Milli Mücadele Kahramanı
Halit Molla, 1 Temmuz 1887’de Kandıra’nın Şeyhler nahiyesinin Kızılcaali Divanı Sıraköyü’nde dünyaya geldi. Babası Salih Efendioğlu Ali, annesi Emine Hanım’dır. Çocukluğu ve gençliği Kızılca Ali Divanı Sıraköyü’nde geçmiştir. Bazı kaynaklarda İstanbul’da medrese eğitimi aldığı kayıtlıdır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Bağdat-Felahiye Cephesi’nde bulunmuş, burada sağ ayağından yaralanarak İngilizlere esir düşmüş bugünkü Myanmar olarak bilinen Hindiçini’nin Thatmyo kasabasındaki esir kampına götürülmüştür. İki yıl esaretten sonra, İngilizlerle yapılan esir mübadelesinden sonra Bağdat’a dönmüştür. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra tezkeresini alarak köyüne dönmüştür. Bu sırada İzmit, Kandıra, Hocaköy, Fındıklı, Ferizli ve Adapazarı’nda Rumlar ve birtakım yerli işbirlikçileri çeteler kurarak bölgede Müslümanlara karşı saldırılara başlamıştır. 1919 yılı başlarında köyleri Rumlar tarafından baskın uğrayarak iki defa soyulmuştur. Kandıra’ya gitmekte iken Balcı köyü yakınlarında Tekneci Rumlarının kurdukları bir çete tarafından yakalanıp esir edilmiştir. Ütük köyü civarında Kandıra Milisleri tarafından kurtarılınca, çevresini silahlanmak ve teşkilatlanmak konusunda harekete geçirmiştir. Kardeşleri Aşır Ali ve Zekeriya çete kurma konusunda kendisine yardım etmişlerdir. İlk kurduğu teşkilat Rumların baskınına uğrayınca Karasu’ya bağlı Sinanoğlu köyünde bulunan Milli Teşkilata memur Lazistan eski mebusu Necati Bey’den yardım istemiş, 20 kişilik silahlı bir destek almıştır.
3 Ocak 1920’de Doğancı köyünde bir toplantı yaparak Seyifler köyünde bulunan Rum çetelerine saldırı düzenledi. Seyifler işgalden kurtarıldı, ancak kardeşi Aşır Ali şehit oldu. Bu başarılı çatışmalardan sonra Kızılca Divanı’nda İsmail Efendi başkanlığında Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Hem bu cemiyet hem de Necati Bey Ankara ile irtibatı sağlamak konusunda önemli işler gerçekleştirdi. Yunan kuvvetlerinin İzmit ve Kandıra’yı işgal etmesi üzerine Akyazı’da bulunan düzenli kuvvetlerin komutanı Nazım Bey’in emri ile İpsiz Recep’in çetesi ile irtibata geçti. 1921 Mart ayından itibaren Yunanlılar Adapazarı da dâhil bütün bölgeyi işgal etmiştir. Adapazarı ve Kandıra’da bulunan Yunan kuvvetleri Seyifler köyünü karargâh olarak seçmişlerdir. Nazım Bey’in gönderdiği Yüzbaşı Hüseyin Bey idaresindeki 150 kişilik kuvvetle birlikte hareket eden Halit Molla, Seyifler’deki Yunan kuvvetlerine baskın yaparak büyük zayiat verdirmişlerdir. Yunanlılar Ferizli’ye çekilmişlerdir. Bu başarılardan sonra kuvvetler üçe bölünerek Birinci Kol Halit Molla’nın, İkinci Kol Kaymas’ın Davulcular köyünden Halit Pehlivan’ın, Üçüncü Kol Beşdivan’ın Davulcular köyünden Rıza Bey’in idaresine verilmiştir. Kandıra ve Ferizli’de Yunan kuvvetlerine yapılan saldırılar üzerine Yunan kuvvetleri Adapazarı’nı 21 Haziran 1921’de boşaltmak zorunda kalırlar. Şehre ilk girenlerden olan Halit Molla, Serdivan’a kadar olan bölgeyi kontrol altına alarak halkın güvende olduğunu duyurdu. Bu başarılardan sonra köyüne döndüyse de Mürettep Kolordu Kumandanı Kazım (Özalp) Bey’den aldığı emir üzerine dört yüz mevcudu ile Mekece’ye giderek kolordu emrine girdi, buradan İznik’te bulunan Avdan Cephesi’ne gönderildi. 1922 Ocak ayında bu bölgedeki görevi sona ererek köyüne döndü.
Adapazarı ve İzmit’in kurtarılmasındaki önemli başarılarından, milli mücadeleye katkılarından dolayı kendisine TBMM tarafından 3574 madalya numarası ile İstiklal Harbi Gazisi unvanı verildi. Vefat edeceği tarih olan 27 Mart 1961 tarihine kadar köyünde çiftçilikle meşgul oldu. Kendisine yapılan farklı iş tekliflerini kabul etmedi. Naaşı Kızılca Ali Sıraköy’de mütevazı bir kabre defnedildi.
Milli mücadele dönemine ait anıları, Rifat Yüce tarafından Türk Yolu gazetesinin 8 Mart 1940-21 Mayıs 1940 tarihli nüshalarında yayınlanmıştır. Bu önemli anıların sonunda Rifat Yüce şu cümlelere yer vermiştir: “Halit Molla vatan hizmetlerini gördükten sonra köyünde halen çiftçilikle meşgul olmaktadır. Kendisi bununla iftihar ediyor ve yurt vazifesini ifa etmesi dolayısıyla bir kıta İstiklal Madalyası aldığından ötürü sevinç duymaktadır. Halit Akıncı’nın bu hareketi Türk köylüsüne ve Türk gençliğine örnek olmalıdır.”
KAYNAKÇA
Osman Akandere, “Millî Mücadele Yıllarında Marmara Bölgesinde Faaliyet Gösteren, Müfrezeler, Milis Kuvvetleri ve Çeteler (1918–1922)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2008, sayı: 19, ss. 507-542; Mehmet Özdemir, Türk Yolu’nun Aydınlığında Halit Molla, Adapazarı, 2021; Sabahattin Özel, Millî Mücadele İzmit-Adapazarı ve Atatürk, Derin Yayınları, İstanbul, 2005; Adnan Sofuoğlu, Millî Mücadele Dönemi’nde Kocaeli, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006; İbrahim Şirin, “Yerelden Vatana: Kandıra’da Milli Mücadele”, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli, 23 25 Nisan 2015, Cilt. 2, ss. 1493-1500; Türk Yolu, 8 Mart-21 Mayıs 1940 (Sayı: 716-737); Rifat Yüce, Kocaeli Tarih ve Rehberi, Türk Yolu Matbaası, İzmit, 1945.
Haluk SELVİ