Darıca Piri Reis Mahallesi, Tuzla Caddesi üzerinde bulunan ve Türkiye’nin ilk özel hayvanat bahçesinin kurucusu, ülkenin yetiştirdiği önemli iş adamlarından biri olan Faruk Yalçın’dır. 1923 yılında Diyarbakır Ergani’de dünyaya gelen Yalçın, babasının görevi gereği Türkiye’nin dört bir yanını gezmiş ve vazgeçemediği hayvan ve doğa sevgisine çocukluk çağında tutulmuştur. Devlet Demiryolları’ndan kazandığı burs sayesinde İsviçre’ye giderek mühendislik eğitimi aldıktan sonra 1950’li yılların başlarında ülkesine dönen Yalçın, Cumhuriyet’in yetiştirdiği en önemli iş adamlarından biri olduğu gibi bir doğa sevdalısı, hayvansever ve eğitim gönüllüsüydü.
Doğa ve hayvan tutkusunu toplumla paylaşmak arzusunda olan Faruk Yalçın, 1991 yılında Kuş Cenneti ve Çevre Güzelleştirme Vakfı bünyesinde çalışmalarına başlamış, ilk etapta dünyanın birçok yerinden yüzlerce kuş türünü bahçesinde toplamıştır. Gün geçtikçe sayısı artan kuşlar, Yalçın’ın bahçesinin “Kuş Cenneti” ismi ile tanınmasına vesile olmuştur. Soyları tükenmekte olan hayvanların bakımlarını yapmak ve soylarının devamını sağlamak gayesiyle hareket eden vakıf, ilerleyen süreçte bünyesine hayvanları eklemiş ve daha sonra ilgi alanına botanik bitkileri de dahil etmiştir. 1993 yılında halkın ziyaretine açılan ve İstanbul’a yaklaşık 40 kilometre mesafede bulunan park, başlangıçta 80 dönümlük bir araziyi kaplarken, zaman içerisinde halkın talebinin artması ile önce 140 bin metrekareye, daha sonra ise 165 bin metrekareye çıkartılmıştır. Faruk Yalçın emekli olduğu 1994’ten vefat ettiği 1 Aralık 2008 tarihine kadar zamanının büyük bir bölümünü geçirdiği parkın gelişimi için yoğun bir çaba içerisinde olmuştur. Yalçın’ın büyük desteği ile bugünkü halini alan park, Türkiye’deki benzerleri arasında ön plana çıkarak haklı bir şöhrete sahip olmuştur.
Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış olan Türkiye’nin en çok türe sahip modern hayvanat bahçesi olan parkta 255 hayvan türünden 2993 hayvan bulunmaktadır. Doğa ve çevreyle dost, hayvan ve bitkileri seven, koruyan bir dünya vizyonuyla hareket eden park, Türkiye’nin Avrupa Hayvanat Bahçeleri ve Akvaryumları Birliği’ne (European Association of Zoos and Aquaria -EAZA-) tam üye olan ilk hayvanat bahçesidir. 1997 yılında yapılan başvuru üzerine birlik başkanı Dr. Koen Brower ve yardımcısı bizzat parkı ziyaret etmiştir. Brower yaptıkları incelemeler neticesinde üyelik başvurusunun kabul edildiğini açıklarken Türkiye’de böyle bir hayvanat bahçesinin bulunmasını takdirle karşıladıklarını söylemiştir. Faruk Yalçın ise üyelik başvurularının kabul edilmesinin sevindirici olduğunu belirterek “Avrupa’nın kapılarını ilk biz açtık. Bunu başardığımız ve öncü olduğumuz için mutluyuz” demiştir.
Türkiye’de öncü bir hayvanat bahçesi olan park, Marmara Bölgesi’nde yine Orman Bakanlığı’nca ruhsatlandırılmış olarak “Yaban Hayvanları Koruma ve Kurtarma Merkezi” hizmetini de vermektedir. Dünya üzerindeki canlı çeşitliliğinin korunmasına katkı sağlamak ve bu konuda toplumsal duyarlılığı arttırmak misyonuna uygun olarak parkta, nesli tükenme tehlikesi altında olan 62 hayvan türü, kritik seviyede koruma gerektiren 52 hayvan türü ve nesli tükenme tehlikesi altında olan 16 Anadolu türüne ev sahipliği yapmaktadır. Park aynı zamanda dünyanın hemen her bölgesinden toplanmış olan 400’ü aşkın bitki türü ve 8000’den fazla bitki nüfusu ile çok zengin bir botanik bahçesi hüviyeti taşımaktadır. Türkiye’nin en kalabalık şehri olan İstanbul sınırında yer alması, hayvanat bahçesinin büyük bir ziyaretçi potansiyeline sahip olmasını sağlamaktadır. Bu çerçevede Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkı yılda yaklaşık 150.000 öğrenci ile 500.000 ziyaretçiye doğayı koruma bilinci aşılamayı hedefleyen, kâr amacı gütmeyen ve kazancını hayvan ve bitkilerin korunmasına aktaran doğal yaşamı koruma merkezi olarak varlığını devam ettirmektedir.
KAYNAKÇA
Darıca Vizyoner İlçe Kitap ve Belgeseli, yay. haz. İsmail Kahraman, Darıca Belediyesi Kültür Hizmeti, Gebze Gazetecilik ve Matbaacılık Tesisleri; Kocaeli Gebze Darıca Dilovası Çayırova Ansiklopedisi, yay. haz. İsmail Kahraman, Gebze Gazetecilik ve Matbaacılık Tesisleri, Kocaeli 2013; Osmanlı Belgelerinde Darıca, haz. Said Öztürk, Darıca Belediyesi Kültür Armağanı, İstanbul 2005; Milliyet, “Hayvanlarımız girdi, sıra bizde”, 04.05.1997, s. 9; https://www.farukyalcinzoo.com/ (20.09.2021)
Fikrettin YAVUZ