Gazeteci Yazar

Kırk yıldan fazla basına emeği geçen gazeteci-yazar Cevdet Yakup Baykal, İnhisar Müdürü Yakup S. Baykal ve Sıdıka Baykal’ın altı çocuğundan biridir. Diğer kardeşleri: Neşet, Turgut, Meliha, Mediha (Başkale) ve Fehime (Güven).

Zile Nümune Okulu’ndan başlayarak Zile İdadisi Devre-i Aliye birinci sınıfa, sonra Adana Lisesi onuncu sınıfa, sonra da İstanbul Üniversitesi’nde gazetecilik kursuna kadar okumuştur. Asıl adı Ahmet Cevdet Baykal’dır. Babasının adı Yakup’u alarak Cevdet Yakup ismini kullanmıştır. Yazılarını Cevdet Baykal, Cevdet Yakup, Cevdet Yakup Baykal, C. Y., C. B., Baykal, Fıkracı, İzmitli, Körfezli gibi imzalarla ‘Günlerin Peşinden’ ya da ‘Sırası Geldikçe’, ‘Suya Sabuna Dokunmadan’ diye başlık atsa da suya sabuna dokunarak yazmıştır. Kolay yazması ve akıcı üslûbu aynı sayfada değişik imzalarla yer almasını sağlamıştır. İmzası, 30’lu yılların başından beri kamuoyunu yönlendiren ulusal ve yerel basında aralıksız yer bulmuştur. İstanbul Gazeteciler Cemiyeti ve Türkiye Gazeteciler Sendikası üyesi ve Basın Şeref Kartı sahibidir (1963). Sümerbank Selüloz Sanayii’nde işe başlayan Baykal, sonraki yıllarda Adana Bez, Hereke Dokuma ve Filyos fabrikalarında ‘İç Hizmetler’ ve ‘Sosyal İşler Şefi’ olarak çalışmıştır. Memuriyet yıllarında ve sürgün gittiği Adana’da gazeteciliği de devam ettirmiş, 1963’te yirmi beş yılı aşkın bir hizmetten sonra memuriyetten emekliye ayrılmış, gazeteciliği hiç bırakmamıştır. 1928 yılında lisede öğrenciyken dört arkadaşıyla çıkardıkları Alev adlı bir edebiyat dergisi ile başlayan basın hayatı, Samsun vilayet gazetesi Canik ile Engin gazetelerinde yazdığı hikâye ve şiirlerle sürdü. Babasının Adana’dan sonra tayinle geldiği İzmit’te, Kılıçoğlu Hakkı Bey’in Hür Fikir gazetesinde yazmaya başladı. Hür Fikir’in kapanması ile Türk Yolu gazetesinde devam etti.

23 Nisan 1938’de Tan gazetesinde bastırıp çıkarmaya başladığı Körfez gazetesini ilansızlık nedeniyle kapatmak zorunda kaldığı sıra, ticaretle de uğraşan zengin Dr. Hasan Ömer Erim’le Marmara adı verdikleri bir gazete çıkardı. İzmit’te Hasan Ömer Apartmanı’nın bir odasında hazırlanan gazete, Adapazarı’nda Necip Güllü Matbaası’nda basılmaya başladı. Birlikte her bir baskı için gidilen Adapazarı yolunun güçlüğü İzmit Yavuz Sokak’ta matbaa açılarak çözüldüyse de Dr. Hasan Ömer’le anlaşmazlığı, Cevdet Yakup’un çok emek verdiği Marmara’dan ayrılıp Türk Yolu’na dönmesiyle sonuçlandı. Hakkı Gündüz ile 1943 yılında bir gazete çıkarma girişimi daha oldu, Yeşil İzmit adını verdikleri gazete de ilansızlıktan kapandı.

Cumhuriyet, Son Posta, Vakit, Tan, Akın, eski Milliyet, İkdam, Hürriyet, Tercüman, Açık Söz, Köroğlu gazetelerinin muhabirliğini yaptı. Resimli Ay, Yarım Ay, Yedi Gün, Spor Alemi, Uyanış, Yedi Meş’ale, Ülker ve Pirelli dergilerinde şiir ve röportajları yayımlandı. Adana’da Bugün, Seyhan, Yeni Adana, Ankara’da Ulus gazetelerinde yazıları çıktı. Sivas’ta Anadolu, İzmir’de Yeni Asır, Ege Ekspres gazetelerinde röportajları yer buldu. Mersin’de çıkan Yeni Mersin ile Dünya gazetelerinde bir süre fıkra yazdı.

Adana’da Demokrat Adana, Zonguldak’ta Bugün, Seka Postası, Türkyolu-Bizimşehir gazetelerinde yazıişleri ve genel yayın müdürlüğü yaptı. İzmit’te Hürsöz, Hedef, Yavuz İzmit, Seka Postası, Türk Yolu-Bizim Şehir ve Kocaeli gazeteleri ile Sesim dergisinde yazdı. Son yazıları Kocaeli ve Cumhuriyet gazeteleri ile Pirelli Dergisi içindi.

Ulus gazetesinin 1934 yılında başmakale sütununda yer alan makalesi ‘Öztürkçe’, Atatürk’ün takdirlerine mazhar oldu. Son Posta gazetesinde 1937 yılındaki ‘Köyden Röportajlar’ dizisi Cevdet Yakup Baykal imzasını taşır. Belki de bu nedenle Kocaeli Valisi Hamit Oskay, Özel İdare’ye bağlı bir Köy Bürosu kurmuş, başına da Cevdet Yakup Baykal’ı getirmiş, birlikte köy köy dolaşmışlardı. Meyvecilikte modern ambalaj usulünün kurulması için ilk adımlar atılmış, keten bezinin değerlendirilmesine çalışılmıştı. Kandıra bezinin beyazlatılması için Hereke Fabrikası’na götürülen köy kızları, bir hafta kireç kaymağında beyazlatılma usullerini öğrenmiş, dönüşlerinde diğer köylere de bunu yaymak için hocalık etmişlerdi. Ulusal basında Seka Fabrikası’nın İzmit’te kurulması, İzmit Lisesi’nin açılması gibi pek çok konuda öncülük etti. Kırk yıldan fazla Kocaeli’deki olay ve sorunların takipçisi bir gazeteci olarak pek çok bürokrat, asker, siyasi, tüccar, sanayici, sporcu ve sanatçı ünlü kişinin yakınında oldu.

1935’te askerden döndü, 1937’de Ulugazi İlkokulu salonunda yapılan düğünle Pakize Baykal ile evlendi. Tuğamiral Erdal Baykal’ın babasıdır. Gazetecilikte kırkıncı yılı kutlanmak üzere 1975’te İzmit Ticaret ve Sanayi Odası’nda bir toplantı düzenlendiğinde yayın hayatına yeni giren Kocaeli gazetesinde yazıyordu. Türk Hava Kurumu İzmit Şube Başkanı olarak da görev yapan gazeteci Cevdet Yakup Baykal 24 Aralık 1977 günü vefat etmiştir.

KAYNAKÇA

Cevdet Yakup, “Hasan Ömer Erim de öldü”, Türkyolu Bizimşehir, 06 Nisan 1971,s1; C. Yakup Baykal, “Ruşen Hakkı ve kırk yılın anıları ardından», Kocaeli, 09.08.1975; Cevdet Yakup Baykal, “İstiklal Harbinin İlk Şehidi Yahya Kaptan”, Tarih Coğrafya Dünyası, C. I, sayı 1, İstanbul 15 Nisan 1959; Cevdet Yakup, Türkyolu (Sırası Geldikçe), 07.12.1941; Cumhuriyet, 27 Aralık 1977, s. 9; Kocaeli, (13.11.1975), (16.05.1975), (13.11.1975), (20.08.1977); Kocaeli Dokümantasyon Merkezi Arşivi, Körfezli, “Şehirden Röportajlar” Marmara, (10 Mayıs 1939, s. 2), (07 Haziran 1939); Salt, FFTDOC00429; Seka Postası, 15.12.1965; Türk Yolu-Bizimşehir, (09.05.1971), (19.02.1975) vd; Ulus, 21 Mayıs 1940, s. 1; 1973 Kocaeli İl Yıllığı, s. 140.

Müzeyyen ÜNAL