplam 172 konuşma yapmıştır.

Hasan Şemi Ergin, 1954 yılı genel seçimlerinde de 152.465 oy alarak DP’den ikinci defa Manisa milletvekili olmuştur. 4 Mayıs 1954’te aldığı seçim tutanağı ile 14 Mayıs 1954 tarihinde TBMM’ye katılmıştır. 10. dönem olarak da adlandırılan bu süreçte önce Adliye Encümeni’nde mazbata muharriri olan Ergin, 9 Aralık 1955 tarihinde kabinede Devlet Bakanı olarak yer almıştır. Başbakan Adnan Menderes ile birlikte 1956 yılında NATO Konseyi toplantısına katılan ve 28 Temmuz 1957 tarihine kadar bu görevi yürüten Ergin, bu tarihte Millî Müdafaa Vekâleti’ne (Milli Savunma Bakanlığı) atanmıştır. Bakan olmadan önceki dönem de dâhil olmak üzere Ergin, 10. dönemde Meclis Genel Kurulu’na toplam dört önerge ve bir teklif sunmuş, 22 konuşma yapmıştır. Ergin, söz konusu dönemde Meclis Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmalarının birçoğunu daha ziyade kendi bakanlığına veya bakanlığını ilgili olarak hükümete sunulan soru önergelerine cevap vermek suretiyle yapmıştır. Bunlardan başka Ergin 1956 yılında; Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü ile Millî Müdafaa Vekâletinin 1956 yılı bütçeleri, Jet Tayyareciliği Uçuş Hizmetleri (1956), Millî Müdafaa Vekâletine ait olup kullanılmayan gayrimenkullerin satılması (1956) ve Avrupa Müttefik Yüksek Kumandanlığa ait karargâhların Türkiye’de tesisleri (1956) gibi konularda yapılan kanun çalışmalarında da konuşmalar yapmıştır. Hasan Şemi Ergin 1957 yılında ise; İskân kanunu lâyihası, Tapu ve Kadastro, Toprak ve İskân İşleri Genel Müdürlükleri ile Milli Müdafaa Vekâletinin 1957 yılı bütçeleri ve İstimlâk Kanunu’nda değişiklikler yapılması ile ilgili konuşmalar yapmıştır. 1957 yılındaki genel seçimlerde yeniden DP’den Manisa Milletvekili adayı olmuş ve aldığı 140.218 oyla üçüncü kere milletvekili seçilmiştir. 11. Dönemin başlangıcı olan bu seçimlerinden sonra TBMM’de Hariciye Encümeni’nde görev almıştır. Bu görevdeyken Arzuhal Encümeni’nin 9 Eylül 1957 tarihli Haftalık Karar Cetvelindeki 5559 sayılı Kararın Umumi Heyette görüşülmesi hususunda söz alarak Genel Kurul’da bir konuşma yapmıştır. Yine bu dönemde bir müddet Adalet Bakanlığına vekâlet eden Ergin, Milli Savunma Bakanlığı görevini 1958 yılı başlarına kadar devam ettirmiş, 19 Ocak 1958 tarihinde ise bu görevinden istifa etmiştir. Ergin, 9 Aralık 1959 tarihinde Münakalat Vekâleti’ne (Ulaştırma Bakanlığı) getirilmiştir. Bakan iken Genel Kurul’da; bazı konularda bakanlığı ile ilgili olup, kendisine yöneltilen bazı soru önergeleri ve bakanlığına bağlı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Umum Müdürlüğü’nün 1960 yılı bütçeleri ile Posta Tasarruf Sandıkları kanunu lâyihasının kurulacak muvakkat bir encümende müzakeresi hakkında görüşlerini beyan eden konuşmalar yapmıştır.

Münakalat Vekilliği görevine 27 Mayıs 1960’a kadar sürdüren Hasan Şemi Ergin, 28 Nisan 195627 Nisan 1958 ve 30 Nisan 1960-16 Haziran 1960 tarihleri arasında Kızılay Genel Başkanlığı da yapmıştır. 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen askeri darbe sonrasında Yassıada Yüksek Adalet Divanınca, Anayasayı çiğnediği gerekçesiyle 4 yıl 2 ay ağır hapis cezasına çarptırılmıştır. Daha sonra çıkarılan af yasasından yararlanarak özgürlüğüne kavuşan Ergin, yaşadığı ekonomik sıkıntılarını 1 Ocak 1964 tarihinde Türkiye İş Bankası İstanbul Hukuk Müşavirliğinde sözleşmeli avukat olarak çalışmak suretiyle gidermeye çalışmıştır. Adı geçen kurumda 28 Şubat 1978 tarihine kadar avukatlık yapan Hasan Şemi Ergin, avukatlık yaptığı bu süreyi devlet memurluğu süresine eklettirerek emekli olmuştur. 18 Ocak 1996 tarihinde hayatını kaybeden Ergin, Ankara Karşıyaka Mezarlığında toprağa verilmiştir.

KAYNAKÇA

Türk Parlamento Tarihi TBMM-IX. Dönem (1950-1954), III. Cilt ve VII. Cilt (haz. Kazım Öztürk), TBMM Yayınları, Ankara 1988; Türk Parlamento Tarihi TBMM-X. Dönem (14 Mayıs 1954-1 Kasım 1957), I. Cilt (haz. İsmet Binark), TBMM Yayınları, Ankara 2010; Türk Parlamento Tarihi TBMM-X. Dönem (14 Mayıs 1954-1 Kasım 1957), II. Cilt (Milletvekillerinin Özgeçmişleri), (haz. Kazım Öztürk), TBMM Yayınları, Ankara 2010; Türk Parlamento Tarihi TBMM-X. Dönem (14 Mayıs 1954-1 Kasım 1957), IV. Cilt, (haz. İsmet Binark), TBMM Yayınları, Ankara 2010; Türk Parlamento Tarihi TBMM-XI. Dönem (1957-1960), I. Cilt (Yasama Faaliyetleri), (haz. Zühtü Arslan), TBMM Yayınları, Ankara 2009; Türk Parlamento Tarihi TBMM-XI. Dönem (1957-1960), III. Cilt (Biyografiler), (haz. Zühtü Arslan), TBMM Yayınları, Ankara 2009; TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 12, 14, 18, 19, 20; TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: 10, Cilt: 5, 6, 8, 10, 111, 13, 15, 17, 20; TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 11, Cilt: 1, 10, 11, 12, 13

Mevlüt YÜKSEL