Kocaeli Ansiklopedisi

AHMET SIVACI

Madde no:60

Okula Arsa, Kütüphaneye Nadir Harita ve Kitap Bağışlayan Muhasebeci

Nadir kitap ve haritalarla dolu kütüphanesi ile doğduğu konak ve bahçesinin yerini İzmit kültür ve eğitimi için bağışlayan Ahmet Sıvacı, İzmitli Sıvacı Feyzullah’ın oğludur. 1883 yılında İzmit’in Yukarı Pazar semtinde Sıvacı Düzü adı verilen mahaldeki Sıvacılar Konağı’nda dünyaya geldi. İzmit İdadisi’ni tamamladıktan sonra Ziraat Bankası’nda iş hayatına başladı. Sırasıyla İzmit, Adapazarı, Karamürsel ve İstanbul Ziraat Bankası şubelerinde çalıştı. Ziraat Bankası Umum Müdürlüğü’nün İstanbul’dan Ankara’ya nakli sırasında ailevi nedenlerle Ankara’ya gidemedi.

1926 yılında bankadan istifa edip İstanbul’daki “Şark Değirmencilik Türk Anonim Şirketi” adlı kuruluşta muhasebeci olarak işe başladı. Günlük 220 ton buğday kırma kapasitesine sahip bu dev şirketteki işinden 1928 yılında ayrılıp, serbest ticaret yaptı.

Şark Değirmencilik Türk Anonim Şirketi kurucusu, I. Dönem Niğde, II. Dönem Aksaray Milletvekili Mustafa Vehbi Çorakçı’nın daveti üzerine iflas durumunda olan ve tasfiyesi düşünülen Konya Aksaray’daki “Azmi Milli Türk Anonim Şirketi’’ne müdür olarak atandı. Azmi Milli Türk Anonim Şirketi, 1924 yılında iş adamı Mustafa Vehbi Çorakçı’nın önderliğinde Aksaray halkından toplanan 250.000 TL sermaye ile kurulmuştur. Şirkete ait fabrika 1926 yılında Mamasın Barajı’ndan elde edilen elektrik enerjisi ve son sistem teknoloji ile un üretimine başlamıştır. Azmi Milli Türk Anonim Şirketi: 1929, 1930, 1931, 1935, 1936 senesi İdare Meclisi ve Murakıp Raporları ile Bilânço ve Kar ve Zarar Hesapları’na göre faaliyete başladığı 1926 yılından 1935 yılına kadar kesintisiz olarak zarar etmiş, hissedarları hiçbir kâr alamamışlardır. Muallim Sapancalı Hüsnü “İlmi Cevelan” adlı eserinde kuruluşun içinde bulunduğu durumu şöyle anlatmıştır: “Üç sene evvel büyük şevk ve hevesle meydana getirilen Aksaray’ın bu şaheseri bugün nim muattal (yarı kullanılmaz) bir haldedir. Bu acı noktayı alakadarının affını rica ederek kaydedeceğim: Yüz binlerce lira sarfla meydana getirilen fabrika, Azmi Milli Şirketi’nin, dolayısıyla Aksaray halkının malıdır. Şirketin başına bugüne kadar tahsil görmüş ihtisas peyda etmiş, faal bir müdür getirilmemiştir. Her şey idare heyetindeki bir iki aza ile kâtibin himmetine kalmış ve neticede fabrikaya kiracı aranmıştır. Kudretli eller yakında imdada yetişmezse fabrikanın akıbeti iyi değildir. Bu acıklı vaziyet halkın hissiyat ve lisanından öğrenilmiş bir hakikattir.”

Kendi varlıkları arasına almak için Ziraat Bankası ile Sümerbank arasında gizli bir rekabetin dahi söz konusu olduğu Azmi Milli Türk Anonim Şirketi; müdür olarak getirilen Ahmet Sıvacı’nın yaptığı çalışmalar sonucu kısa zamanda tüm borçlarını ödeyerek kâra geçmiştir. Bu firmada çalıştığı sırada işleri bozulan Adana 2 nolu Çırçır Fabrikası’na 31.08.1939 tarihinde müdür olarak tayin edilmiştir. Üstün gayreti ve disiplinli çalışması sonucu burada da işler yoluna girmiş, fabrika kâra geçmiştir. Çırçır Fabrikası’nda 31.08.1945 yılında kendi isteği ile emekli olana kadar çalışmıştır.

İstanbul’a döndükten sonra da boş durmamış 1957 yılına kadar anlaşmalı olarak özel sektörde çalışmasını sürdürmüştür. Son senelerini İstanbul Bostancı’daki evinde kütüphanesindeki kitapları okuyarak, bahçesi ile uğraşarak geçirmiştir. 07.12.1972 tarihinde vefat eden Ahmet Sıvacı’nın bir erkek üç kızı vardır. Ahmet Sıvacı sağlığında Yukarı Pazar’daki Akçakoca İlköğretim Okulu’nun arsası ile değerli kitap ve haritaların yer aldığı kütüphanesini İzmit eğitim ve kültür hayatı için bağışlamıştır. Beş yıl içinde okul inşaatı tamamlanmak şartı ile 26.01.1963 tarihinde bağışladığı arsada 1964 yılında temel atılmıştır. 1966-1967 öğretim yılına yetiştirilen okul Turgut Reis İlkokulu adıyla açılmış, 1968-1969 öğretim yılı başında da değiştirilerek Akçakoca İlkokulu olarak isimlendirilmiştir.

Akçakoca Okulu’nun bulunduğu yer aslında Ahmet Sıvacı’nın ailesine ait bir konağın bahçesiydi. Badem, nar, incir, erik, dut ağaçlarının yer aldığı bu bahçe oldukça dik bir bayırdaydı. Şimdiki gibi yollar yoktu. Patika bir yolu vardı. Konakta uzun yıllar kimse oturmadığı için bahçe mahalledeki çocukların meyvesini de yedikleri bir oyun alanı idi. İzmit’te pazar kurulduğu günlerde de Taşköprü tarafından gelen köylülerin yük hayvanlarını bağladıkları bir yer olarak hatırlanmaktadır. 1956-57’de ayakta olan konak kendi kendine yıkılmıştır.

İzmit Oğuz Halk Kütüphanesi’nde Ahmet Sıvacı Kitaplığı olarak okuyucuların hizmetindeki iki yüz kadar Eski Türkçe nadir kitap ve eski Türkçe harita; 29. 06. 2010 tarihinde Kocaeli Kültür Müdürlüğü tarafından Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’ne gönderilmiştir.

KAYNAKÇA

Faruk Zeki Perek, Büyük Devrim Çağında Aksaray (1910–1930), 1998, s. 124; Mustafa Fırat Gül, Aksaray Azmi Milli Türk Anonim Şirketi, Yüksek Lisans Tezi, TC Niğde Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Tarih Ana Bilim Dalı, Yakın Çağ Tarihi Bilim Dalı, 2012, Niğde, s. 30-31; Muallim Sapancalı Hüsnü, Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan, Haz. Nevzat Topal, Kömen Yayınları, Konya 2009, s. 31; Nihat Durak, Oğuz Halk Kütüphanesi’ne iki yüz kadar nadir bulunan eski Türkçe kitapla bütün kütüphanesini bağışlayan kitap dostu Ahmet Sıvacı, Kocaeli Dokümantasyon Merkezi’nden Haberler, Mart 2000, sayı 35; Münir Sun ile 5 Haziran 2021 tarihinde yapılan görüşme (Akçakoca Mahallesi, Düzyol’da oturan 1949 doğumlu).

Müzeyyen ÜNAL

AHMET SIVACI

Madde no:60

Kategoriler