Şair, Yazar ve Çevirmen

Şair, yazar ve çevirmen Cevat Çapan 18 Ocak 1933 tarihinde, Darıca, Kocaeli’de dünyaya gelmiştir. İlkokul eğitimini tamamladıktan sonra Robert Koleji’nde lise eğitimi görmüştür. Üniversite eğitimini Cambridge Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde tamamlayan Çapan, İngiltere’de, BBC Türkçe bölümünde, program asistanı olarak görev almıştır. Yüksek lisansını da Cambridge Üniversitesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başlamış, 1963 yılında doktora derecesini almıştır. Yine İstanbul Üniversitesi’nde 1968 yılında doçent, 1975 yılında profesör olmuştur. Tiyatro incelemeleri, tiyatro eleştirileri, şiir ve oyun çevirileriyle öne çıkmıştır. İlk şiiri 1952 yılında Varlık dergisinde, ilk şiir kitabı ise 1985 yılında yayınlanmıştır. Boğaziçi, Anadolu, Marmara ve Yeditepe Üniversitelerinde farklı zamanlarda dersler vermiştir. 1978 yılında, bir sene boyunca Devlet Tiyatroları edebi kurul başkanlığı pozisyonunda bulunmuştur. Fulbright bursu (1981-1982) ile New York Üniversitesi’ne gitmiş ve burada Amerikan şiiri ile tiyatrosu alanında çalışarak İngiliz Edebiyatı üzerine ders vermiştir. Amerika’dan döndükten sonra Anadolu Üniversitesi’nde Tiyatro Bölümü’nü kurmuştur. Edebiyat çevirmenliği konusunda edebiyata, çevirmenin kendi anadili konusundaki yetkinliğine, dünya edebiyatında neler olduğunun bilinmesinin önemine vurgu yapan Çapan, bu konuda kültür birikimi gerekliliğinin altını çizmektedir. Şiirlerinde hem Batı hem Doğu esintileri taşıyan Çapan, bunu hem Batı’dan hem de kendi ülkesindeki halk şiiri, divan şiiri ve şarkılardan etkilenmesi ile açıklamaktadır. Cevat Çapan’ın şiirlerindeki anlatıma bakıldığında sade ve içten bir ifade ön plana çıkmaktadır. Şiirindeki belirgin temalar ise çocukluk, deniz, coğrafya, aşk, sevinç, baba, anne, yol gibi temalardır. Şair bu temaları işlerken hem lirik hem de ironik bir dil kullanır. Şiirleri ve şiir çevirileri Dönem, Yeni Dergi, Papirüs, Şiir Sanatı, Milliyet Sanat, Yeni Edebiyat, Adam Sanat, Cumhuriyet Kitap, Gösteri gibi dergilerde yayınlanmıştır. Çapan, Dön Güvercin Dön (1985) eseri ile Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü, Bana Düşlerini Anlat (2007) ile de Altın Portakal Şiir Ödülü›nü kazanmıştır. Yine 2000 yılında Özdemir İnce ile paylaştığı Abdi İpekçi Özel Ödülü’nü almıştır. “Kültürler Arası Diyalogda Çeviri” temasında düzenlenen TÜYAP 28. İstanbul Kitap Fuarı’nda onur yazarı seçilmiştir. Ayrıca Son Duraktan Bir Önce ismindeki şiir kitabı ile 2017’de TGC Sedat Semavi Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüş, aynı sene Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nü de almıştır. Şiir alanındaki eserleri yanı sıra İrlanda Tiyatrosunda Gerçekçilik (1966), Değişen Tiyatro (1972), Çağdaş Bir Oyun Yazarı: John Whiting (1975) ile Çin’den Peru’ya (1966), Çağdaş Yunan Şiiri Antolojisi (1982), Çağdaş İngiliz Şiiri Antolojisi (1985), Çağdaş Amerikan Şiiri Antolojisi (1998), Dünya Yazınından Seçilmiş Aşk Şiirleri (1993), Şiir Atlası 1, 2,3, 4, 5, 6, 7 (1994-2000) ve Hapış ile Kapış Havana’da (2018) isimli bir çocuk romanı bulunmaktadır. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı ve PEN Yazarlar Derneği üyesidir. Edebi ve akademik hayatının yanı sıra, Cevat Çapan, çeşitli sinema yapımlarında da yer almıştır. 1959 yılında Denize İnen Sokak’ta yer alan çevirmen, TRT yapımı Mimar Sinan isimli belgesel dramada Taşlıcalı Yahya rolünde izleyici ile buluşmuştur. Ek olarak 1992’de Yavuz Turgul’un yönettiği Gölge Oyunu ve 1996’da aynı yönetmenin Eşkiya ve Av Mevsimi filmlerinde ve 1998 yılında Ziya Öztan’ın yönetmenliğini yaptığı Cumhuriyet filminde yer almıştır. Sinemanın yanısıra 1993 yılında Süper Baba dizisinde ve bir sene sonra Kurtuluş dizisinde yer almıştır. Çevirmen Gönül Çapan ile evli olan Cevat Çapan’ın üç çocuğu bulunmaktadır. İstanbul’da ikamet etmektedir.

KAYNAKÇA

http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/capan-cevat, Erişim tarihi 26 Ağustos 2021; https://www.hurriyet.com.tr/tgc-sedat-simavi-odulleri-sahiplerini-buldu-40675836, Erişim tarihi 26 Ağustos 2021; https:// pan-40583132, Erişim tarihi 26 Ağustos 2021; http://www.siirakademisi.com/index.php?/site/icerik_goster/64, Erişim tarihi 26 Ağustos, 2021; https://www.yapikrediyayinlari.com.tr/yazarlar/cevat-capan-3, Erişim tarihi 26 Ağustos, 2021; https://www.idefix.com/yazar/cevat-capan/s=149218, Erişim tarihi 26 Ağustos, 2021 (Görsel); Sultan Can Boz, Şiir Çevirisine Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım: W. B. Yeats’in İki Şiirinin Türkçe Çevirilerinde Yöntem Farklılıkları, T.C. İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019, s. 69; “Cevat Çapan”, Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, Cilt I, A-İ, s. 296; “Bir Tiyatro Bölümünün Kuruluşu”, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 27, 2009, 189-196; Ezber Gökçen, Aspects of Agency in the Case of Editor-Translators in the 1990s Turkey, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2004, s. 159; Nuray Küçükler Kuşcu, “Cultural Transmission in The Children’s Novel Written by Cevat Çapan”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 20, 2020, 278-286, s. 279.

Özge ASLANMİRZA