Siyasetçi, Milletvekili

27 Ocak 1913 tarihinde Rize’nin Derepazarı ilçesinin Maltepe köyünde doğdu. Babası Yakup Efendi, annesi Fatma Hanım’dır. Ailesi sonradan Sakarya’nın Kurtuluş Mahallesi’ne yerleşti ve kendisi de burada büyüdü. Nüfus kaydı da Sakarya’nın Kurtuluş Mahallesi’nde bulunmaktadır. İlk ve ortaokulu Adapazarı’nda tamamlayan Ahmet Hamdi Başak, liseyi 1934/1935 ders yılında İstanbul Hayriye Lisesi’nde tamamladı. Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi’ne girdi ve 1940 yılında bankacılık bölümünden mezun oldu. Askerlik vazifesini yaptıktan sonra Kocaeli’ne döndü ve Kocaeli’de taahhüt ve ticaret işleriyle uğraştı. Bu sırada siyasete de giren Başak, 1950 yılında Demokrat Parti’nin iktidara geldiği TBMM IX. dönem seçimlerinde Demokrat Parti’den Kocaeli milletvekili olarak seçilerek meclise girdi. Aynı şekilde, 1954 yılında yapılan X. dönem TBMM seçimlerinde de yeniden Kocaeli milletvekili, 1957 yılındaki XI. dönem seçimlerinde de Sakarya milletvekili olarak seçildi. Böylece iki dönem Kocaeli, bir dönem de Sakarya olmak üzere toplamda üç dönem milletvekilliği yaptı. 1958 yılında Halide Aysen Hanım’la evlendi ancak çocukları olmadı. Ahmet Hamdi Başak çok partili hayata geçiş sonrası TBMM’de siyasi polemiklerin yoğun olduğu bir dönemde Meclis’te yer almış olmasına rağmen, Meclis’teki bu tür siyasi tartışmaların içerisinde pek yer almamıştı. Daha çok, uzmanlık alanıyla ilgili encümen ve komisyonlarda görevler yapmış, Meclis’teki konuşmaları da ağırlıklı olarak görev yaptığı encümen ve komisyonların faaliyetleri hakkında olmuştu. Bu açıdan Meclis’in çalışkan ve aktif vekilleri arasında ismi zikredilmektedir. Görev yaptığı dönemlerin ticaret ve ekonomi komisyonlarında çoğunlukla görevli olan Başak, Ticaret Komisyonu Kâtipliği de yaptı. Şeker ve istihlâk muamele vergisi, belediye gelirleri, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası’nın açacağı krediler hakkındaki çalışmalarla birlikte Gelir, Kurumlar ve Vergi Usûl Kanunu değişiklikleri ve yabancı sermaye hakkında kurulan geçici komisyonlarda görevler aldı. Aynı zamanda Şeker ve İstihlâk Vergisi ile Milletlerarası İmar ve Kalkınma konusunda kurulan komisyonların kâtipliklerini de kendisi yaptı.

XI. TBMM döneminde yer aldığı Tarım Encümeni tarafından köylerdeki ahalinin yapacağı içme suyu işlerine yapılacak yardıma dair çalışmalar yürütüldü ve kendisi de aktif olarak bu çalışmalarda yer aldı. Aynı komisyon tarafından Türkiye ile Mısır arasında 1953 yılında imzalanan Ticaret ve Tediye Anlaşması’na ek bir kanun hazırlanarak Meclis’te onaylandı. 15 Kasım 1958 tarihine kadar görev yaptığı Tarım Encümeni’nden bu tarihte ayrılan Başak, ardından İmar ve İskân Encümeni’ne seçildi. 1959 yılında bu komisyondan da ayrılarak Ticaret Encümeni’ne dâhil oldu. Bu yoğun komisyon görevlerine rağmen Ahmet Hamdi Başak’ın Meclis Genel Kurulu’nda sadece bir konuşması vardır. Meclis oylamalarına katılan ve tutanaklarda ismi bulunan Başak, Meclis içinde konuşma ve tartışmalardan uzak durmuştur. Bu durum da kendisinin çoğunlukla görev aldığı encümen ve komisyonların işlerine odaklandığını göstermektedir. 1959 yılında ilginç bir hadiseden dolayı Meclis’e Başak’ın milletvekilliğinin düşürülmesi önerisi getirilmiştir. Arabasını ehliyetsiz bir tanıdığının kullandığı ve bu kişinin bu şekilde yakalanarak Karayolları Trafik Kanunu’na muhalefet nedeniyle ceza aldığı tespit edildiği gerekçesiyle Meclis’e verilen öneri kabul edilmediği gibi Başak da herhangi bir ceza almamıştır. Ancak siyasi suçlamalarla karşılaşması birçok Demokrat Parti milletvekili gibi 1960 sonrası olmuştur. 1960 askerî darbesinden sonra tutuklanıp yargılanan siyasetçiler arasında yer alan Ahmet Hamdi Başak, Yassıada Yüksek Adalet Divanı tarafından anayasayı ihlal suçlamasıyla beş yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Hapis cezası sonrası aktif siyasi hayattan çekilen Başak, 10 Ekim 1979 tarihinde vefat etmiştir. Cenazesi Adapazarı’nda, Yorgalar Mezarlığı’na defnedilmiştir.

KAYNAKÇA

Kâzım Öztürk, Türk Parlamento Tarihi TBMM IX. Dönem 19501954, Cilt: VII (Özgeçmiş), Ankara 1998, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, s. 696-697.Bilal Tunç, “1957 Milletvekili Genel Seçimlerinin Sakarya’daki Yansımaları ve Sakarya Milletvekilleri”, Vakanüvis – Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, TBMM’nin 100. Yılı Özel Sayısı, Yıl: 5, Kasım 2020, s. 180-219.

Ramazan Erhan GÜLLÜ