Tarihi ve Kültürel Miras

Geleneksel Türk evi ile ilgili olarak Prof. Dr. Semavi Eyice, en iyi örneklerinin yıkılmadan önce Gebze’de olduğunu ifade etmiştir. Hem Türk mimarisi hem de Gebze bu konuda tarihi kimlik kaybına uğradı. Bu tarihi evlerin en meşhurlarından biri Gebzeli Nalbant Kadir Usta’nın evi idi. Bu ev o kadar meşhurdu ki sanatımızın duayenlerinden Osman Hamdi Bey, Celal Esat Arseven, Süheyl Ünver, Hoca Ali Rıza Efendi dahi Gebze’ye gelerek bu evi çizmiştir. Süheyl Ünver’in evin içerisinde de görüntüleri bulunmaktadır. Vitray sanatının güzelliğiyle tepe pencerelerden yansıyan güneş eve hoş bir görüntü verirmiş.

1881 yılında çizdiği yağlı boya eseri olan Gölcüönü ile Gebze tarihi evlerini gösteren Osman Hamdi Bey’in bu resmini gören birçok aydın Gebze’ye geldi ama artık çizilen o yapılar yoktu. Gebze’ye gelen bu kıymetli kişilerin başında Süheyl Ünver geliyordu. 1972 yılında çıkarılan posta pullarında Gebze Gölcüönü tablosunun kullanıldığını söylemek gerekir.

Gebze merkezde tarihi evlerden birkaç örnek kalmıştır. Bunlardan aktif bir şekilde kullanılanlar geleneksel Türk evi planlarına uygun olarak kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Bodrum kat üzeri iki katlı ve kırma çatılıdır. En üst katta cihannüma denilen seyir balkonuna yer verilmiştir. Yapının inşasında (moloz) taş ve Horasan harcı kullanılmıştır. Kapı, pencere, yer ve tavan döşemelerinde ahşap malzeme kullanılmıştır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilen yapı, günümüzde Türk Dil Edebiyat Derneği Gebze Şubesi olarak kullanılmaktadır.

KAYNAKÇA

Semavi Eyice Röportaj Notları-2017; Cengiz AkgünGebze Haber-2019; Resul ORMANDil.

Resul ORMAN