Alman Eskiçağ Tarihçisi ve Epigrafı
Prof. Dr. Friedrich Karl Dörner bir Alman Eskiçağ tarihçisi ve epigrafıdır. 28 Şubat 1911’de Almanya’nın Gelsenkirchen kentinde doğmuş ve 10 Mart 1992’de de Nürnberg kentinde ölmüştür. Maden memuru Karl Dörner ve eşi Klara’nın oğlu olarak 1911’de Kuzey Ren-Vestfalya Eyaleti’nin Gelsenkirchen kentinde doğmuştur. İlkokulu ve liseyi bu kentte okudu. 1930’dan itibaren Münster ve Greifswald üniversitelerinde Avusturyalı Eskiçağ tarihçisi Josef Keil’ın (1878-1963) danışmanlığında Eskiçağ Bilimleri okudu ve 1935’te doktorasını Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald’da Der Erlass des Statthalters von Asia, Paullus Fabius Persicus başlıklı bir tez yazarak, tamamladı (basım: Greifswald: H. Adler Matbaası, 1935). Hemen ardından Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden 1936/1937 yılları için bir seyahat bursu aldı. 1938’den 1940’a kadar İstanbul’daki Alman Arkeoloji Enstitüsü’nde bilimsel danışman olarak çalıştı. Bu süre zarfında Boğazkale/Ḫattuša’daki Alman kazılarına katıldı. Bu arada ana çalışma alanı olan Bithynia ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Kommagene kalıntılarını ilk kez ziyaret etti. 1940’ta Keil, onu Avusturya Bilimler Akademisi Küçük Asya Komisyonu’na araştırma görevlisi olarak Viyana’ya getirdi.
II. Dünya Savaşı için Doğu Prusya’da askere çağrılması ve yaralanması nedeniyle araştırmalarına ara verdikten sonra, 1945 yılından 1950’ye kadar Tübingen Üniversitesi’nde Eskiçağ tarihi ve epigrafi dersleri verdi. 1950’de nihayet Münster Üniversitesi’nde Eskiçağ tarihi konusunda profesör olarak atandı ve araştırmalarına Kommagene’de devam etti. 1968’de Münster’de Anadolu’da arkeolojik araştırmalar yapmayı amaçlayan Küçük Asya Araştırma Merkezi’ni kurdu ve Anadolu’da kazı çalışmalarına devam etti. 1976’da emekli oldu, ancak özellikle Nemrut Dağı’ndaki anıtların korunması için uğraşılarını sürdürdü.
Dörner 1941 ile 1985 yılları arasında Bithynia ve Kocaeli üzerine çok sayıda kitap ve makale yayımladı. Bithynia arkeolojisi ile ilgili en bilinen çalışması, 1941 yılında yayımlanan Inschriften und Denkmäler aus Bithynien (Bithynia’dan Yazıtlar ve Anıtlar) isimli kitabıdır. Maria-Barbara von Stritzky ile beraber Bithynia bölgesi Yunanca ve Latince yazıtlarını 1978’de bir kitap içinde toplamıştır.
Münster Üniversitesi, Küçük Asya Araştırma Merkezi’nde Dörner’in Anadolu’da yaptığı araştırmalar sırasında belgelediği anıtlara ilişkin bir arşiv (https://gene/doernerarchiv.html) bulunmaktadır.
Friedrich Karl Dörner’in Bithynia Arkeolojisi İle İlgili Başlıca Eserleri
F. K. Dörner, Inschriften und Denkmäler aus Bithynien, DAI, Istanbuler Forschungen 14 (Berlin 1941); F. K. Dörner, Zwei Reliquienaltäre von der Bithynischen Halbinsel, BZ 41 (1941), sf. 165–168; F. K. Dörner, Prusa, şurada: RE 23/1 (1957), sf. 1071–1086; F. K. Dörner, Vorbericht über eine Reise in Bithynien und im bithynisch-paphlagonischen Grenzgebiet 1962, Anzeiger Wien (Viyana 1963), sf. 132–139; F. K. Dörner ve M.-B. von Stritzky, Tituli Asiae Minoris, cilt 4: Tituli Bithyniae linguis Graeca et Latina conscripti, fas. 1: Paeninsula Bithynica praeter Calchedonem, Nicomedia et Ager Nicomedensis cum septemtrionali meridianoque litore Sinus Astaceni et cum Lacu Sumonensi (Viyana 1978); F. K. Dörner (yya.), Vom Bosporus zum Ararat, Kulturgeschichte der Antiken Welt 7; Schriften der Hermann-Bröckelschen-Stiftung 5 (Mainz: Philipp von Zabern, 1981); F. K. Dörner, Historisch-archäologische Forschungen in Bithynien und an der türkischen Schwarzmeerküste., Nürnberger Blätter zur Archäologie 1-2, 1984-85 (1985-86), sf. 34-36.
Ergün LAFLI