Milletvekili

Ethem Vassaf 1894 yılında Aydın’da dünyaya geldi. Annesi Ayşe Münire, Babası Ali Vassaf idi. Ethem Vassaf, Atatürk’ün halası Nimet Hanım’ın torunu Münire Hanım’ın oğlu idi. 1912’de girdiği Askeri Tıbbiye’den 14 Mayıs 1917’de Tabip Asteğmen rütbesiyle mezun oldu. İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rumca bilen bir hekimdi. 14 Mayıs 1919’da Teğmen rütbesine yükseldi. 10 Ekim 1920’de okul giderlerini ödeyerek askerlikten ayrıldı. Anadolu’ya geçerek buralarda hekim olarak hizmet verdi. 3 Ekim 1922’de memleketi Aydın’a gelerek burada Milas ve Söke Bölgesi Hilal-i Ahmer doktorluğu, Elmalı, Fethiye, Aydın Merkez ve Manisa Merkez Hükümet Tabipliği görevlerinde bulundu. Bu sırada İzmir Lisesi ve Tarsus Ortaokulu’nda Türkçe öğretmenliği yaptı. Akşam gazetesine bölgeden haber ve yazılar gönderdi. Daha sonra Adana, Konya, Samsun’da görev yaptı. Adana Erkek Lisesi doktoru, Konya Milli Eğitim Müdürlüğü okullar doktoru, Samsun Sıtma Mücadele Tabibi olarak çalıştıktan sonra 9 Aralık 1933 tarihinde Sağlık Bakanlığı’yla ilişkisini kesti. İstanbul’a Kadıköy Bahariye’ye yerleşti. Cağaloğlu’nda özel muayenehane açarak psikiyatri alanında hizmete devam etti. Son Posta gazetesinde köşe yazıları yayınladı. 1936 yılında eşi Belkıs Hanım ile birlikte ABD’ye gitti. 22 Aralık 1947 tarihinde yeniden Sağlık Bakanlığı hizmetine döndü. Sağlık ve Sosyal Yardım Müfettişliğine ve 30 Haziran 1948’de Haydarpaşa Numune Hastanesi asabiye mütehassıslığına atandı. Ethem Vassaf Akan, bu görevdeyken politikaya atıldı. Adnan Menderes Ethem Vassaf Akan ile çocukluk arkadaşı idi, bu sebeple Demokrat Parti’den aday oldu.

14 Mayıs 1950 günü yapılan seçimler Türkiye’de 27 yıllık tek parti devrini sona erdirdi. 1923’ten beridir tek başına ülkeyi idare eden Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı halk oyu ile Demokrat Parti’ye devredildi. Ethem Vassaf Akan da bu seçimlerde Kocaeli Milletvekili olarak meclise girdi. Mazbatası “Vassaf Ethem Akan” adına düzenlenmiş olup, kendi özgeçmiş beyanında ve TBMM’nin IX. Dönem İsim Defteri’nde “Ethem Vassaf Akan”, TBMM Albümü’nde “Ethem Vassaf”, tutanaklarda ise hem “Ethem Vassaf” hem de “Ethem Vassaf Akan” olarak kayıtlara geçmiştir. Nüfus kaydında adı soyadı “Ethem Vassaf” olarak görünmektedir. Ancak, nüfus kaydının naklen geldiği Aydın/Merkez’de bulunan önceki nüfus kütüğünde -kapalı kayıt“Etem Vassaf Günal” olarak isminin kayıtlara geçtiği, anne baba ve kardeşlerinin ise bu kütükte “Akan” soyadını taşıdıkları görülmüştür.

Ethem Vassaf, Meclis’te Sağlık ve Sosyal Yardım Komisyonu Başkanlığı yaptı. 13 Nisan 1951’de TBMM’nin 64. birleşiminde difteri aşısının mecburi olarak uygulanmasına dair sunulan kanun teklifi hakkında komisyon başkanı sıfatıyla söz aldı. Komisyonun bütün akademik hususları tetkik ve mütalaa ettiğini, dünyanın öbür ucunda en medeni çarelere başvuran Amerika’da dahi aşının uygulanmasının mecburi bir kanun olarak kabul edilmediğini belirtti. “Elbette komisyonda çalışan ve bu kararı veren arkadaşlarımız Türk çocuğunun ölümüne karar verecek kadar hain ve cani değillerdir. Hislere hitap eden Vasfi Öz arkadaşımız yanlış düşünüyorlar. Biz de çocuk babasıyız ve millet babasıyız.

Kime ihanet ediyoruz Vatanın bir köşesinde 33 sene hekimlik yapan ve bunun bir kısmını Avrupa’da geçirmiş olan bu naçiz arkadaşınızın sözlerine inanarak müsaade edin de bu kanun teklifinin bu şekilde çıkmasına karar vermeyelim” diyerek aşının mecburi olarak uygulanmasına karşı çıkmış ancak hemen karar alınamayarak tartışmalar devam etmiş, konu meclis gündemini bir süre daha meşgul etmişti.

Sağlık ve Sosyal Yardım Komisyonu Başkanı olarak Ethem Vassaf, Şehit Boğazlıyan Kaymakamı Kemal Bey’in kızı Müzehher’e verilen 65 liralık maaşın, şeker hastası olması dolayısıyla ilaç ve tedavi masrafları düşünülerek 300 liraya çıkarılması hususundaki tartışmalar sırasında söz aldı. Konuşmasında, “Arkadaşlar, bir tıp talebesi olarak Kemal Beyi Sultanahmet meydanından idama sevk edilirken gördüm. Cenazesinin arkasından ben de yürüdüm. Bugün talih, bir milletvekili olarak bu vatanperverin hakkını müdafaaya beni sevk ediyor. Sizin yüksek ve asil hislerinize müracaat ederek bu şehit yavrusunun hastane köşelerinde mütemadiyen inlemesini değil, fakat sizin atıfetinize sığınarak biraz refah içinde yaşamasına yardım etmenizi rica ediyorum” diyerek Bütçe Komisyonu’nun reddettiği bu teklifin kabul edilmesinde ısrar etti.

Bunlar dışında Kocaeli Milletvekili olarak Umumi Hıfzıssıhha Kanunu münasebetiyle, Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü 1952 yılı Bütçesi münasebetiyle, Çalışma Bakanlığı 1952 yılı Bütçesi münasebetiyle, Erzurum deprem felâketzedeleri yararına Millî Piyango İdaresine yetki verilmesi hakkındaki kanun teklifi münasebetiyle, Milli Eğitim Vekâleti, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 1953 yılı bütçeleri münasebetiyle, Karayolları Trafik Kanunu münasebetiyle ve tıp mensuplarının devlet teşkilâtında vazifeye alınma şartları hakkındaki 5979 sayılı kanunun yürürlükten kaldırılması münasebetiyle farklı konularda söz almış, görüş bildirmiştir.

Tek dönem milletvekilliği sonrası 1954-57 yılları arasında Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü İdare Meclisi Üyeliği yaptı. 1957 yılında ABD’ye yerleşti. 1970 yılına kadar değişik hastanelerde görev yaptı. Ayrıca New Hampshire Üniversitesi’nde profesör olarak çalıştı. 26 Nisan 1970’te Boston’da hayatını kaybetti. İzmir’e getirilerek defnedildi. Evli ve üç çocuk babasıydı. Ünlü yazar ve psikolog Dr. Gündüz Vassaf’ın babasıdır.

KAYNAKÇA

TBMM Albümü (1920-2010), 2. Cilt: 1950-1980, ed. Sema Yıldırım, Behçet Kemal Zeynel, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010, s. 577, 603; TBMM Tutanak Dergisi, Altmış Dördüncü Birleşim13. IV. 1951 Cuma, Dönem: IX, Cilt: 6, Toplantı: 1, s. 187-188; Seksen Altıncı Birleşim6. VI.1951 Çarşamba, Dönem: IX, Cilt: 8, Toplantı: 1, s. 83; Ercan Dolapçı, “Sıtma ile Mücadelede Örnek Bir Doktor: Aydınlı Ethem Vassaf”, Aydınpost, 03 Nisan 2020, https://www.aydinpost.com/sitma-ile-mucadelede-ornek-bir-doktor-aydinli-ethem-vassaf-makale,3309.html, Erişim Tarihi: 01.01.2022; Gündüz Vassaf, Annem Belkıs, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.

Zeynep İSKEFİYELİ