Kocaeli Birimi
Günümüzde T.C. Cumhurbaşkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Dini Yüksek İhtisas Merkezleri Daire Başkanlığı’na bağlı olan Dini Yüksek İhtisas Merkezleri ülkemizde ilk olarak 1976 yılında İstanbul’da Haseki Eğitim Merkezi ile hizmetlerine başlamıştır. Kurumun açılış amacı İlahiyat Fakültesi mezunu din görevlilerinin yeterliliklerini geliştirmek, vaiz ve müftü yetiştirmektir. İlahiyat Fakültesi mezunları arasından imtihanla seçilen ihtisas kursiyerlerine üç yıllık bir program uygulanmıştır. Haseki Eğitim Merkezi’nin taleplere yetmemesi sebebi ile 1989 yılında Konya (Selçuk Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdürlüğü, 1989’da Eğitim Merkezi, 2011’de Dini Yük İhtisas Merkezi), 1994 yılında Trabzon, 1996 yılında Erzurum, 2002 yılında Kayseri, 2009 yılında Rize, 2012 yılında Denizli (2012’de Eğitim Merkezi, 2021’de Dini Yüksek İhtisas Merkezi), 2014 yılında İzmir ve Diyarbakır, 2015 yılında Kocaeli ve 2017 yılında Ankara, 2019 yılında da Gaziantep’te (2019’da Eğitim Merkezi, 2021’de Dini Yüksek İhtisas Merkezi) yeni birimler açılmıştır. Dini ihtisas merkezlerinin kurulması kararı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile alınmaktadır. Bu kanun kapsamında 2010 yılında İhtisas merkezleri sayısı yedi olarak belirlenmiştir. 2011 yılında ise kanun ile bu karar ihtisas merkezleri sayısını ona yükseltmiştir ve günümüzde ise Türkiye’de on iki adet dini yüksek ihtisas merkezi bulunmaktadır.
Zamanla yeni programlar geliştirilmiş ve kurum eğitimi bir nevi âlim yetiştirme projesine dönüşmüştür. İhtisas kurslarına yabancı uyruklu öğrenciler de kabul edilmiştir. Bu proje amacına uygun olarak dini yüksek ihtisas merkezlerinin öncelikli görevi nitelikli İslâmî bilgiye vakıf, temel İslâmî kaynaklara dayalı sahih ve aynı zamanda toplumsal bağlamla uyumlu bilgi üreten, Kur’an, sünnet ve bunların adına tarihte üretilen bilgi birikimine ulaşabilen ve bu bilgiyi günümüz şartlarında, İslâmî tasavvur ve değerler çerçevesinde değerlendirebilen personel yetiştirmektir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yapmış olduğu çalıştaylarda dini yüksek ihtisas merkezlerinin yapısı ve programı tamamlanmıştır. 10 Mart 2013 tarihinde diyanet işleri başkanı onayı ile yürürlüğe koyulan eğitim periyodu üç bölümden oluşmaktadır. Üçer aylık üç dönem; toplam dokuz ay süren Arapça bölümü, üçer aylık altı dönem; toplam on sekiz ay süren temel islam bilimleri bölümü, üç ay süren vaaz ve irşat becerilerini geliştirme bölümüdür.
Dinî yüksek ihtisas merkezlerinin yapısı ve programı, mezunlarının asgari yeterliklerinin vaizlik yeterliklerini karşılayacak tarzda olması dikkate alınarak oluşturulmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın en fazla ihtiyaç duyduğu istihdam alanı vaizliktir.
Dinî yüksek ihtisas merkezlerini vaizlik seviyesinde tamamlayanlar arasından sınavla seçilenlere kendi alanlarına göre ayrı ayrı program yapıp herhangi bir eğitim merkezinde 3-6 aylık sürelerle eğitime alınmasının uygunluğuna karar verilmiştir. Müftülük, ateşe/müşavirlik, diyanet işleri uzman yardımcılığı, din işleri yüksek kurulu uzman yardımcılığı, müfettiş yardımcılığı gibi kadrolar ihtiyaca göre az sayıda açılmakta ve belli aralıklarla görevli alımı yapılmaktadır. Bu kadrolara istihdam edilecek kişilerin de ortak yeterlilikleri vaizlik olmaktadır. Bu sebeplerle dini ihtisas bölüm, ders ve kredileri aşağıdaki gibi yapılmaktadır:
Arapça Öğretim Programı: Toplam eğitim 3 dönem (3x3=9 ay) olup 1080 saat; Temel İslam Bilimleri Eğitim Programı: Toplam 6 dönem (6x3=18 ay) olup 2016 saat; Vaaz ve İrşat Hizmetleri Bilgi ve Beceri Geliştirme Programı: Toplam 1 dönem olup 330 saat. Toplam ders saati ise 3426’dır. Bu yoğun dersleri alıp mezun olan kursiyerlerden beklenen bazı yeterliliklere sahip olma kriterleri vardır. Bunlar; Arapçayı etkin ve verimli bir şekilde kullanabilmek, tecvit ve musiki ilimlerini dikkate alarak Kur’an-ı Kerim’i güzel okumak, başta Kur’an olmak üzere İslam ilimleri ile ilgili temel kaynakları ve güncel çalışmaları kullanabilmek, İslam düşüncesi ve medeniyetinin tefsir, hadis, kelam, fıkıh, tasavvuf, İslam ahlakı gibi temel disiplinleri ile ilgili bilgileri geliştirmek, edindiği bilgiler ışığında dini konularda toplumun sorularına ve ihtiyaçlarına cevap vermek, problemler karşısında mantıklı tutarlılığa ve eleştirel düşünebilme becerisine sahip olmak, tarihî ve güncel dinî oluşum ve akımları değerlendirebilmek, din hizmetinin gerektirdiği temel becerilere sahip olmak, güncel dinî sorunları çözümlerken Kur’an, sünnet ve kültürel mirası birlikte değerlendirebilmek, bilgiye ulaşmada kitle iletişim araçlarından yararlanmak, sosyal katılım becerisi geliştirmek, iletişim, rehberlik ve yorum yeteneğine sahip olan bireyler olmaktır.
Kocaeli Dini Yüksek İhtisas Merkezi, ülkemizin dokuzuncu açılan kurumudur ve 10.06.2015 tarihinden itibaren Yuvacık Paşadağ Mahallesi’nde hizmet vermeye başlamıştır. Yuvacık’ta bulunan ve kırk altı dönümlük bir arazide depremzedeler için Saddam Hüseyin tarafından yaptırılan “Irak Konutları” tesisi zamanla boş kalmıştır. Boş kalan kırk altı dönüm arazi ve sosyal tesislerin hepsi Diyanet İşleri’ne bağlı İhtisas Merkezi’ne tahsis edilmiştir. İhtisas Merkezi’nin bu ilk binasında on blok, on dairelik merkez, iki adet sınıf, bir adet konferans salonu, bir adet sosyal tesis ve bir adet yurt binası bulunmaktadır.
Kocaeli Dini Yüksek İhtisas Merkezi yeni binası ise Yuvacık Başiskele’de bulunmaktadır. 2015 yılında Diyanet İşleri için ayrılan alanda 2017 yılında İhtisas Merkezi yeni binasının yapımına başlanmıştır. Yapımı bir buçuk yıl süren yeni bina hizmete 2019 tarihinde açılmıştır. İhtisas Merkezi yeni binası on iki bin dört yüz yetmiş metrekare alana ve dokuz bin beş yüz metrekarelik inşaat sahasına sahiptir. Üç katlı inşa edilen binada konferans salonu, yemekhane, kütüphane, iki adet blok derslik/büyük sınıf olmak üzere toplam on altı derslik, dört adet çalıştay odası, bekleme salonu ve idari birim odaları bulunmaktadır. İhtisas merkezinde ayrıca ihtisas kursiyerleri ve personel için yüz yirmi metre karelik dört odalı, on iki daireden oluşan dokuz adet blokları (yatakhane) bulunmaktadır. Bu bloklardan bir tanesi yatılı hizmet içi eğitim ve tashih-i huruf kursiyerleri için yedi kişi kalacak şekilde misafirhane olarak kullanılmaktadır.
Kocaeli İhtisas Merkezi eski müdürleri Mehmet Musa Şirin, Mehmet Demirtaş ve Mehmet Sönmezoğlu’dur. İhtisas Merkezi’nin şimdi görev yapan müdürü ise Şenol Tiryaki’dir. Eğitim görevlileri; Abdullah Boz, Muhammet Hanefi Kaçır, Tevfik İşçen, Halil İbrahim Pural, Abdulkerim Sakal, Ömer Bostan, Necati Günaydın, Dr. Süleyman Taş, Ali Benli ve Prof. Dr. Muhammed Barakat’tır. Gayrı faal eğitim görevlileri ise; Mehmet Demirtaş, Emin Yılmaz ve Dr. Fatih Ulugöl’dür. Kurum personeli ise; Şef: Murat Birol, Tekniker: Cevat Küçükusta, Memur: Akif Öner, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni: Mahmut Demir, Vedat Gül, Muhammed Ataner, Mirsat Çakır, Halil İbrahim Aydın ve Ahmet Enes Sarı, Şoför:
Adem Çakır, Yardımcı Hizmetler: Mustafa Çay ve Muharrem Çifçi, Bekçi: Dursun Ali Malkoç, Mehmet Edip İnan, Mehmet Şirin İnan ve Mehmet Şerif Tanrikuli’dir.
Kocaeli Dini Yüksek İhtisas Merkezi resmî web sayfası “kocaeliihtisas.diyanet.gov.tr” olarak hizmet vermektedir. Kurumun facebook/Kocaeliihtisas kendi adına resmi hesap sayfasıdır. İhtisas merkezi diğer sosyal medya hesapları Diyanet İşleri’ne bağlıdır ve bunlar twitter/Diyanet, youtube/Diyanet Basın Merkezi ve vimeo/Diyanet İşleri Başkanlığı olarak erişime açıktır.
Pandemi sürecinde İhtisas Merkezi pandemi kurallarına uygun olarak hizmet vermektedir. Kurum girişinde kişilerin ateşleri ölçülerek kuruma kabul edilmektedir. Kurumun uygun ve gerekli yerlerine ise dezenfektan takılmıştır. Kurum sınıfları sosyal mesafeye uygun olarak hazırlanmıştır. Sıralar sosyal mesafeye uygun olarak ayarlanmıştır. Sınıflar Başiskele Belediyesi tarafından dezenfekte edilmektedir. Kurum hafta içi her gün 09.00-17.00 saatleri arasında çalışmaktadır. Kurum resmî tatil günlerinde hizmet vermemektedir.
Kocaeli İhtisas Merkezi’ne İzmit şehir içi şu araçlar ile gidilmektedir: Büyük belediye otobüsü; 630 Yuvacık MerkezAydınkent-Sahil yolu-İzmit-Umuttepe. Küçük halk otobüsü; 624 Yuvacık İzmit Diş Fakültesi Irak Konutları, 699 Başiskele Şehiriçi.
KAYNAKÇA
Ali Erbaş, “Geçmişten Günümüze Diyanet İhtisas Eğitimi”, Diyanet Aylık Dergi, Eylül 2014, s. 52; Mehmet Dinçoğlu, “Diyanet İşleri Başkanlığı Dinî Yüksek İhtisas Kurslarında Verilen Hadis Derslerine Dair Bazı Mülahazalar”, Marife, Bahar 2013, s. 149-166; https:// www.alierbas.com.tr/gecmisten-gunumuze-diyanet-ihtisas-egitimi (18.08.2021); https://bedirhaber.com/dini-yuksek-ihtisas-merkezleri-yazi-dizisi/(13.08.2021); https://www.facebook.com/Kocaeli-Dini-Y%C3%BCksek-%C4%B0htisas-Merkezi-173368983056154/ (14.08.2021); https://www.kocaelidenge.com/haber/6583716/dini-yuksek-ihtisas-merkezi-acildi (17.08.2021); https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/4457013/kocaeliden-dunyaya-din-adami-yetisecek (17.08.2021); Ahmet Vefa Temel, “Haseki Dini Yüksek İhtisas Eğitim Merkezi ile Medreselerin Modern ve Klasik Arapça Öğretim Müfredatı Açısından Değerlendirilmesi”, AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar 2014, Cilt: 2, Yıl: 2, Sayı: 3, s. 71-88; https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/14747 (15.08.2021); https://kocaeliihtisas.diyanet.gov.tr/Sayfalar/home.aspx (15.08.2021); https://kurul.diyanet.gov.tr (15.08.2021); https://www.diyanethaber.com.tr (15.08.2021); https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr (15.08.2021);
https://www.ozgurkocaeli.com.tr (17.08.2021).
Muhammed Bilal ÇELİK