İzmit Belediye Başkanı
Enver Atafırat, 1910 (R. 1325) tarihinde Kemaliye’de doğmuştur. Babası Süleyman Remzi Bey’dir. Darüşşafaka Lisesi’nden mezun olmuş, kimya işletmeciliği üzerinde ihtisas görmüş ve çeşitli teknik hizmetlerde bulunmuştur. İş Dairesi’nde memuriyete başlamış, bir süre sonra İstanbul İş Müfettişliği görevine atanmıştır. 1938 yılında İş Dairesi Balıkesir Bölge Amirliği’ne, 18 Nisan 1940 tarihinde ise Bursa Mıntıka İktisat Müdürlüğü’ne tayin edilmiştir. 1940’lı yılların sonunda önce Beykoz Kundura Fabrikası müdür yardımcılığında bulunan Atafırat, daha sonra bu fabrikanın müdürü olmuştur. 1950’li yılların başlarında ise Sümerbank teknik müfettişliği vazifesini yürütmüştür.
Enver Atafırat 1955 yılında SEKA Genel Müdürü olmuştur. 1956 yılı Aralık ayında SEKA’nın tomruk sıkıntısı çekmesi üzerine Enver Atafırat, İsveç ve Finlandiya’ya giderek oralarda bazı işletmelerle anlaşmaya varmış ve böylece bu sıkıntıyı gidermiştir. Atafırat bu vazifesi sırasında SEKA Postası adlı bir işletme gazetesinin çıkarılmasına ön ayak olmuştu. Ayrıca diğer SEKA genel müdürleri gibi Kâğıtspor Kulübü’ne destek vermiş, işletmede sinema salonu yakınındaki eski memur lokantasını Kâğıtspor’a lokal olarak tahsis etmiştir. 1958-1959 yılları arasında da Kâğıtspor Kulübü’nün başkanlığını yapmıştır. Enver Bey, yine bu vazifesi sırasında Yenidoğan İlkokulu’nun inşası için 50.000 lira para yardımında bulunmuş ve SEKA’ya ait arsanın tahsis edilmesini sağlamıştır. Enver Atafırat SEKA genel müdürlüğü vazifesinden sonra Kütahya Azot Sanayii umum müdürlüğüne tayin edilmiştir. Ancak SEKA müdürlüğü sırasında İzmit’e yaptığı katkılar ileride bu kente belediye başkanı olmasına neden olacaktır.
Enver Atafırat, 1960 darbesinden sonra Ankara DP il merkezine usulsüz olarak 410 ton kâğıt verdiği ve bunun bedelini tahsil etmediği gerekçesiyle görevinden el çektirilerek gözaltına alınmıştır. İlerleyen aylarda Enver Atafırat hakkında 11 adet yolsuzluk davası açılmıştır. Kasım 1960’ta Enver Atafırat tutulduğu Balmumcu’dan tahliye edilse de kısa bir süre sonra yeniden tutuklanmıştır. Ancak Atafırat, hakkında açılan davalardan beraat etmiştir.
17 Kasım 1963 tarihinde yapılan yerel seçimlerde İzmit belediye başkanlığı için Enver Atafırat AP’den, Nazmi Oğuz CHP’den, Ercümen Çiftçi MP’den aday olmuş, seçimi Enver Atafırat kazanmıştı. Böylece Enver Atafırat İzmit Belediye Başkanı olmuştur.
Enver Atafırat’ın Belediye Başkanlığı döneminde şehrin en önemli meselelerinden birisi imar sorunuydu. Haziran 1963 ayında yüksek mühendis Muammer Özcan başkanlığında başlatılan şehrin imar planının 1964 yılına kadar bitirilmesi hedeflenmiştir. 1965 yılı sonlarında ise İzmit Belediyesi, şehir planının hazırlanması ve kadastro meselesini çözmek için İstanbul Belediyesi’nden yardım istemiştir. Bu suretle İstanbul İmar Plânlama Müdürü Erdoğan Celasun başkanlığında bir heyet Kocaeli’ne gelerek çalışmalara başlamıştır.
1965 yılında 5 yıllık Kalkınma Planı çerçevesinde Haydarpaşa-Arifiye arasındaki demiryolu hattının çift hat olarak yapılması planlanmıştı. Ekim 1965 içerisinde İzmit Belediye meclisi’nde bu mesele gündeme gelmişti. Belediye Meclisi üyeleri hattın İzmit içinden geçirilmesinin şehrin tek caddesini kapatacağı gerekçesiyle, buna aleyhte oy vermişlerdi. Atafırat’ın başkanlığı döneminde alınan bu kararla, ilerleyen yıllarda demiryolunun yapımı şehrin dışından geçirilecek şekilde planlanmıştır. Demiryolu dışında 1966 ve 1967 yıllarında şehrin ana ve ara yolları tamamlanmış, eksiklikler giderilmiştir.
Şehrin diğer meselesi ise sanayileşmenin beraberinde getirdiği gecekondulaşmadır. 1961 yılında şehirde sadece 980 gecekondu varken, 1966’da bu sayı 10.000’in üstüne çıkmıştır. Gecekondulaşmanın daha fazla artmaması için 100 bin metrekarelik hazine arsası evsiz vatandaşlara dağıtılmıştır. Ayrıca gecekondu bölgeleri ıslah edilerek yol, su, elektrik ve kanalizasyon ihtiyaçları da karşılanmaya çalışılmıştır. Bunun için İller Bankası 3 milyon liralık bir yardımda bulunmuştur. Bu dönemde belediyenin gündeminde olan bir mesele eski hal binasının durumunun ne olacağıydı. Belediye 1964 yılında balıkçılara ve sakatatçılara verilmek üzere eski hal binası üzerine 19 adet dükkân inşa etmeye başlamıştı. 1965 Mayıs ayında belediyenin kararıyla balıkpazarı yeni tanzim edilen bu dükkânlara taşınmıştır.
Diğer dönemlerde olduğu gibi Enver Bey’in döneminde de şehirde un ve ekmek sorunu yaşanmıştı. İzmit Belediye Başkanlığı şehrin un ihtiyacı için her ay 737 ton olmak üzere İstanbul ve Derince Ofis silolarından ekmeklik buğday alıp un olarak çektirmekteydi. 1965 yılı Kasım ayında ise İzmitli fırıncılar belediyeye müracaat ederek ekmeğe zam istemişler, aksi takdirde boykota gideceklerini söylemişlerdir. Fırıncılar ekmeğin kilosunun 124,5 kuruşa çıkarılmasını isterken, Enver Atafırat ekmeğin kilosunun ancak 113 kuruşa çıkarılabileceğini belirtmiştir.
Enver Atafırat döneminde İzmit’te kültür ve spor alanında da gelişmeler kaydedilmiştir. 1964 yılında İzmit Bölge Tiyatrosu’nun kurulmasında Kocaeli Valisi Bekir Suphi Aktan ile Enver Atafırat’ın önemli katkıları olmuştur. Enver Atafırat’ın ayrıca 1966 tarihinde Kocaelispor’un kurulmasında da büyük katkıları vardır. Hatta kulübün renginin yeşil-siyah olmasını Enver Atafırat teklif etmiş. 1966 yılından itibaren ise belediyenin de gayretleriyle Kocaeli Sanayi Sergisi her yıl açılmaya başlamış ve şehir için önemli bir unsur haline gelmiştir.
Enver Atafırat’ın döneminde İzmit Belediyesi›nin bütçesi 1963 yılında 7.233.574 TL, 1964 yılında 9.310.813 lira, 1965 yılında 10.950.821 lira ve 1966 yılında ise 10.684.575 liradır. 1967 yılında ise belediyenin gelir bütçesi 5.409.505 lira vergilerden, 6.557.815 lira da vergi dışı gelirlerden olmak üzere toplam 11.967.320 lira olmuştur. 1967 yılı gider bütçesinin ise 2.317.002 lirası yatırımlara gitmiştir. Aynı yıl İzmit Belediyesi’nde 107 memur 256 hizmetli 13 teknik personel ve 252 işçi çalışmaktadır.
Enver Atafırat’ın döneminde elektrik işlerinde şu gelişmeler olmuştu: Kasım 1965 Kocaeli vilayeti dâhilindeki 300 köyün ancak 14’ünde elektik bulunmaktaydı. Kısa zamanda ise 11 köye daha elektrik vermek için çalışmalar yapılmaktaydı. 1967 yılında şehirdeki abone sayısı 22.500 adet olup, belediye tarafından Etibank’tan alınan elektrik miktarı ise 15.606.927 kwh’dir. Belediye elektrik işletmesinin 1967 yılı bütçesi 5.428.310 TL’dir.
1967 yılında İzmit şehrinin su ihtiyacı 3 derin kuyudan toplam 80lt/sn ve Karakayalar kaynağından temin edilen 50 lt/sn su ile karşılanmaktadır. Bunların dışında Çene Suyu’ndan elde edilen günlük 200 ton damacana su da şehre dağıtılmaktadır. Belediye Sular İşletmesi’nin bütçesi 1967 yılı itibariyle 1.972.005 liradır. 1967 yılında İzmit itfaiye teşkilatında 8 arazöz, 2 kılavuz otosu, 2 moto-pomp ve 1 vidanjör otosu bulunmakta ve 52 personel çalışmaktaydı. Sadece 1967 yılında 74 yangın söndürülmüştür. Yine 1967 yılı içiresinde 15 araba ve 9 motorlu araçla temizlik işleri yapılırken, temizlik işleri müdürlüğünde 164 personel çalışmaktaydı.
24 Nisan 1968 tarihinde yapılan yerel seçimlerde Enver Atafırat, Adalet Partisi’nden İzmit belediye başkanı adayı olmuş ancak seçilememiştir. Galatasaray Spor Kulübü Divan Üyeliği de yapan Enver Atafırat, 18 Nisan 1981 tarihinde vefat etmiş ve Merkezefendi Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.
KAYNAKÇA
Akşam, 11 Şubat 1948, s. 3; Cumhuriyet, 18 Nisan 1940, s. 2; Efemera Kimlik, Beykoz Gençlik kulübü tarafından 1948 yılında verilmiştir; Efemera Kimlik, Sümerbank Genel Müdürlüğü tarafından 23 Ocak 1951 tarihinde verilmiştir; Enver Atafırat, Büyük Belediyelerde Şehirleşme Sorunları Konferansı 25-26 Mart 1968, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1968, s. 185-187; https://demokratkocaeli.com/haber/72363/ kocaeli-basketbolunun-efsanesi-hayata-veda-etti.html; https://www. kocaeligazetesi.com.tr/roportaj/2505835/sami-girgin-salon-sami-izmitin-efsane-esnaflari; İller ve Belediyeler Dergisi, Aralık 1965, s. 594; İller ve Belediyeler Dergisi, Kasım 1965, s. 549-550; İller ve Belediyeler Dergisi, Mayıs 1966, s. 212; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kâğıtspor Kulübü Resmi Dergisi, 2021, Sayı: 3, s. 9; Kocaeli İl Yıllığı 1967, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1970, s. 17, 283-285; Kurun, 14 Temmuz 1938, s. 4.; Mehmet Sağıroğlu, “Mehmet Ali Kâğıtçı ve SEKA’nın Kocaeli’ne Katkıları”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli 2015, s. 1459-1467, s. 1464-1466; Milliyet, 14 Kasım 1960, s. 5; 14 Kasım 1963, s. 3; 17 Aralık 1956, s. 1; 17 Ekim ö1965, s. 3; 17 Haziran 1960, s. 1; 18 Kasım 1963, s. 7; 18 Şubat 1961, s. 1; 19 Kasım 1960, s. 5; 19 Kasım, s. 1; 21 Nisan 1981, s. 10; 22 Nisan 1981, s. 11, 24 Nisan 1968, s. 7; 24 Ocak 1964, s. 5; 26 Temmuz 1959, s. 5; 28 Aralık 1960, s. 1; 30 Haziran 1960, s. 1; 7 Aralık 1960, s. 1; 9 Temmuz 1960, s. 1, 5; Önder Küçükerman, Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası, Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, 2020, s. 310; Özden Senem Binici, İzmit’te 1936-1966 Yılları Arasındaki Yapı Üretiminin Kentin Gelişimine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012, s. 40-41, 43, 186, 205; Ulus, 14 Temmuz 1938, s. 2.
Mustafa SARI