Yüksek Mimar

Cahide Tamer 1915 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 1943 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümünü bitirdi. 1943-1956 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü bünyesinde restorasyon murakıbı yüksek mimar olarak, Ayasofya Müzesi, Topkapı Sarayı ve İstanbul Arkeoloji Müzesinde görev yaptı.

1956 yılında asli görev ile İstanbul Vakıflar Başmüdürlüğü’ne “mütehassıs baş mimarlık” kadrosuna atandı ve ardından çeşitli görevler aldı, 20 Temmuz 1961 yılında Fransız hükümeti tarafından “chevailer de I’orde” nişanı ile ödüllendirildi. 1974 yılında Vakıflar Başmüdürlüğü’ndeki görevinden emekli oldu.

Cahide Tamer’in yönetiminde restorasyon ve onarımı gerçekleştirilen yüzden fazla eski eser arasında külliye, manzume, saray, hisar, sur, kale, su kemeri cami, mescit, türbe, tekke, imaret, kervansaray, kütüphane, sübyan mektebi, kilise, sebil çeşme, hamam gibi birçok değişik türde tarihi yapı bulunmaktadır.

Cahide Tamer, ülkemiz mimarlık tarihinde en önemli kadın mimarlardan birisi olarak yerini alırken kendisi aynı zaman da tarihi eserlere yönelik ilgisi ve çalışmalarıyla ‘tarih koruyucu’ olarak da nitelenmiştir. Cahide Tamer 1961-1970 yılları arasında Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi’nin Medrese, Misafirhane, Tekke ve Semahane, Kervansaray, Tabhane, Kütüphane, İmaret, Cami ve Şadıravan, Türbe bölümlerinin restorasyon çalışmalarında bizzat yer almış tarihi yapıya yeniden hayat verilmesine önemli katkı sağlamıştır.

Cahide Tamer restorasyon çalışmalarıyla ilgili olarak şunları ifade ediyor: “Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi ilk ele alındığı zaman, kelimenin tam anlamı ile genel bir perişanlık sergilemekte idi. İbadete açık olan cami, şadırvan ve türbenin esas binası dışında, türbenin sütre çatısı da dahil olmak üzere, diğer birim binalar harap olmuş, kubbelerin çoğu sökülmüş, kapı, pencere olarak pek bir şey kalmamıştı” Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi’nin önemini ise şu şekilde ifade ediyor:

“Bu değerde ve çapta bir külliyeye sahip olan bir bölgemizin ne kadar şanslı olduğunu söylemeye bile gerek yoktur. Zira bu gibi eski eserler, abidevi hüviyetleri ile çevrelerine sağladıkları tarihi, estetik ve turistik değerlere ilaveten inşa maksadına uygun olarak bina birimlerine verilebilecek kültürel ve sosyal fonksiyonlar da ilginç ve yararlı olabilmektedir.”

Cahide Tamer’in Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi restorasyonu ile tarih yapının bugünkü haline ulaşmasında büyük emeği vardır.

Restorasyon Çalışmaları

Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi restorasyonu (restorasyon süresi: On yıl); 1699 yılında inşa edilmiş Boğaziçi’nin en eski yalısı Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı’nı kurtarma projesi (1947); Yedikule Hisarı restorasyonu (restorasyon süresi: Oniki yıl); Sultan Selim Medresesi restorasyonu; Aya İrini Kilisesi restorasyonu; Topkapı Sarayı restorasyonu; Rumeli Hisarı restorasyonu hisar içindeki tiyatro sahnesi yapımı; Khora Manastır ve Kilisesi (Kariye Camii) restorasyonu.

KAYNAKÇA

Gebze Çoban Mustafa Paşa Külliyesi Restorasyonu, Y. Mimar Cahide Tamer (2004); Cengiz Akgün, Yılmaz Işık, Gebze’de İz Bırakanlar, 2006.

Cengiz AKGÜN