Rum Okulu-Skollia Rission-Eski İlkokul Binası

Darıca Yalı Mahallesi sınırları içerisine bulunan ve Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 29.05.1990 tarih ve 1118 sayılı kararı ile kilise olarak tescil edilen bina aslında Darıca Rum cemaatinin inşa ettirmiş olduğu bir okuldur. Kaynaklardan anlaşıldığı kadarıyla 18. yüzyıl ortalarında Darıca’da Rum çocuklarının devam ettiği okullar mevcuttu ve bu okullardan önemli şahsiyetler yetişmişti. 19. yüzyılın ikinci yarısında öğrenci sayısının artışı yeni ve daha büyük bir okul kurulmasını zorunlu kıldı. 1875 yılında temeli atılan okul 1882’de tamamlandı. İnşa edildiği dönemde İstanbul okulları ile yarışabilecek düzeyde eğitim verildiği belirtilen okul, Panayioti Yannikoğlu tarafından oğlu adına bina ettirilmişti. Yannikoğlu, oğlunun kolera nedeniyle ölmesi üzerine okulu Rum cemaatine bağışladı.

Üç katlı ve üç nefli yığma tuğla üzerine inşa edilen binanın sekiz sınıfı vardı. Eğimli bir arazide inşa edildiği için yapının arka tarafı bodrumken, ana girişi zemin katı seviyesinde kalmıştı. Binanın birinci katında kız ve erkek öğrenciler için ayrı ayrı sınıfları mevcuttu ve sınıfların girişleri birbirinden bağımsız bir şekilde dizayn edilmişti. İlkokul altı sınıf olup eğitim dilinin Yunanca olduğu okulda, eğitimini tamamlayanlar sınavsız bir şekilde ortaokula devam ediyorlardı. Okulda Osmanlı Türkçesinin yanı sıra Fransızca da öğretiliyordu.

Okulun bahçesinde bulunan mermer çeşme üzerinde inşa sebebi şu ifadelerle dile getirilmişti:

“Bu okul Darıcalılar tarafından siz çocuklarımız için inşa edilmiştir. Buraya gelin ilim ve eğitim suyundan için ve sizden sonra gelen nesillere sevgi, barış, minnet ve saygıyla ilim sahibi olmanın sizleri daha iyi insanlar yaptığını anlatın”.

Zengin bir kütüphaneye sahip olduğu kaydedilen okul, 17 Kasım 1910 tarihinde Darıca’da meydana gelen büyük yangında zarar görmeyen nadir binalardandı. Darıca’nın dörtte üçünü harabe haline getiren yangında kasabanın dört kilisesi de tamamen yanmıştı. Bu sebeple Darıca Rumları okulun birinci katını kiliseye çevirerek ibadete açtı. Birinci Dünya Savaşı, Mütareke ve milli mücadele yıllarında Rum göçlerinin artması okulun önemini giderek yitirmesine sebep oldu. Bodrum katı bir süre araba deposu olarak kullanılan okul 1922 yılında tamamen kapatıldı.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında Darıca’daki okul ihtiyacı nedeniyle elden geçirilip tamir edilen bina, 1929 yılından itibaren ilkokul olarak kullanılmaya başlandı. 1962 yılındaki deprem binanın duvarlarına zarar verinceye değin ilkokul olarak kullanılan yapı, 1990 yılına kadar metruk bir halde kalmıştı. Aynı yıl meydana gelen yangında yapının çatı ve döşemeleri tahrip olmuş ikinci kattaki Hz. İsa, Meryem Ana ve melekleri tasvir eden freskler zarar görmüştü. Ancak asıl tahribat 1999 yılında yaşanan 17 Ağustos Depremi’nin yıkıcı etkileri ile gerçekleşmişti.

Bu tarihten sonra uzunca bir süre harabe halinde kaderine terk edilmiş bir şekilde bırakılan yapının restore edilmesi ancak 2010’lu yıllarda gündeme gelebilmiştir. Nihayet 2014 yılının sonunda Kocaeli Valiliği ile Darıca Belediyesi arasında imzalanan bir protokol çerçevesinde yapının aslına uygun bir şekilde restore edilmesi kararı alındı. 2015’te başlanan restorasyon çalışmaları 2018 yılında tamamlandı. 7 milyon 131 bin lira keşif bedeliyle restorasyonu tamamlanan yapının önce millet kıraathanesi olması düşünülmüş, sonrasında hükümet konağı olarak kullanılmasına karar verilmiştir. Darıca Belediyesi kaymakamlığa tahsis edilen yapının bir kısmının eğitim merkezi olarak kullanılması kararını almış ve bu doğrultuda restorasyonu tamamlanan binanın bir bölümünde geleceğin sanatçılarını yetiştirmek hedefiyle İskoliye Sanat Akademisi adıyla bir okul kurulmuş ve yapının inşa amacı olan okul olma özelliğinin de korunması mümkün olmuştur. Her yaş grubuna hitap eden kursların verildiği ve özel öğrencilerin de sanatla buluştuğu İskoliye Sanat Akademisi’nde, bağlamanın yanı sıra piyano, gitar, ney, drama gibi 9 farklı branşta müzik ve tiyatro kursları düzenlenmektedir.

KAYNAKÇA

Darıca Vizyoner İlçe Kitap ve Belgeseli, yay. haz. İsmail Kahraman, Darıca Belediyesi Kültür Hizmeti, Gebze Gazetecilik ve Matbaacılık Tesisleri; Kocaeli Gebze Darıca Dilovası Çayırova Ansiklopedisi, yay. haz. İsmail Kahraman, Gebze Gazetecilik ve Matbaacılık Tesisleri, Kocaeli 2013; Mutlu Kerem Kolcuoğlu, Karye-i Darıca’dan Darıca İlçesine, Cinius Yayınları, İstanbul 2013; A. Grigoris Oıkonımıdıs, Rysio, Aretsou, Darıca: Geographike kai historike melete tes vithyniakes poles, Thessalonike: University Studio Press, 2009; Osmanlı Belgelerinde Darıca, haz. Said Öztürk, Darıca Belediyesi Kültür Armağanı, İstanbul, 2005; https://www.dha.com.tr/yurt/ rum-cocuklarinin-egitim-gordugu-tarihi-okul-hukumet-ko nagi-oldu/haber-1751087 (09.10.2021); https://www.hurriyet. com.tr/egitim/tarihi-iskoliye-mektebi-restore-ediliyor-40027239 (09.09.2021); https://www.koydenhaber.com/2021/06/09/iskoliye-mektebi-sanat-akademisi-oldu/ (10.09.2021); https://www. kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/kulturenvanteri/darica-ki lisesi (09.09.2021); https://www.memurlar.net/haber/882043/ (10.09.2021)

Fikrettin YAVUZ