İzmit’in İlk Fotoğrafçısı

19 Ağustos 1839 tarihinde Fransız Bilimler Akademisi’nde fotoğraf makinesinin icadının tüm dünyaya duyurulmasından kısa bir süre sonra Osmanlı Devleti fotoğrafla tanışmıştır. Osmanlı tebaasından ilk fotoğrafçılar arasında dinsel kaygılar nedeniyle Müslümanlar ve Museviler yer almamıştır. Osmanlı Devleti’nde fotoğrafçılık uzun yıllar Rum ve Ermeni fotoğrafçıların öncülüğünde gelişmiştir. Osmanlı tebaasından olan Ermeniler, daha çok eczacı ve kimyager olarak bilinmekteydiler. Bu nedenle de ilk bulunduğu yıllarda fazlaca kimya bilgisi isteyen fotoğrafçılık Ermeniler arasında yaygınlaştı. Özellikle Abdullah Freres adlı stüdyonun sahibi üç Ermeni kardeşin fotoğraf sanatındaki başarıları onları “Sultan Fotoğrafçısı” unvanına kavuşturmuştu.

İzmit sancağında fotoğrafçılık uzun yıllar Rum ve Ermeni fotoğrafçıların öncülüğünde gelişmiştir. İzmit’te de matbaacılık ve fotoğrafçılık alanında en gelişmiş faaliyetler İzmit’te bir matbaa açan Mardiros Mavyan tarafından gerçekleştirilmiştir. Osmanlı fotoğrafı tarihçisi Engin Çizgen Özendes’in belirttiği üzere ilk İzmitli fotoğrafçılar Ermeni Makinistyan ve Mavyan’dır. Mavyan, 1920 yılı Ağustos ayında işgalci İngiliz kuvvetleri Gordon Highlander alayı tarafından İzmit tersanesinde kurşuna dizilen Kuvvacıların fotoğraflarını çekmiştir.

Matbaacılık alanında en gelişmiş çalışmalar, Armaş (Akmeşe) Manastırı’nda bulunan matbaanın takımlarını satın alan ve İzmit’te bir matbaa açan Mardiros Mavyan tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu matbaada Türkçe, Ermenice, Rumca ve Fransızca dillerinde birçok yayıncılık faaliyetinde bulunulmuştur. İzmit’te matbaacılık ve fotoğrafçılık faaliyetlerinde Ermenilerin öne çıkmasında kentin İstanbul’a yakınlığı ve İzmit doğumlu olup İstanbul’da fotoğrafçılık faaliyetlerinde bulunan Ermenilerin bulunması etkili olmuştur.

KAYNAKÇA

https://akunq.net/tr/?p=44498, Oğuz Polatel “Osmanlı Dönemi İzmit’in Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Hayatında Ermeniler” Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Editör Haluk Selvi, M. Bilal Çelik, Kocaeli 2015, s. 891-923.

Haluk Arda OSKAY