Tüccar, Mühendis, Milletvekili, Müşavir
5 Ağustos 1913’te Kocaeli’nin Kandıra İlçesi’nde doğmuştur. İlköğrenimini 1925 yılında Kandıra İlkokulu’nda tamamlamış ve daha sonra İstanbul Erkek Lisesi’ne kabul edilmiştir. 1930’da İstanbul Orman Okulu’nun açtığı sınavı kazanarak bu okula kaydolmuş ve 1934 yılında buradan mezun olmuştur. Nisan 1934’te Karasu Orman Mühendis Yardımcısı olarak memuriyete başlamıştır. Aynı yılın Temmuz ayında Mustafakemalpaşa Orman Mühendis Yardımcılığı’na tayin olunmuştur. 1935 yılı Eylül ayında hazırlık kıtasına katılarak başladığı askerlik hayatına, Kasım ayında Yedek Subay Okulu’na giderek devam etmiştir. 1936 yılı Nisan ayında da piyade asteğmen rütbesiyle okuldan mezun olmuştur. Kıta hizmetini 70. Piyade Alayı’nda tamamlayan Tüzün, 31 Ekim 1936’da teğmen rütbesiyle terhis edilmiştir. 1943 yılı Mart ayında istifa ederek bu görevinden ayrılmıştır.
Memuriyet hizmetine geri dönen Tüzün, 1937 yılı Ekim ayında Orman Genel Müdürlüğü Mühendis Yardımcılığı’na, Haziran 1938’de Kırklareli ve Temmuz 1940’ta Köyceğiz Orman Mühendis Yardımcılığına tayin olunmuştur. İkinci Dünya Savaşı sırasında Mayıs 1941’de yeniden silâh altına alınan Tüzün,
53. Piyade Alayı’nda hizmet vermiş ve daha sonra da Ağustos 1942’de üsteğmen rütbesiyle terhis olmuştur. Ekim 1945’te üçüncü kez silâh altına çağrılmış ve 6. Piyade Alayı’nda bir yılı aşkın bir süre hizmet verdikten sonra 1946 yılı Aralık ayında son kez terhis edilmiştir. Terhisinin ardından Nisan 1947’de Tekel Genel Müdürlüğü Müteferrik İşler Şubesi memurluğuna atanmıştır. Ertesi yıl bu görevinden de istifa ederek ayrılmış ve serbest ticaretle uğraşmaya başlamıştır. Ticarî faaliyetlerinin yanı sıra Adapazarı Belediye Meclisi üyeliği ve Başkan Vekilliği görevlerinde bulunmuştur.
Siyasî kariyerine Demokrat Parti’nin kurulması ile başlayan Tüzün, 1950-1954 yılları arasında Demokrat Parti Kocaeli İl Başkanlığı ve İl Müfettişliği görevlerini yürütmüş ve ardından TBMM’nin X. dönem seçimlerine Kocaeli milletvekili adayı olarak katılmıştır. Yapılan seçimde 126.077 oyla Kocaeli milletvekili seçilmiş ve 14 Mayıs 1954’te TBMM’ye katılarak çalışmalarına başlamıştır. Meclisin X. döneminde Tarım ve Bütçe komisyonlarında görev almış ve vergi zammı kanun tefsiri, orman mühendis yardımcılarının tekâmül kursuna tâbi tutulması gibi konularda önergeler vermiştir. Ayrıca Emekli Sandığı’na bağlı hizmetlerin birleştirilmesi, orman mühendis muavinlerinin tekâmül kursuna tâbi tutulması, Devlet Memurları, Türk Ceza, Emekli Sandığı, Gelir Vergisi ve Türk Ticaret kanunlarının değiştirilmesi konularında kanun tekliflerinde imzacı olmuştur. 16 farklı konuda sözlü sorusu bulunan Tüzün, Genel Kurul’da 30 farklı konuda konuşma da yapmıştır. Cemal Tüzün, 1957 milletvekili genel seçimlerinde yine Kocaeli milletvekili adayı olmuştur. Aldığı 49.668 oyla yeniden Kocaeli milletvekili seçilen Tüzün, meclisin XI. döneminde Bütçe Encümeni’ndeki görevini sürdürmüştür. 27 Mayıs 1960 askerî darbesine kadar milletvekilliği görevini sürdüren Tüzün, bu döneminde de mecliste 5 kanun teklifinde imzacı olmuş ve 12 kez farklı konularda söz alarak fikirlerini genel kurulla paylaşmıştır. Tüzün, milletvekilliği yaptığı dönemlerde halkla iç içe olmuş ve halkın sorunlarını dinleyerek çözümler sunmaya çalışmıştır.
1960 Darbesinin ardından diğer DP milletvekilleri ile birlikte tutuklanarak Yassıada’ya gönderilen Tüzün, Yassıada’da kurulan mahkemelerde Anayasayı ihlal etmek, gayrimeşru servet edinmek, diktaya gidecek rejimi desteklemek, ara seçimlerin yapılmasına engel olmak, radyo neşriyatı konusunda haksızlıklar yapmak gibi pek çok suçlama ile yargılanmıştır. Tüzün, savunmasında 1954 yılında girdiği meclis bünyesi altında anayasayı ihlal edecek veya dikta rejimini destekleyecek hiçbir faaliyet içerisinde yer almadığını ifade etmiştir. Yargılama sonucunda Yüksek Adalet Divanı’nın 15 Eylül 1961 tarihinde kabul edilen kesin kararla anayasayı ihlal suçundan Türk Ceza Kanunu’nun 146/1 ve 59. maddeleri uyarınca ölüm cezası yerine müebbet ağır hapis cezasına çarptırılmıştır. Üsküdar Toptaşı Cezaevi’nde tutuklu bulunan Tüzün, 19 Eylül 1964’te tıbben tespit edilen sürekli hastalıkları nedeniyle kalan cezasının Cumhurbaşkanı tarafından affını talep etmiş ve Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Tüzün’ün cezasının tamamen kaldırılmasını Anayasanın 97. maddesinin 2. fıkrası gereğince uygun bulmuştur. Tüzün, affedildikten sonra bir süre İstanbul Orman Başmüdürlüğü’nde müşavir olarak da görev almıştır. Tüzün 11 Ocak 1970 tarihinde vefat etmiş ve İstanbul Maltepe Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.
KAYNAKÇA
“Acı Bir Kayıp”, Milliyet, 12 Ocak 1970; “Cemal Tüzün”, https:// www.tbmm.gov.tr/Milletvekilleri/MilletvekiliDetay?donemKod=11 &sicil=3bnYpOTHPvM=, Erişim Tarihi: 30 Kasım 2021; “Cemal Tüzün”, https://www.tbmm.gov.tr/Milletvekilleri/MilletvekiliDetay?donemKod=10& sicil=3bnYpOTHPvM=, Erişim Tarihi: 30 Kasım 2021; T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30-11-1-0/ 308-36-19, 7 Kasım 1964, lef: 2; TBMM Albümü 1920-2010, c. II (1950-1980), ed. Sema YıldırımBehçet Kemal Zeynel, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010, s. 651; Bilal Tunç, “Demokrat Parti Kocaeli Milletvekili Cemal Tüzün (1954-1961)”, Karadeniz Araştırmaları, XIV/54, Yaz 2017, s. 171-187; Bilal Tunç, “Milletvekili Genel Seçimlerinde Demokrat Parti’nin Kocaeli’deki Seçim Faaliyetleri (1950-1957)”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, VII/1, Mart 2017, s. 250-264; Türk Parlamento Tarihi, TBMM-X. Dönem (1954-1957), c. I. haz. İsmet Binark, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2010, s. 206, 258, 727, 742, 756, 764, 767; Türk Parlamento Tarihi, TBMM-X. Dönem (1954-1957), c. II. haz. Kazım Öztürk, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara, 2010, s. 577-578; Türk Parlamento Tarihi, TBMM-XI. Dönem (1957-1960), c. I. haz. Zühtü Arslan, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2013, s. 467; Türk Parlamento Tarihi, TBMM-XI. Dönem (1957-1960), c. III. haz. Zühtü Arslan, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 2013, s. 640.
Tufan TURAN