Kocaeli Ansiklopedisi

ADLİYE SARAYI

Madde no:25

Kocaeli Adliye Binası

1950’li yıllarda kentin başlıca ihtiyaçlarından biri Adalet Sarayı’dır. Mevcut Adliye Binası Oğuz Sinemasının bitişiğinde, Fethiye Caddesi’ne bakan köşede, konut olarak kullanılan 4 katlı kâgir bir binada faaliyet göstermekteydi ve gereksinimleri karşılamaktan bir hayli uzaktı. Bu bina 1932 yılında eczacı Ziya Heper tarafından inşa ettirilmişti. Küçük ve basık odaları olan binada avukatlar için ayrılmış bir oda yoktu. İdari birimler tavan arasında, icra dairesi ve sulh ceza mahkemesi bodrum katta, sorgu yargıçlığı küçük bir alana sıkışıp kalmıştır. İlerleyen zamanlarda kurum ayrı bir bina daha kullanmaya başlasa da ihtiyacı karşılamamaktaydı. Buna ek olarak binalar arasındaki mesafenin uzaklığı nedeniyle vatandaşlar ve memurlar zorluk yaşamaktaydı. Adalet Bakanı Fuat Sirmen İzmit’i ziyarete geldiğinde, Adliye Binası için bütçe ayrıldığı söylentileri basında yer alır. 1951 yılında Vilayet Konağı (Kasr-ı Hümayun) alanındaki boş arsaya Adalet Bakanlığı tarafından verilen 300.000 lirayla binanın yapılmasına karar verilir. Yapının bu alanda inşa edilmesiyle vilayet makamı, nüfus dairesi, defterdarlık, maliye, tapu ve adalet birimleri bir araya gelmekte ve bunlara nafıa, vergi, tahsil dairesi de eklendiğinde tüm resmi daireler bütünleşir. Böylece bu mevkide bir idari merkez oluşur. Dolayısıyla İzmitliler kamu dairelerindeki işlerini kolaylıkla halledebilecek, serin ve ağaçlık olan Kasr-ı Hümayun bahçesi vatandaşlar için rahat bir bekleme alanı olacaktır. Ayrıca buradaki siluet tamamen değişecek olup dükkân ve yazıhanelerin bu mevkide yoğunlaşacağı planlanır.

1951 yılında temeli atılan iki katlı binanın açılışı 8 Ekim 1952 tarihinde yapılmıştır. İlerleyen yıllarda bina ve çevresi ile ilgili düzenlemeler devam eder. Yapının bahçesi 1958 yılında ışıklandırılarak, halkın geceleri güvenle oturabilecekleri bir park alanına dönüştürülür. 1962 yılında Adliye Binası’nın ihtiyaçlara yetersiz kaldığı anlaşıldı. Çünkü en yüklü davalara bakan birinci ve ikinci asliye ceza mahkemeleri aynı salonda davaları görmektedir. Ayrıca iki icra dairesinin yetmemesiyle bir üçüncü icra dairesi eklenmek istenmektedir. Bu nedenle binaya bir kat daha eklenmesi mecburi gözükmektedir. Cumhuriyet Savcısı Muzaffer Erdem bu durumu bir yazı ile Adalet Bakanlığına iletmiştir. Bu yazının dikkate alınıp 1963 yılı bütçesine konması beklenmektedir. Fakat ek inşaatın 1970’lerde başladığı görülmektedir. 1973 yılında Savcı Servet Çolakoğlu ilave inşaat yapılması için Bakanlıktan ödenek almıştır. Ek yapı inşaatı ile birlikte mevcut binanın iç kısımları önemli bir revizyondan geçirilmiştir. Mevcut binaya yapılan bu iki katlı ilave kısım tamamlandıktan sonra, icra daireleri ve bir kısım mahkeme kalemleri buraya taşınmış, böylece mevcut bina mekânsal olarak rahatlamıştır. Yeni binadan mevcut binaya geçiş olmasıyla birlikte mahkeme günlerinde yaşanan izdihamlar önlenmiştir. Ayrıca Adliye Sarayının ön cephesinde park yeri yapılmış ve parkın ortasına havuz, gerekli yerlerine gölgelikler ve mevcut ağaçların alt kısımlarına banklar yerleştirilmiştir. O dönemin yerel gazete yorumlarına bakıldığında; yeni adliye ek binasına iç dekorasyonda yapılan en büyük yeniliğin, bütün odalara kornişli tüllü perdeler konulması ve her avukata birer masa ayrılması olduğu görülmektedir. 1974 yılında yeni bir ek inşaata daha başlanmıştır. Savcılık kalemine ve ceza mahkemelerine yapılacak olan ek kısımlar 12 Eylül 1974 yılında tamamlanmıştır. Fakat iki ilave yapıya rağmen binanın tekrar yetersiz hale geldiği tespit edilmiştir. Bu duruma çözüm olarak 1983 yılında, Kolordu Adliyesi ile Kolordu Sineması arasında bulunan Ziraat Teknisyenliği Binası, Adliye Binası’nın ek binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. Diğer yandan eski Adliye Binası 1979 yılında tarihî eserlikten çıkarılmış, 1980 yılında yeniden tarihî eserler arasına alınmıştır. Fakat tarihî eserlikten çıkarıldıktan sonra örnek yapı sınıfına sokulmuştur. Bu yıllarda örnek yapılar fotoğrafları çekilip röleveleri hazırlanarak Anıtlar Yüksek Kurulu’na teslim edildikten sonra yıktırılabilmektedir. 1982 yılında bu yolla yıktırılan binanın yerine İsmail Kalkandelen tarafından 7 katlı bir işhanı yapılmıştır.

Yapılan eklentilere rağmen Adliye Binasının yetersiz kalması durumuna kalıcı bir çözüm olarak 1993 yılında yeni bir Adliye Sarayı inşaatı başlamıştır. 26 bin metrekare kullanım alanı olan yerin toprak yapısının esnek olması nedeniyle yapının zeminine 30 metre derinliğinde 675 adet kazık çakılmıştır. Ek-Can İnşaat Şirketi tarafından yapılan yeni Adliye Sarayı, yapıldığı yıllarda Kocaeli’nin en büyük hizmet binası olmuştur. 25 Aralık 1999 tarihinde açılışı yapılan yeni Adliye Sarayı, 1 Ocak 2000 tarihinde hizmete girmiştir. Bodrum katında; arşiv odaları ve nezarethane, zemin katında; Adli Sicil Şefliği, Adliye Karakol Amirliği, 2. Ağır Ceza Mahkemesi, 1-2 Sulh Ceza Hakimlikleri, Asliye Hukuk Mahkemeleri, 3. İcra Mahkemesi, Cumhuriyet Başsavcılığı Müracaat Kalemi, Cumhuriyet Savcısı odaları, Baro Odası bulunmaktadır. Birinci katta; Asliye Ceza Mahkemeleri, Çocuk Mahkemesi, 1. ve 2. İcra Mahkemeleri, İcra Müdürlükleri, Vezne, Tevzii Bürosu, PTT Adliye Şubesi ve Kafe bulunmaktadır. İkinci katta; Adalet Komisyonu Başkanlığı, 1.Ağır Ceza Mahkemesi, Sulh Hukuk Mahkemeleri, Aile Mahkemeleri, Adliye Tabipliği, Bilgi İşlem Müdürlüğü ile Personel Yemekhanesi bulunmaktadır. Üçüncü katta; Cumhuriyet Başsavcısı Makam Odası, Bakanlık Muhabere Kalemi, İdari İşler Müdürlüğü, İnfaz Kalemi, Asliye Ceza Mahkemeleri, Cumhuriyet Savcısı odaları ile Hâkim-Savcı Yemekhanesi ve dördüncü katta; Ticaret Mahkemesi, İş Mahkemeleri, Baro Temsilciliği, Seçim Müdürlüğü bulunmaktadır. Yapıldığı yıllarda büyük bir kısmı boş kalan bu bina bugün kent için yetersiz kalmakta, koridorları mahkeme salonu, hâkim odası ve özel kalem birimlerine dönüştürülmekte ve mahkeme dosyaları koridorlara konulan dolaplarda arşivlenmektedir. 2017 yılında yeni bir adliye binası için alt yapı çalışmaları başlatılmış, yapılan araştırmalar sonucunda yerinin Kartepe ilçesinde olmasına karar verilmiştir. Bu amaçla Adalet Bakanlığı Milli Savunma Bakanlığından Kartepe’de yer alan askeri birliğin 170 dönüm arazisini devralmıştır. Adalet Bakanlığının öncülüğündeki projeye Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ortak olmuş, inşa işini üstlenmiştir. Fakat mimari projesi 2020’de tamamlanmasına rağmen yapının inşaatına henüz başlanmamıştır. Konuyla ilgili Kocaeli Cumhuriyet Başsavcısı Habib Korkmaz’ın basın mensuplarına yaptığı açıklamaya göre yeni Adliye Sarayı Bakanlığın ödeneği ve bütçesi nedeniyle 2020 yatırım bütçesine girememiştir. Şayet 2021 bütçesine girebilirse yeni yapının 2026 yılında hayata geçeceği öngörülmektedir.

1952 yılında inşa edilen Kocaeli Adliye Sarayı ise İzmit Belediyesi Tarih Koridoru projesinin bir ayağı olarak hayata geçirirken Kültür Tepesi alanında yer aldığı için yıkılmıştır. Yıkıldıktan sonra boş kalan alan proje kapsamında Sanat Meydanı olarak yeniden düzenlenmiştir. Günümüzde mevcut olmayan bu yapı kent hafızasında başka bir konuda ayrı bir yer edinmiştir. Birçok binanın kullanılamaz hale geldiği 1999 Marmara Depremini bu yapı hiç hasar görmeden atlatmıştır. Bazı aileler kendilerini burada güvende hissettiklerinden dolayı bahçesine çadırlarını kurmuş ve bu süreçte orada yaşamıştır.

KAYNAKÇA

Hürsöz gazetesi; Kocaeli gazetesi; Kocaeli Barış gazetesi; Özden Senem Binici, İzmit’te 1936-1966 Yılları Arasındaki Yapı Üretiminin Kentin Gelişimine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 2012; Özgür Kocaeli gazetesi; Oya Şenyurt, 1923-1960/İzmit Cumhuriyet’in Tanıkları Binalar ve Kentten Haberler, TMMOB Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi, İstanbul, 2010; Türkyolu gazetesi; Türkyolu-Bizimşehir gazetesi; URL-1; https:// kocaeli.adalet.gov.tr/

Özden Senem EROL

ADLİYE SARAYI

Madde no:25

Kategoriler