Ord. Prof. Dr.
Ahmet Süheyl Ünver, 17 Şubat 1898’de İstanbul’da dünyaya geldi. Posta ve Telgraf Nezareti İstanbul Muhaberat-ı Umumiye Müdürlerinden Tırnovalı Mustafa Enver Bey ile Hattat Şevki Efendi’nin kızı Safiye Rukiye Hanım’ın dört çocuğundan ikincisiydi. Ortaokul tahsilini Memba-ül İrfan adlı okulda, liseyi Mercan Sultanisi’nde tamamladı. 1915’te Askeri Tıbbiye’ye girmiş olsa da Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye’den 1920 yılında mezun oldu. 1921-1923 yılları arasında Yenibahçe’de Gureba Hastanesi’nde cildiye ihtisasına başladı, ancak Haseki Hastanesi’nde dahiliye uzmanlığı eğitimine geçti. 1927’de hocası Dr. Akil Muhtar (Özden) Bey’in isteği üzerine Paris’te Pitiu Hastanesi’nde ihtisasını tamamladı. 1930 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Emraz-ı Dahiliye Kürsüsünde tedavi ve farmakodinami müderris muavini (doçent) oldu. 1933 Üniversite Reformu sırasında İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Enstitüsü’nü kurdu ve ilk başkanı oldu. Türk Tıp Tarihi Arkivi Dergisi’ni çıkarmaya başladı. 1939’da Profesör, 1954’te Ordinaryüs Profesör oldu. 1967’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne geçti ve buranın da Tıp Tarihi ve Deontoloji Kürsüsü’nü kurdu. 1973’te emekli olsa da ölünceye kadar aralıksız çalıştı.
Tıp ve uzmanlık eğitimi boyunca ebru, tezhip ve hat sanatları ile ilgili eğitimini de sürdürmüş olan Dr. Ünver, 1936-1955 yılları arasında Güzel Sanatlar Akademisi’nde Türk Minyatürü öğretim üyeliği de yaptı. Tıp Tarihine, Türk Tıp Tarihine çok değerli katkılar sunmuş olan Prof. Dr. Ünver, Cumhuriyet döneminde yetişen ünlü bir minyatür ustası ve müzehhep olarak da kabul edildi. 18 bilimsel kuruluşun üyeliğinde bulunmuş olan Dr. Ünver, İstanbul tarihine ve Türk-İslam Tıp Tarihine yaptığı hizmetlerden dolayı çeşitli ülkeler tarafından nişan ve madalyalarla yüceltildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı da 1985 yılında Dr. Süheyl Ünver’i Türk kültür ve sanatına yaptığı hizmetlerden dolayı kültür ve sanat büyük ödülüne layık gördü. Fransızca, İngilizce, Almanca, Arapça, Farsça gibi pek çok dil bilen Dr. Ünver’in 2500’ü aşkın eserinin bir kısmı yabancı dillere çevrilmiştir.
A. Süheyl Ünver’in defter ve dosyalarında Kocaeli-İzmit-Gebze üzerine önemli ve değerli çalışmalar vardır ve bu çalışmalar bugün hâlâ önemini korumaktadır.
Eserleri: Tıp, tıp tarihi, sanat tarihi Türk kültürüne ait kitap, makale, bildiri, ansiklopedi maddesi, gazete yazısı kaleme almış olan Dr. Ünver’in eserleri; Uygurlarda Tababet: VIII-XIV. Asırlar (İstanbul 1936), Tıb Tarihi: Tarihten Evvelki Zamanlardan İslâm Tababetine Kadar (İstanbul 1938), Tıb Tarihi: Tarihten Evvelki Zamanlardan İslâm Tababetine ve İslâm Tababetinden XX. Asra Kadar, İstanbul 1943, Selçuk Tababeti: XI-XIV. Asırlar (Ankara 1940), Umumi Tıb Tarihi: Bazı Resimler ve Vesikalar (İstanbul 1943), İlim ve Sanat Bakımından Fatih Devri Albümü (İstanbul 1945), Fatih’in Oğlu Bayezid’in Su Yolu Haritası Dolayısiyle 140 Sene Önceki İstanbul (İstanbul 1945), Bursa’da Fâtih’in Oğulları Mustafa ve Sultan Cem ve Türbeleri (Bursa 1946, Mehmet Zeki Pakalın ile birlikte), İstanbul Üniversitesi Tarihine Başlangıç: Fatih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı (İstanbul 1946), İlim ve Sanat Bakımından Fatih Devri Notları (İstanbul 1947), Türk Pozitif İlimler Tarihinden Bir Bahis Ali Kuşçi: Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1948), Türkiye’de Çiçek Aşısı ve Tarihi (İstanbul 1948), Ressam Levnî: Hayatı ve Eserleri (Ankara 1949; İstanbul 1951), Hekimbaşı ve Hattat Kâtipzâde Mehmed Refi Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1950), Fatih Devri Yemekleri (İstanbul 1952), Türk Yazı Çeşitleri ve Faideli Bazı Bilgiler (İstanbul 1953), İstanbul’da Sahabe Kabirleri (İstanbul 1953), Hekim Konyalı Hacı Paşa: Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1953), İbni Sina: Hayatı ve Eserleri Hakkında Çalışmalar (İstanbul 1955), Türk Farmakoloji Tarihi: Tenzu Kursları (İstanbul 1960), Tıp Tarihimiz Yıllığı I (İstanbul 1966), Tarihte Ebeler ve Doğum Tarihimiz (İstanbul 1967), Türk Eczacılık Tarihine Bir Nazar (İzmir 1971), Türk Oyma Sanatı Katı (Ankara 1980, nşr. G. Mesara, Ankara 1991), Yahya Kemal’in Dünyası (İstanbul 1980), Tıp Tarihimiz Yıllığı II (İstanbul 1983), İstanbul Risaleleri (haz. İsmail Kara, I-V, İstanbul 1995-1996; İstanbul Belediyesi tarafından yayımlanan bu eserde Süheyl Ünver’in daha önce çıkan İstanbul’la ilgili yirmi dokuz yazısı bir araya getirilmiştir), Sevdiğim İstanbul (haz. İsmail Kara, İstanbul 1996, İstanbul’u konu alan sulu boya resim albümü), A. Süheyl Ünver’in İstanbul’u (haz. İsmail Kara, İstanbul 1997, Ünver’in İstanbul’la ilgili karakalem ve sulu boya resimlerini toplayan albüm), Bir Ramazan Binbir İstanbul (haz. İsmail Kara, İstanbul 1997), The Turkish Rose (İstanbul 1999, Gülbün Mesara ile birlikte), Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Defterlerinde Sivas ve Divriği (haz. Mine Esiner Özen, baskı yeri yok, 2004 [İstanbul]), Güzelimname İbrahimağa Mahallesi (ed. İsmail Kara, baskı yeri yok, 2006 [İstanbul]), Süheyl Ünver’in Konya Defterleri (haz. Gülbün Mesara – Mine Esiner Özen, İstanbul 2006), Türk Süsleme Sanatçıları Müzehhipler (haz. Gülbün Mesara – Aykut Kazancıgil, I, İstanbul 2007), Türk Süsleme Sanatları (haz. Gülbün Mesara – Aykut Kazancıgil, II, İstanbul 2010), Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Defter ve Dosyalarında Kocaeli-İzmit-Gebze (haz. Ahmet Nezih Galitekin, Kocaeli 2010), Süheyl Ünver’in Bursa Defterleri (haz. Gülbün Mesara – Mine Esiner Özen, Bursa 2010) ile Nizâmî-i Arûzî, Tıp İlmi ve Meşhur Hekimlerin Mahareti (İstanbul 1936, Çehâr Maḳāle’nin dördüncü makalesinin Abdülbaki Gölpınarlı tarafından yapılan Türkçe tercümesi ve Ünver’in değerlendirmelerini içermektedir); Sabuncuoğlu Şerefeddin, Kitabü’l-Cerrahiyei İlhâniye (İstanbul 1939), Rifat Osman, Edirne Sarayı (Ankara 1957), Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Mevlâna’dan Hatıralar: Sevâkıb-ı Menâkıb (trc. Mesnevîhan Mahmud Dede, İstanbul 1973), Rifat Osman, Dr. Rıfat Osman’a Göre Edirne Evleri ve Konakları (İstanbul 1976), şeklinde özetlenebilir. Bu eşsiz eserlerinin önemli bir kısmı Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Türk Tarih Kurumu, Cerrahpaşa Tıp Tarihi Kütüphane ve Müzesi’nde, bir kısmı da kızı Gülbün Mesara’nın arşivlerinde yer almaktadır.
Türk tıp tarihine, Türk kültürüne, Türk el ve süsleme sanatlarına katkıları unutulmaz olan Prof. Dr. Süheyl Ünver, 14 Şubat 1986 tarihinde İstanbul, Kalamış’ta hayata gözlerini kapamış, Edirnekapı’daki Sakızağa Mezarlığına defnedilmiştir.
KAYNAKÇA
Ahmet Güner Sayar, Aykut Kazancıgil, Gülbün Mesara, Süheyl Ünver Bibliyografyası, 1998 İstanbul; Ahmet Güner Sayar, A. Süheyl Ünver: Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri, Eren Yayıncılık, İstanbul 1994; Osman Ergin, A.Süheyl Ünver Bibliyografyası II, İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü, İstanbul 1952; Gönül Özdemir, Garp Dillerinde Dr. A. Süheyl Ünver Bibliyografyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1970; Anabilim Dalımızın Kurucusu Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver, https://docplayer.biz.tr/19341210-Ord-prof-drsuheyl-unver.html; Ekrem Kadri Unat, Ord. Prof, Dr. Ahmet Süheyl Ünver (1898-1986), İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Yayın No. 3393, İstanbul 1986; Ahmet Güner Sayar, “Ünver, Ahmet Süheyl (1898-1986)”, İslam Ansiklopedisi, TDV. C. 42, s. 350-352, İstanbul
2021; Aslıhan Erkmen, Pınar Atayol, “Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Geleneksel Türk Kitap Sanatları Tarih Yazımına Katkısı: Necmeddin Okyay Defterleri”, Sanat Tarihi Yıllığı, Sayı 27, 2018, s. 101-137. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/511727; Turan Can, Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver (1898-1986). 2014, 318, https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=106; https:// www.isaretyayinlari.com.tr/u/isaretyayinlari/docs/s/u/suheylunverbibliyografyasi-web-1509183607.pdf; Görsel Kaynak: http://akiskan-blog.blogspot.com.tr ağelinden alınmıştır.
Nermin ERSOY