Coğrafya
Kocaeli il merkezinin (İzmit) 59 km batısında, İstanbul sınırında yer alan Çayırova ve Şekerpınar Belediyelerinin birleştirilmesi ve Gebze Belediyesi’nden iki mahallenin eklenmesi ile 2008 yılında oluşturulmuş Kocaeli ilçesidir. Gebze’nin kuzeybatısında Tuzla sınırında yer alan ilçe, İzmit Körfezi’nin kuzey sahillerinden 1 km içeride, denizden 127 m yükseklikte kurulmuştur.
Gebze ilçesinin Merkez bucağına bağlı eski adı Akkilise olan Güzeltepe köyünde, 2 Kasım 1991 tarihinde belediye kurulmuş, bu belediyenin ismi 6 Haziran 1996 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla «Çayırova» olarak değiştirilmiştir. Yine aynı bucağa bağlı eski adı Merkepli olan Şekerpınar köyünde de 4 Kasım 1998 tarihinde belediye kurulmuştur. Bu iki belediyenin 6 Mart 2008 tarihinde kabul edilen 5747 no.lu kanun ile birleştirilmesiyle ve Gebze Belediyesi’ne bağlı Yenimahalle ve Çayırova Mahallelerinin (D-100 Devlet Karayolunun kuzeyinde kalan kısımlarının) eklenmesiyle Çayırova ilçesi oluşturulmuştur. Şekerpınar Belediyesi’nden 2, Güzeltepe Belediyesi’nden 5 ve Gebze Belediyesi’nden 2 mahallenin katılımıyla 9 mahalleden oluşan Çayırova ilçesi, 29 km2 alana ve 2020 yılı sonu itibariyle toplam 140.274 kişi nüfusa sahiptir. Kırsal alanı olmayan ilçenin nüfus yoğunluğu 4837 kişi/km2dir. Bugünkü Çayırova Belediyesi’ni, dolayısıyla ilçesini oluşturan mahallelerin toplam nüfusları 2008’de 78.430’idi. Geçen 12 yıllık zaman sürecinde nüfusunu %79 artırmıştır. Yani ortalama her yıl %6,6 oranında nüfusu artmaktadır.
İlçe arazisinin %9’u orman, geri kalanı ise yerleşim ve sanayi alanlarından oluşmaktadır. İlçede sadece 1 dekarda sebze, 2 dekarda da süs bitkisi yetiştirilen toplam 3 dekar tarım arazisi vardır. Çayırova’da 200 kadar sığır, 350 baş koyun ve 170 baş keçi beslenmektedir. Coğrafi konumu nedeni ile büyük bir potansiyele sahip olan Çayırova ilçesi her geçen gün gelişen sanayisinin yanı sıra bankacılık ve lojistik üssü olarak da bilinmektedir. Yapı Kredi Bankacılık Üssü ve Akbank Bankacılık Merkezi’nin yer aldığı ilçede diğer bazı bankaların da merkez kurma girişimleri vardır.
Çayırova ilçesinde sanayi sektöründe gıda, otomotiv ve elektronik sanayi öne çıkmaktadır. Gıda sektöründe Migros, Ülker, Namet, Kent Gıda gibi kuruluşlara ait fabrika ve depolama alanları bulunmaktadır. Otomotiv sektöründe Honda, Doğuş, Suzuki, Çelik Motor gibi otomotiv fabrikaları ile Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas OSB’de otomotiv yan sanayi ürünleri üreten kuruluşlar yer almaktadır. Burada 48’i yerli 22’si yabancı 70 firmada toplam 13 bine yakın insan çalışmaktadır. Elektronik sektöründen ise Arçelik, Siemens, Vaillant gibi büyük fabrikalar ilçe sınırları içinde bulunmaktadır. Bu kuruluşların yoğun olarak yer aldığı Şekerpınar kavşağı önemli bir lojistik odak olarak ortaya çıkmaktadır. E-5 kenarındaki sanayi tesisleri ise alandaki temel sanayi aktivitesinin yapıldığı alanlardır. Çayırova Küçük Sanayi Sitesi’nde 68 işyeri bulunaktadır.
İzmit’e 57, Gebze’ye 10, Sabiha Gökçen Havaalanı’na 15 km uzaklıkta bir sanayi şehri olan Çayırova’da, 1481 yılında, Fatih Sultan Mehmet’in sefere giderken mola verip otağını kurduğu ve vefat ettiği yer olan “Hünkâr Çayırı” en önemli tarihi-turistik yerdir. Bugün burada Fatih’in anısına yaptırılan çeşme, köprü ve namazgâh bulunmaktadır. Çayırova ilçesinde, yıllık toplam geceleme sayısı 9 bin kadar olan, 4 yıldızlı konaklama tesisi yer almaktadır.
KAYNAKÇA
Çayırova Mekânsal Gelişim Strateji Çerçevesi, 2010; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kocaeli Turizm Rehberi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Basın-Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı Yayınları, Kocaeli 2010; Kocaeli İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2020 Faaliyet Raporu; Kocaeli İli Arazi Varlığı, T.C. Başbakanlık, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, İl Rapor No: 16, Ankara. 1995; Kocaeli İli Çayırova İlçesi Durum Raporu, Gebze Ticaret Odası, 2015; Kocaeli Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Kocaeli İl Çevre Durum Raporu. Kocaeli Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Kocaeli 2009; Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Kocaeli İli Maden ve Enerji Kaynakları. (2020). Ağustos 12, 2021 tarihinde MTA internet Sitesinden alınmıştır: https://www.mta.gov.tr; Resmî Gazete, Sayı 26824, Tarih 22 Mart 2008: 6 Mart 2008 Tarihinde Kabul edilen 5747 No.lu “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Yayınları, Ankara (ilgili yıllara ait nüfus istatistikleri) https://www. tuik.gov.tr/; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Merkezi Dağıtım Sistemi (MEDAS), Bitkisel Üretim İstatistikleri veri tabanları, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr; Ümit Sergün, Kocaeli Yarımadası’nda Kırsal Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1986; Yusuf Dönmez, Kocaeli Yarımadasının Bitki Coğrafyası. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1979.
Ali YİĞİT
Tarih
Kocaeli’nin bir ilçesidir. İzmit Körfezi’nin kuzeybatı kesimine uzanan geniş düzlük ve çayırlık bir alana, önceden beri Çayırova denildiği bilinmektedir. Çayırova’ya Bizans döneminde verilen isim, Orta Çağ’da İpek ve Baharat Yolu’nun bir geçit noktası da olan Palekanon’dur. Osmanlı Dönemi’nde ise Hünkâr Çayırı olarak bilinmektedir. Fatih Sultan Mehmet’in 3 Mayıs 1484 tarihinde düzenlediği bir sefer için 300 bin kişilik ordusuyla mola verdiği çayırlık alan diye vasıflandırıldığı gibi, Fatih’in otağının kurulduğu yer olarak da ifade edilmektedir. Bölgede halen kalıntıları bulunan kiliseden adını alan Akkilise (bugünkü adıyla Akse) köyünün geçmişinin 500-550 yıl öncesine dayandığı anlaşılmaktadır. Konum olarak oldukça önemli olan Çayırova, İstanbul’un fethinden sonra Kocaeli Sancağı’na bağlı olarak kaza haline gelmiştir. Döneminde Anadolu’ya giden kervanların ilk durağıdır.
2008 yılında Gebze ilçesinden ayrılarak ayrı bir ilçe haline gelmiştir. 26/02/2008 tarih 1/529 esas nolu İçişleri Bakanlığı komisyonunun vermiş olduğu tasarı ve teklif neticesinde TBMM’de görüşülerek kanunlaştırılan Çayırova Belediyesi, Şekerpınar Belediyesi, Çayırova Mahallesi ve Yenimahalle’nin birleştirilmesi sonucu ilçe statüsü kazanmıştır. Çayırova, halen Kocaeli’nin en önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Doğusunda ve güneyinde Gebze, batısında İstanbul Tuzla ilçesi Şifa Mahallesi, kuzeyinde yine Tuzla ilçesi ile sınır olan Çayırova, 29.070,930 m2 alana ve 2021 yılı nüfus istatistiklerine göre 144.825 nüfusa sahiptir. Bu nüfusun, 73.664’ü erkek ve 71.161’i kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %50,86 erkek, %49,14 kadındır.
Coğrafi konumu nedeni ile büyük bir potansiyele sahip olan Çayırova ilçesi, her geçen gün gelişen sanayisinin yanı sıra bankacılık üssü olarak da bilinmektedir. Konutlaşmanın yanı sıra sanayi ve bankacılık alanlarında gelişen Çayırova’da özellikle sanayi alanında çalışan kesimler ilçede ikamet etmektedir. Birçok toplu konut alanlarını sınırları içerisinde barındıran Çayırova’nın nüfusu her yıl ortalama %7-8 oranında artmaktadır. 2009-2020 yıllarına ait Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayım Sonuçları’ndan da anlaşılacağı gibi her geçen yıl nüfus artışı olduğu görülmektedir.
Çayırova ilçesinin en önemli özelliklerinden biri de gelişmiş bir sanayi alanına sahip olmasıdır. Çayırova ayrıca Türkiye’nin kalkınmasının ana merkezi olarak görülen KOBİ’lerin yoğun olarak görüldüğü bir sanayi bölgesidir. İlçede otomotiv başta olmak üzere gıda, cam, demir-çelik, kimya, metal, polyester, elyaf, makine, kâğıt, kablo, temizlik, yemek, kozmetik ve başka alanlarda hizmet üreten fabrika ve sanayi kuruluşları mevcuttur.
Çayırova’nın rakımı 80 ile 200 metre arasındadır. Çayırova, konum itibariyle adeta bir cazibe merkezi olmuş ve aldığı yoğun göç nedeniyle nüfus hızla artmış ve halen artmaya devam etmektedir. Bölge halkının önemli geçim kaynakları olarak sanayi işçiliği ve ticaret gösterilebilir. Türkiye’nin en önemli sanayi kuruluşlarını da bünyesinde bulunduran ilçede, sanayi yatırımları halen büyük bir hızla devam etmekte olup bu da bölgedeki işsizlik oranını aşağılara çekmektedir. Ülkenin önde gelen sanayi kuruluşlarına sahip Çayırova, Türkiye’nin en önemli sanayi merkezi olma yolunda da yapılan yeni yatırımlarla hızla ilerlemektedir.
KAYNAKÇA
https://cayirova.bel.tr/cayirova/history, Erişim Tarihi: 02.03.2022; https://kocaeli.ktb.gov.tr/TR-174611/cayirova.html, Erişim Tarihi: 28.02.2022; https://www.nufusu.com/ilce/darica_kocaeli-nufusu, Erişim Tarihi: 01.03.2022; İsmail Kahraman, Kocaeli’nin Parlayan Yıldızı Çayırova Tarih, Kültür, Eğitim, Ekonomi Rehberi ve Belgeseli, Kocaeli: Belgesel Yayıncılık, 2012.
İsmail KAHRAMAN