Kocaeli Ansiklopedisi

AHMET MÜFİD SANER

Madde no:53

İzmit Mebusu

İzmit doğumlu eğitimci, siyasetçi ve devlet adamıdır. Ahmet Müfid Bey 1871 yılında İzmit’te doğdu. Beyoğlu sancağı Mutasarrıf Muavini İsmail Bey’in oğludur. Eğitim hayatı İzmit’te başlamıştır. İzmit Rüşdiyesi’nde orta eğitimini aldıktan sonra Mülkiye Mektebi’nin lise kısmından mezun olmuştur. 20 Temmuz 1890 tarihinde Mülkiye Mektebi’nin yüksek kısmının 22 numaralı öğrencisi olarak ikmale kalmadan Karîb’ül-a’lâ (Orta Üstü-İyiye yakın) notuyla otuzuncu sırada mezun olmuştur. Aynı yıl İzmit İdadisi’nde Kimya, Cebir, İlm-i Servet (Genel Ekonomi) muallimliğine tayin edilerek devlet hizmetine başlamıştır. 25 Eylül 1892 yılından itibaren öğretmenlik görevine okul yöneticiliği de eklenmiştir. İdarecilik yaptığı yıllarda bir yandan sürdürdüğü muallimlik görevinde çok çeşitli alanlarda verdiği derslerle geniş bir genel kültüre ve eğitim altyapısına sahip olduğunu göstermiştir. Bursa İdadisi’nde önce birinci ve ikinci Müdür Muavinliğinde daha sonra ikinci müdürlüğünde bulunmuştur. Burada verdiği Hendese, Mihanik (Mekanik), Türkçe ve Kavânîn (Kanunlar) derslerinin yanında Bursa Ermeni Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yapmıştır. Bundan sonraki yaşamında eğitimcilik ve idarecilik bir arada sürmüştür. 26 Ocak 1895’te Ankara İdadisi Müdürlüğü’nü yürütürken Fransızca, Kozmoğrafya (Astronomi), Müsellesât (Trigonometri), İlm-i Servet, Usûl-i Defterî (Muhasebe), Ahlâk, Mihani dersleri verdi. 5 Aralık 1898’de Edirne İdadisi Müdürlüğü yaparken Coğrafya, İlm-i Eşya (Fen Bilgisi), Kavânîn, İlm-i Servet, Ahlâk, Mihanik, Ma’lûmât-ı Zirâiyye ve Sıhhıyye (Tarım ve Sağlık Bilgisi), Kitabet dersleri verdi. 26 Nisan 1903’te İzmir İdadisi Müdürlüğü yaparken Fizik, Mihanik, Kavânîn, İlm-i Servet, Usûl-i Defterî, Türkçe, Ticâret ve Sanayi, Usûl-i Defterî, Usûl-i Mesaha (Alan ölçümü) dersleri vermiştir. Burada bulunduğu yıllarda Zehra Hanım ile hayatını birleştirdi. Bir sonraki görev yeri olan Yanya’ya 1905 yılında terfi ederek gitmiş, burada ve 1908’de atandığı Ankara’da Vilayet Maarif Müdürlüğü görevlerinde bulunmuştur. Kamu hayatında saygın bir yer edinen Ahmet Müfid Bey II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine siyasete atılmıştır. 17 Kasım 1908’de yapılan Meclis-i Mebusan seçimlerinde aldığı 109 oy ile İzmit Mebusu olmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti listesinden girerek kazandığı bu seçim başarısını 1912 seçimlerinde de sürdürmüştür. İttihat ve Terakki Cemiyeti içindeki siyasi fraksiyonlardan Hizb-i Cedit’e üye olduğu düşünülmektedir. Meclis-i Mebusan’da Kâtiplik görevi için yapılan seçimlerde 129 oyla Ali Münif Bey gibi tanınmış isimleri geride bırakarak birinci seçilmiştir. Ayrıca Meclis’te Maarif Encümeni Reisliği gibi görevler de almıştır. Ahmet Müfid Bey, mebus olarak görev yaptığı süre içinde dokuz İzmit Mebusu içinde en faal olanıdır. Meclis kayıtlarına göre 120 kez söz almış, teklifler, takrirler vermiştir. Mecliste müdahil olduğu konular arasında: Kanun-ı Esasi’nin tadili, yolsuzluk yapan ve fazla emekli maaşı alanlar, çeşitli askeri konular, Meclis’in mesai saatlerinin yeniden tanzimi, Gayr-i Müslim tebaayı ilgilendiren bazı konular, mülki memurların emekliliği, Telif Kanunu, Ticaret ve Nafıa Nezareti ile ilgili konular, genel bütçe, eğitim, ziraat ve iletişim ile ilgili konular sayılabilir. 1910 yılında, Tasfiye-i Rütbe-i Askeriye Kanunnamesi Küttâb-ı Askeriye ile Süvari Zâbitânı hakkında sunduğu iki madde gibi kanun teklifleri de vardı. Balkan Savaşları dolayısıyla 1912’de Meclis-i Mebusan’ın fehs edilmesiyle mebusluk dönemleri de son bulmuştur. Ancak bundan sonra da devlet hayatından uzak kalmamıştır. 14 Aralık 1912’de Kütahya sancağı Mutasarrıflığı’na tayin edildi. Mutasarrıflık görevi sürerken 14 Ocak 1915 ile 29 Mart 1915 tarihleri arasında Bursa Vali Vekilliği görevini de sürdürdü. 13 Nisan 1915’te Bolu Mutasarrıflığı görevine atandıktan sonra meslek hayatının en dikkat çekici görevlerinden birini aldı. 5 Ekim 1915’te Veliaht Yusuf İzzettin Efendi Dairesi Müdîr-i Umumiliği ve Teşrifatçılığına atandı. Onun görev döneminde Yusuf İzzettin Efendinin intihar etmesi üzerine 11 Mayıs 1916’da ikinci kez Kütahya Mutasarrıfı oldu. Bu görevinden 15 Nisan 1919’da

büyük olasılıkla İttihatçı mazisi nedeniyle Damat Ferid Paşa Hükümeti tarafından azledildi. Bir süre de görevden alınanlara verilen mazuliyet maaşı aldı. 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’nin kurulmasının ardından Milli Hükümet’e katılarak Dahiliye Vekâleti Teftiş heyeti Müdürlüğü görevini aldı. 1923 başında Isparta sancağı Mutasarrıflığı görevine atanan Ahmet Müfid Bey, Isparta’nın vilayet olması üzerine bu şehrin ilk valisi oldu. Mart 1929’da 1. Sınıf Mülkiye Müfettişliği’ne nakledildikten sonra 1 Aralık 1931’de 140 Lira 80 Kuruş maaşla emekliye ayrıldı. Emeklilik hayatını geçirdiği Ankara’da 10 Kasım 1949’da vefat etti. Sicil kaydından anlaşıldığı kadarıyla iyi seviyede Fransızca biliyordu. 1934 yılında Soyadı Kanunu’nun çıkması üzerine Saner soyadını alan Ahmet Müfit Bey, ressam Zehra Müfit Hanım ile evliydi. Bu evlilikten biri kız (Mübeccel Bayramveli) biri erkek (Ferid Saner/Milli Eğitim Baş Müsteşarı) olmak üzere iki evlada sahipti. Hacı Bayram Veli soyundan gelen eşi Zehra Hanım resim ve heykel çalışmaları ile ilk kadın sanatçılarımızdan sayılmaktadır.

KAYNAKÇA

Kenan Olgun, “2. Meşrutiyet Dönemi Seçim Sistemi ve 1912 Seçimlerinde İzmit Sancağında Uygulanışı”, Tarih Dergisi, Yıl: 2004, Sayı: 39, s. 139-154; Ali Çetinkaya, Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler 1860-1908, Cilt: III, Ankara 1968-1969, 417-418; Türk Parlamento Tarihi, Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, No: 14, Cilt: I, Ankara 1995, s. 217218; Türk Parlamento Tarihi, I. ve II. Meşrutiyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, No: 15, Cilt: II 14, Ankara 1995, s. 643; Selda Kaya Kılıç, “1908 Osmanlı Mebusan Meclisinde İzmit Mebusları ve Faaliyetleri”, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II Bildiri Kitabı, Kocaeli 2016, s. 947-958; Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi.

Serkan YAZICI

AHMET MÜFİD SANER

Madde no:53

Kategoriler