Moralı Kundura’nın Sahibi
Cevdet Moralı, 1898 senesinde İzmit’te dünyaya gelmiştir. İzmit’in tanınan kunduracılarından Ekrem Moralı’nın babasıdır. Dedesi, Moralı eşrafından Hacı Süleyman Efendi’dir. Babası 1898-1930 yılları arasında Kocaeli İzmit’te müftülük yapmış olan Hasan Fehmi Bey’dir (18661940).
Hasan Fehmi Efendi, İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC)’nin aktif bir üyesi olup İzmit İTC Kulübü’nün başkanlığını yürütmüştür. İzmit Saat Kulesi’nin temel atma duasını yapmıştır. İzmit Fevziye Medresesi’nde bir süre eğitim gördükten sonra İstanbul’a giderek Hacı İbrahim Efendi’den dersler almıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra 1885 senesinde İzmit’e dönerek İzmit Rüştiyesi’nde, Hüsn-ü Hat öğretmenliğine başlamış olan Hasan Fehmi Efendi, 1887’de İzmit İdadisi Edebiyat-ı Lisan-ı Osmani hocalığı yapmış ve daha sonra aynı okulda tarih öğretmenliğine devam etmiştir. Yunanlıların İzmit’i işgal etmesinden dolayı 1921 yılında İstanbul’a gitmek durumunda kalmış, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra İzmit’e dönerek müftülük görevini yeniden idame ettirmiştir. İzmit İl Müftülüğü’nden 1930 senesinde emekliye ayrılmıştır. Cevdet Moralı ise, babasının görevini yürütmekte olduğu okullarda eğitim almıştır. I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte İstanbul Levazım Okulu’na gönderilmiş, Deniz Sevkiyat Müdürlüğü’nde görev almıştır. Ayrıca Kurtuluş Savaşı’na katılan Moralı Ankara’da (Polatlı) levazım subayı olarak görevini sürdürmüştür. Daha sonra İzmit’e dönerek fes kalıpçılığına başlamıştır. 1928 senesinde ise “1001 Çeşit Tuhafiye ve Kırtasiye” isimli bir dükkân açmış, burayı on sene işletmiştir. Yine, aynı sene, Atıfet Hanım ile evlenmiş ve Ekrem, Sabahat ve Mehmet isimli üç çocuğu dünyaya gelmiştir. II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine 1940 senesinde orduya, yedek subay olarak dönüş yapmıştır. Bu görevinden sonra tekrar İzmit’e dönen Moralı, romatizma hastalığından dolayı iki sene evde yatmak durumunda kalmıştır. Rahatsızlığından sonra tekrar iş hayatına dönerek 1944 senesinde kendine ait olan iki katlı ahşap binada Moralı Kundura’yı açmıştır. Bina 1974’te yıkılıp yeniden inşa edilmiştir. İzmit’teki değerli esnaflardan olan Cevdet Moralı, 1979 yılında hayata gözlerini yummuştur. Cevdet Moralı’nın oğullarından 1930 senesinde doğan Ekrem Moralı Yenituran İlkokulu’nu bitirmiş, liseye İstanbul Kabataş Lisesi’nde başlamış ancak İzmit Lisesi’nin kurulması nedeniyle İzmit’e geri dönmüştür.
Askeri vazifesini yerine getirdikten sonra babasının hastalanması üzerine Moralı Kundura’nın işletmesi ile kendisi ilgilenmiştir. Kunduracı’yı işletmesinin yanı sıra, noter tasdikli İngilizce tercüman olduğu bilinmektedir. Hayatı boyunca hiç evlenmemiştir. 1950-1990 yılları arasında Moralı Kundura’nın başında durduktan sonra 1991 yılında hayata gözlerini yumunca kunduracı dükkânının başına kardeşi, 1940 yılında doğmuş olan Mehmet Moralı ve yeğeni Agah Ülkü geçmiştir. Mehmet Moralı da abisi gibi Yenituran İlkokulu’nda okumuş, Eskişehir Maarif Koleji’ni bitirdikten sonra İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nde üniversite eğitimini tamamlamıştır. 1976 senesinde Gülseven Hanım ile hayatını birleştirmiş, Ekrem Mehmet ve Gülüm isimli iki çocukları olmuştur. Ticaret hayatı yanında farklı ilgi ve merakları da olan Moralı Filateli (posta pullarını konu edinen ilgi alanına verilen ad) Derneği’nde çalışmış olup Sanat Dostları Derneği’nin de kurucuları arasında yer almıştır. Moralı Kundura’nın etrafındaki dükkân komşuları da önemli kimselerden oluşmaktadır. Bu kimseler arasında Edip Kaya Morsallıoğlu, Şen Manav, Avukat Sedat Pek, Yemişci Emin Efendi, Tüysüzler Kundura, Bakkal Abidin Aral (İzmit’in ilk Belediye Başkanı), Bakkal İhsan Akköseoğlu (194548 seneleri arasında Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanlığı ve 1945-46 seneleri arasında İzmit Halkevi Başkanlığını yürütmüştür), Ayakkabıcı Mustafa Erkök vardır. Ekrem Moralı’nın yakın dostları arasında ise muhasebeci Ender Şenol, kağıtçı Emin Agan, Ruşen Akköseoğlu, Müfit Bey’in Feridun, Hamamcılardan Nurhayat ve Sungur Morsallıoğlu sayılabilir. Moralı Kundura, elli sekiz sene boyunca aynı yerde ticari hayatını sürdürmüş, 2005 senesinde ticaret hayatını noktalamıştır.
KAYNAKÇA
Ali Sarıkoyuncu,, Esra Sarıkoyuncu Değerli, “Milli Mücadele’de İzmit Mutasarrıflığı Din Adamları”, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Cilt II, 2016, ss. 1349-1350; F. Yavuz Ulugün (ed.), İzmit Esnaf ve Ticaret Tarihi, Hüseyin Erol (röp.), İzmit Rotary Kulübü Kültür Yayınları, 2013, ss. 115-116 (Elektronik Kaynak); Rıfat Yüce , Kocaeli Tarih ve Rehberi, Atilla Oral (hzl.), 1945, s. 220; https://kocaeli.diyanet.gov.tr/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=92&MenuCategory=Kurumsal, 30 Ağustos, 2021.
Burak ASLANMİRZA