Müstakil Siyasi Gazete

Türkiye’de 27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi’ni müteakip ortaya çıkan ve 1961 seçimleriyle sona eren 27 Mayıs Ara Rejimi döneminde basınla ilgili önemli düzenlemeler yapılmıştır. Türkiye’nin birçok açıdan yeniden yapılandırıldığı bu süreçte tutuklu gazeteciler serbest bırakılmış, kapalı olan gazeteler faaliyetlerine yeniden başlamış ve yürürlüğe konan yasal düzenlemelerle yeni bir basın rejimi oluşturulmuştur. Söz konusu düzenlemelerin birtakım yerel yansımaları da ortaya çıkmış; İzmit, Konya, Havza ve Çorum gibi yerlerde “27 Mayıs” isimli gazeteler yayımlanmıştır. Bu çalışmaya konu olan ve İrfan Balkı tarafından İzmit’te çıkarılan 27 Mayıs gazetesinin ilk sayısı 4 Temmuz 1960 tarihlidir. İlk adresi Yavuz Sokak 10 numara olan gazete, 87. sayı itibariyle Koçaklar İşhanı 1. kat 2 numaraya taşınmıştır. Bu arada Birsen Özkaya da 82. sayı itibariyle gazeteye ortak olmuştur. Gazetenin sorumlu müdürlüğünü Halit Türen, Candeğer Çelikkol, İrfan Balkı, İrfan Balta ve Neriman Çelebi gibi isimler yürütmüştür. “Müstakil Siyasi Gazete” olarak faaliyetlerine başlayan ve 61. sayıdan itibaren “Günlük Müstakil Siyasi Gazete” şeklinde kendini tanımlayan 27 Mayıs’ın sloganı, “Büyük Atanın İzinde Hürriyet Hizmetinde” şeklindedir. Yayımlanmaya başladığında 15 kuruş olan 27 Mayıs’ın fiyatı, 87. sayı itibariyle 10 kuruşa düşürülmüş, 278. sayı itibariyle de yine 15 kuruşa çıkarılmıştır. 27 Mayıs’ın ilk sayılarının sağ üst köşesinde yer alan “27 Mayıs sizin ve inkılabın hizmetindedir. Desteğinizle yaşayacaktır. Okuyunuz, okutunuz, okuduğunuz gazeteyi atmayıp, uzaktaki bir dostunuza veya ‘Merkez yayın ve sevk bürosu-Ankara’ adresine göndermeniz inkılabımıza hizmettir. Şükran borcudur.” şeklindeki bilgi notu, gazetenin izlediği yayın politikasını ortaya koyması açısından dikkate değerdir. Nitekim gazetenin yayın politikası, birbiriyle ilintili iki temele dayanmaktadır. 27 Mayıs, ilk aşamada Milli Birlik Komitesi’nin uygulamalarını Kocaeli halkına aktarmayı ve askeri müdahaleyi meşrulaştırmayı hedeflemiştir. Aynı zamanda Demokrat Parti aleyhindeki çeşitli haberleri sürmanşete taşıyarak, devrik iktidarı ve mensuplarını toplumun gözünden düşürmeye çalışmıştır. Bu anlamda; “Menderes’in kirli çamaşırları peyderpey meydana çıkıyor”, “İşçi Davası Halledilecektir Endişeye Mahal Yoktur”, “Demokrat Parti Kurtarılmalıdır”, “Bu ne Biganeliktir? Hazineyi Tamtakır Eden Bayar ve Çetesi Değil mi?”, “Milletçe Huzur İçindeyiz”, “27 Mayıs İnkılabının Köylüye İzahı”, “İnkılap Yolundayız Rehberimiz ve Işığımız Gürseldir”, “Hürriyet Savaşımız Bir Yıl Evvel Bugün Başlamıştı” vb. sürmanşetler dikkate değerdir. Sürmanşetlerin yanı sıra İrfan Balkı da “Silah Başına”, “Müteahhit Menderes”, “Sırası Olan Şeyler”, “Türk”, “Yaşama Hakkı”, “Köylü-Buğday-Zam Bu Mevzuu DP Nasıl Ele Almış, Nasıl Dejenere Etmiş, Köylüyü Nasıl Aldatmıştı”, “Düşüklerin Mahkemesi ve Avukatlar”, “Kısmi Sukutuhayal” vb. köşe yazılarında hem Milli Birlik Komitesi’nin birtakım uygulamalarını, hem de DP dönemindeki bazı gelişmeleri kaleme almıştır. Bunların yanı sıra 27 Mayıs’ta Kocaeli’de yaşanan gelişmeler, toplumun sorunları, Belediyenin ve Valiliğin faaliyetleri, vapur ve tren seferleri, nöbetçi eczaneler, önemli telefon numaraları, iş ve işçi bulma kurumunun ilanları, çeşitli anketler ve röportajlar da yer almıştır. Bu arada 1962’den itibaren 27 Mayıs gazetesi için yeni bir dönem başlamıştır. 1 Ocak 1962 tarihli 431’inci sayı itibariyle sadece pazartesi günleri yayımlanmaya ve 35 kuruşa satılmaya başlanan gazetenin Mesul Müdürlüğünü Neriman Çelebi yürütmeye başlamıştır. 15 Ocak 1962’den itibaren Tekirdağ’da bulunan Zafer matbaasında basılmaya başlanan 27 Mayıs, 2 Şubat 1962’den itibaren faaliyetlerini Zafer Neşriyat bünyesinde sürdürmüş ve Tekirdağ’ın yerel bir basın organına dönüşmüştür. Ancak Milli Kütüphane’deki koleksiyondan hareketle bir değerlendirme yapılacak olursa, 27 Mayıs’ın Tekirdağ’daki faaliyetlerinin uzun sürmediğini görmek mümkündür. Zira tespit edilebilen son nüshası, 11 Haziran 1962 tarihli 448. sayıdır.

KAYNAKÇA
27 Mayıs, 4 Temmuz 1960, 5 Temmuz 1960, 6 Temmuz 1960, 7 Temmuz 1960, 8 Temmuz 1960, 9 Temmuz 1960, 10 Temmuz 1960, 11 Temmuz 1960, 12 Temmuz 1960, 28 Temmuz 1960, 29 Temmuz 1960, 1 Ağustos 1960, 10 Ağustos 1960, 27 Mayıs 1961, 3 Haziran 1961, 30 Haziran 1961, 1 Ocak 1962, 29 Ocak 1962, 4 Haziran 1962, 11 Haziran 1962; Sedat Şimşek, Kocaeli Basın Tarihi (1848-2002), Kocaeli 2007.
Kadri UNAT