Bürokrat, Siyasetçi, Milletvekili

1881 yılında bugünkü Makedonya’nın Debre (o zamanki adıyla Debre-i Bâlâ) şehrinde doğmuştur. Babası Körpaşazâde İbrahim Hulusi Efendi’dir. Doğduğu bölge Balkan Savaşları’nda Osmanlı idaresinden çıkmıştır. Ancak Hamdi Namık Gör’ün ailesi Balkan Savaşları’ndan önce bölgeden göç ederek Edirne’ye gelmiştir. İlk öğrenimini Edirne İbtidaisi’nde ve Edirne İdadisi’nde tamamlamıştır. Daha sonra İstanbul’a gelerek Mülkiye Mektebi’ne girmiş ve 1900 yılında Mülkiye’nin yüksek mektebinden mezun olmuştur. Türkçe dışında Arnavutça, Bulgarca ve Farsça bilmekteydi. Hem eğitimi hem de dil bilgisi sayesinde Osmanlı bürokrasisinde birçok görev almıştır. Mülkiye’den mezuniyeti sonrası öncelikle Edirne Ziraat Bankası Şubesi’nde bankacı olarak çalışmaya başlamış, 1902 yılında Mürefte ilçesi Tahrirat Kâtipliği’ne atanmıştır. Kendisi de bit İttihatçı olan Hamdi Namık Bey, 1908 yılında Meşrutiyet’in ilânından sonra İskeçe, Dimetoka, Dedeağaç, İpek, Sinop, Humus gibi ülkenin birçok farklı yerinde tahrirat müdürlüğü ve mutasarrıflık gibi görevlerde bulunmuştur. Birinci Dünya Savaşı yıllarında da Menteşe (Aydın) ve Karesi (Balıkesir) vilayetlerinde benzer görevler yapmıştır. Savaşın sonlarında Halep-Mumbuç kaymakamlığına atanmış, aynı sıralarda Bab ve Çeşme kaymakamlıklarını da vekâleten yürütmüştür. Savaşın sonra ermesi ve mütareke döneminin başlaması sonrası da Hamdi Namık Bey, “İttihatçı” olmasına rağmen bürokraside görev almayı başaran nadir kişilerdendi. 1919 yılı Haziran ayında Ayancık Kaymakamı, aynı yılın Ekim ayında da Geyve Kaymakamı olarak atanmıştı. Millî Mücadele yanlısı bir bürokrat olduğu için bu yıllarda İstanbul Hükümeti’nin direktiflerini yerine getirmekten ziyade Millî Mücadele lehine gösterdiği tavırları ile tanınmıştı.

Hamdi Namık Bey’in Geyve Kaymakamı olarak göreve başladığı sırada İzmit bölgesinde Millî Mücadele çalışmaları zaten başlamış durumdadır. Kendisi de vazifesinde başladıktan sonra bu çalışmalara destek vermiştir. Bölgedeki milis kuvvetleriyle birlikte hayata geçirdiği önemli faaliyetlerden birisi, Mustafa Kemal Paşa’nın direktifiyle Yüzbaşı Rıfat Bey’in kuvvetlerine yardım edip Mekece’de bulunan İngiliz askerlerine yaptıkları baskındır. Baskın sonrası İstanbul Hükümeti’nin oluşturduğu Divan-ı Harp, Hamdi Namık Bey’i görevinden azlettiği gibi idam cezasına çarptırıldığını ilan etmiştir. Ancak bölge büyük oranda Kuvayımilliye’nin kontrolünde olduğu için Mustafa Kemal Paşa Hamdi Namık Bey’in kaymakamlık vazifesine devamını istemiş, İstanbul Hükümeti’nin kararı uygulanmamıştır. Bölgedeki vazifesi boyunca da Hamdi Namık Bey, İstanbul ile Ankara arasında kendi ifadesiyle “kapıcılık ve bekçilik” yapmıştır. Hamdi Namık Bey Ankara’da Meclis’in açılması sonrası teşkil edilen I. TBMM’ye de İzmit mebusu olarak katılmıştır. Mebusluğu döneminde Meclis’te Bayındırlık, Mali Konular, İçişleri, PTT ve Anayasa komisyonlarında görev almış, bu komisyonlardan bazılarının başkanlığını ve sözcülüğünü yapmıştır. Ayrıca Meclis’e sunulan ve sonradan kabul edilen, Damat Ferit Paşa ve kabinesinin yargılanmalarına dair kanun teklifini veren grubun içinde yer almıştır. Hatta kendisi hatıralarında bu teklifi hazırlayanın bizzat kendisi olduğunu ifade etmektedir. Bu kanunla ilgili Meclis’te yaşanan tartışmalarda da sık sık söz alarak kanunun savunusunu yapmıştır. Aktif çalışmalarıyla birlikte Meclis içinde muhalif tutumu da dikkat çekmiştir. Baştan beri birçok konuda gösterdiği muhalefete bağlı olarak Müdafaa-i Hukuk grubunun kurulmasından sonra da muhalif ikinci grup içinde yer almıştır. Bu yüzden yenilenen ikinci meclise aday gösterilmemiştir. Milletvekilliği sona erdikten sonra, 1924 yılında memurluk talebinde bulunmuş, bunun üzerine önce Kastamonu sonra da Karesi İskân Bölgesi Müdürü olarak atanmıştır. Daha sonra Mülkiye Müfettişliği’ne geçmiş, 1927 yılında da emekli olarak memuriyet hayatından ayrılmıştır.

Evli ve dört çocuk babası olan Hamdi Namık Bey emekliliği sonrası Ankara’ya yerleşmiş, 1957 yılında Ankara’da vefat etmiştir.

KAYNAKÇA

Hamdi Namık Gör, İstiklal Mucizesi, Ankara 1956, Ege Matbaası; Fahri Çoker, Türk Parlamento Tarihi, Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923, III. Cilt – I. Dönem Milletvekillerinin Özgeçmişleri, Ankara 1993, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, s. 537-538; Hatice Kalyoncu, 1. Dönem İzmit Milletvekili Hamdi Namık (Gör) Bey (1920-1923), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2003; Selda Kılıç, “1920 Meclisinde İzmit Milletvekili Hamdi Namık Bey”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu – III, Cilt: II, Kocaeli 2017, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, s. 1161-1182.

Ramazan Erhan GÜLLÜ