Osmanlı Âlimi, Müderris
Kocaeli’de doğduğu veya burada yaşadığı için “Kocevî” nisbesiyle anılmıştır. Hakkında fazla bir malumat bulunmamaktadır. Doğum ve ölüm tarihleri tespit edilememiştir. Ancak yazdığı eserden hareketle onun 9/15. asrın ikinci yarısında yaşadığı düşünülmektedir. Zamanının müderrislerindendir.
Veliyyüddin el-Kocevî’nin günümüze ulaşabilen tek eseri, Hanefî hukukunun en tanınmış ve muteber metinlerinden biri olan ve Burhâneddin el-Mergînânî (ö. 593/1197) tarafından telif edilen el-Hidâye adlı eser üzerine kaleme aldığı Talikât ‘alâ ba‘zı mevâdii’l-Hidâye adlı risaledir. Osmanlı yazım geleneğinde sıklıkla karşılaşılan bu yazım türüyle, bir eserin anlaşılmayan yerlerinin açıklığa kavuşturulması ve konunun daha ayrıntılı bir biçimde ortaya konulması hedeflenmiştir.
Veliyyüddin el-Kocevî’nin bu çalışması, Süleymaniye Kütüphanesinin Laleli bölümünde 002433 numarayla kayıtlı mecmuanın 151a-155b varakları arasında bulunmaktadır ve tespitimize göre risalenin elimize ulaşan tek nüshasıdır. Risale, el-Hidâye ve borçlar hukukunun önemli konularından biri olan “Şart Muhayyerliği” konusu üzerine düşülmüş notlar niteliğinde bir talikattır. Gelenekte talikatlar sayfa kenarına konulurken Veliyyüddin el-Kocevî bu çalışmasını iki sayfa halinde yazmayı tercih etmiştir. Risalenin çok detaylı bir araştırma yapılmadan konunun sadece küçük bir kısmına dair mütevazı bir katkıdan ibaret olduğu bizzat müellif tarafından ifade edilmektedir. Bu risale Ahmet Ekşi tarafından günümüze kazandırılmıştır.
KAYNAKÇA
Ahmet Ekşi, “Hamid b. Muhammed b. Veliyüddin el-Kocevî’nin Talikat Ala Bazı Mevadii’l-Hidaye Adlı Risalesinin Tahlili ve Tam Metin Neşri”, Kocaelili Âlimler, 2019, s. 215-224; Kocevî, Hamid b. Muhammed b. Veliyyüddin, Talikat ala bazı mevadii’l-Hidaye., Laleli, 002433: 151a -155b, Süleymaniye Kütüphanesi; Merginani, “Ebü’l-Hasan Burhaneddin Ali b. Ebî Bekr”, el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedi. 4 Cilt, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990; Şensoy, Sedat, “Ta‘lîkât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 39: 508-510, İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Hüseyin OKUR