Belediye Başkanı, Milletvekili

1 Ağustos 1934’te o tarihte Kocaeli vilayetine bağlı olan KandıraKaynarca’nın Turnalı köyünde doğdu. Yakın akrabaları arasında Nihat Erim, Turan Güneş ve Lale Aytaman gibi birçok siyaset ve devlet adamı bulunmaktadır. Köse, 1945’te Kandıra Merkez İlkokulu’ndan, 1948’de de İzmit Ortaokulu’ndan mezun oldu. Liseyi İstanbul Kabataş Lisesi’nde bitirdi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Ancak babasının rahatsızlığı nedeniyle Kandıra’ya geri dönmek zorunda kaldı, yükseköğrenimini yarıda bıraktı. Babası Şevket Köse Kandıra’da Demokrat Parti’nin 1946’daki ilk kurucularından olsa da Erol Köse CHP’yi tercih etti, 1952’de ilçe yönetim kurulu üyeliğine seçildi. Daha sonra uzun yıllar CHP il yönetim kurulu üyeliği yaptı. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra inşaat mühendisi Erhan Yücel ile birlikte Kandıra’nın Sesi gazetesini kurdu. Gazete, CHP ve DP arasında gerginlikleri kaldırmaya yönelik yayın politikası izledi. Erol Köse, 1967’de CHP Kocaeli İl Başkanı seçildi. 1968’de yapılan mahalli idareler seçimlerinde CHP il eski başkanı Leyla Atakan’ın İzmit belediye başkan adayı olması için çaba sarf etti, parti içinden tepki almasına rağmen Atakan’ı aday gösterdi. Ev ziyaretlerinden sloganlara, kadın aday vurgusundan yeni belediyecilik anlayışına kadar tamamen kendisinin kurguladığı seçim kampanyası, yerel seçim tarihinin ilk örneklerinden biri oldu. Seçimlerde CHP, o tarihte altmış yedi olan vilayetlerin sekizinin merkezinde belediye başkanlığı kazandı, bu illerden en büyüğü Kocaeli’ydi. Yerel seçimlerde Erol Köse de İzmit’ten Kocaeli il genel meclisi üyeliğine seçildi, il genel meclisi CHP grubuna başkanlık yaptı. Leyla Atakan’ın geçirdiği trafik kazası sonucu 10 Şubat 1971’de ölmesi üzerine 25 Nisan 1971’de yapılan belediye başkanlığı seçimlerine CHP adayı olarak katıldı ve oyların yüzde kırkını aldı. 1.875 oy farkıyla İzmit belediye başkanı seçildi. Göreve başladığı gün 12 Mart yönetimi, içlerinde Kocaeli’nin de bulunduğu on bir ilde sıkıyönetim ilan etmişti. Belediye de maddi sıkıntılarla boğuşuyordu. Ancak Köse’nin tarzı, Kocaeli halkı tarafından benimsendi ve 9 Aralık 1973’te yapılan yerel seçimlerde Erol Köse oyların yüzde altmış sekizini alarak yeniden belediye başkanı seçildi. Köse, dört yıl süren bu ikinci döneminde belediyecilik anlayışına köklü değişiklikler getirdi. Belediye birlikleri fikrini ortaya attı ve uygulamaya koydu. Kocaeli Belediyeler Birliği’ni kurdu. 25 Nisan 1975’te de Ahmet Enön’le birlikte merkezi İzmit olarak kabul edilen Marmara ve Boğazları Belediyeler Birliği’ni kurdu ve başkanlığına seçildi. Akdeniz Ülkeleri Belediyeler Birliği, Kıbrıs Belediyeler Birliği, Arap Ülkeleri Belediyeler Birliği’nin yanı sıra Türkiye’deki bölge belediye birliklerinin kuruluşlarına öncülük etti. Belediyeciliği, ülkedeki genel siyaset çizgisinden farklı bir mecraya taşıdı. Asfalt yol, elektrik ve su kentin büyük bir bölümüne ulaştı. Köse’nin fırıncılarla girdiği mücadele Halk Ekmek fikrinin doğmasını sağladı. Belediyenin ekmek üretimine girmesi, 1970’li yılların etkisiyle ideolojik bulunup eleştirilse de Halk Ekmek fabrikası birçok belediyeye model oldu. Belediye tanzim satış mağazalarıyla gıda maddelerinin özellikle dar gelirlilere ucuza ulaşması sağlandı. Köse, yine o tarihlerde bir ilki gerçekleştirdi ve belediyeciliğin en önemli misyonunu çevre sorunlarının çözülmesi olarak gösterdi. 1990’lardan itibaren Türkiye’nin gündemine giren Habitat Konferansları’ndan ilki Kanada’nın Vancouver kentinde 1976’da yapılmıştı. Kocaeli Belediyesi, yapılan bu ilk Habitat Konferansına katıldı ve Dünya Belediyeler Birliği ödülü, çevre duyarlılığından dolayı Erol Köse’ye verildi. Erol Köse’nin halkın gözündeki popülaritesi ve seçmenlerin gösterdiği sevgi, mensubu olduğu partiye fazla yansımamıştı. Erol Köse’nin 1975 yılında yapılan Cumhuriyet Senatosu seçimlerinden önce yapılan önseçimde, amcası Abdullah Köseoğlu yanında ağırlık koyması CHP teşkilatında bölünmelere ve Erol Köse muhaliflerinin güçlenmesine yol açtı. Köse, 11 Aralık 1977 Mahalli Seçimleri’nden önce yapılan önseçimi kaybetti ve aday gösterilmedi. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra siyasi partilerin kurulmasına izin verilince Sosyal Demokrasi Partisi’nin (SODEP) kurucusu oldu. Ancak Millî Güvenlik Konseyi (MGK) Köse’nin kurucu üyeliğini veto etti. 2 Kasım 1985’te SODEP’in, Halkçı Parti’yle birleşmesine karşı çıkan tek isim oldu. İki parti Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adıyla birleşince hukuken bu partinin üyesi oldu. 29 Kasım 1987 Milletvekili Genel Seçimleri’nde Kocaeli SHP listesinin başında yer aldı. Kocaeli, SHP’nin Türkiye genelinde birinci çıktığı yedi ilden birisi oldu, bunda en büyük payın Köse’ye ait olduğu ifade edildi. Kocaeli’nin 7 milletvekilinin 4’ünü SHP kazandı, Köse de 18. dönem milletvekili olarak parlamentoya girdi. Ancak 1991 seçimlerinden önce yapılan önseçimde 13. sırada yer aldı ve aday gösterilmedi. Kapatılan partilerin yeniden açılmasına ilişkin 3821 sayılı kanun gereğince siyaset hayatına geri dönen Cumhuriyet Halk Partisi’nin 9 Eylül 1992’de toplanan kurultayında ittifakla divan başkanlığına seçildi. Kurultaydan sonra aktif siyaseti bıraktı. Erol Köse’nin en büyük projesi olarak gösterilen ancak 1977’de belediye başkanlığına aday gösterilmeyince yarım kalan toplu konut projesi 1992’de tamamlandı. Toplu konutlara “Erol Köse Konutları” ismi verilmek istense de bu fikre karşı çıktı. Konutlara Köse’nin önerisiyle Yahya Kaptan Konutları adı verildi. Erol Köse hakkında Ahmet Kahraman’ın kaleme aldığı ve 1978’de Gelişim Yayınları’ndan çıkan Boğulan Başkan Erol Köse ile Mustafa Küpçü’nün hazırladığı ve 2014’te Dahi yayıncılıktan çıkan 62 Yıllık Siyaset Hayatıyla Erol Köse isimli kitaplar bulunmaktadır. Köse, evli ve iki çocuk babasıdır.

KAYNAKÇA

1973 Kocaeli İl Yıllığı, s. 421; Ahmet Kahraman Boğulan Başkan Erol Köse, Gelişim Yayınları 1978, İstanbul; Mustafa Küpçü, 62 Yıllık Siyaset Hayatıyla Erol Köse, Dahi Yayıncılık, 2014 İstanbul; TBMM Tutanak Dergisi.

Mustafa Serhan YÜCEL