Kartepe’de Turistik Destinasyon

Kocaeli ili, Kartepe ilçesi sınırları içinde bulunan Büyük Derbent, İzmit ilçesine 18,4 km, Kartepe’ye ise 14 km mesafede, yılın her mevsiminde yeşil bitki örtüsüne sahip bir beldedir. Kartepe’nin eteklerine kurulu olan Büyük Derbent’te, İstanbul-Anadolu tren yolunun geçtiği tarihi bir tren istasyonu bulunmaktadır. Zengin doğal bitki örtüsü, hakim Karadeniz iklimi ile İstanbul başta olmak üzere yakın illerden hafta sonunu sakin ve temiz bir havada doğada kaliteli bir yaşam geçirmek isteyen kişilerin, mülk edinme ya da kiralama yoluyla, doğanın içerisinde yer alan konutları edinerek, kendilerine ikinci adres olarak seçtikleri beldedir. Maşukiye, Sapanca ve Kartepe’ye yakınlığı ile ziyaretçilerine her mevsimde kısa mesafede birçok turistik faaliyet imkânı sunan yol kavşağı üzerinde şirin bir destinasyondur.

19. yüzyılın ikinci yarısında Şeyh Şamil’in hareketiyle, Kafkasya’dan 1864’te gelen göçmenler ile 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’nı takiben Balkanlardan gelen diğer göçmenlerin önemli bir bölümü Büyük Derbent bölgesine yerleşmişlerdir. Dolayısıyla, Derbent halkının büyük bölümü göçmenlerden oluşmaktadır.

Büyük Derbent, Osmanlı döneminde önemli bir yere sahip olup, Anadolu`ya ve Ortadoğu`ya açılan, Bağdat ticaret yolu üzerindeki önemli merkezlerden biridir. İstanbul`dan, Hicaz’a giden Hac yolu üzerinde olması nedeniyle, Kocaeli bölgesinin Başkent İstanbul yolu üzerinde bir Derbent birimi olarak hizmet vermiştir. Adını da bu hizmetinden aldığı bilinmektedir. Derbent: Osmanlı kayıtlarında 15. yüzyıldan itibaren kullanılan, Farsça “Derbend; geçit tutmak” kelimesinden gelmektedir. Bir kale niteliğinde olan derbent noktaları, dört tarafı duvarlar ile çevrili, içinde han, cami, okul ve dükkânların bulunduğu korunaklı merkezler olarak ifade edilebilir. Derbent olarak seçilen yerler genellikle ıssız yerlerde kurulmuş, yakınında yerleşim yerlerinin oluşmasına neden olmuştur. Özellikle, ticaret ve askeri kavşak noktaları üzerine kurulan, kervan ve kervansarayların koruyuculuğunu yapan, eşkıyaların saldırılarına karşı ticari ve askeri nakliyenin asayişini sağlamakla sorumlu hizmet birimleridir. Bölgede yaşayan halka, Derbentçi adı verilirken, halk bölgenin asayişinden sorumlu olup, bu görevleri nedeniyle Osmanlı Devleti’ne karşı birçok vergi sorumluluğundan da muaf tutulurdu. Bölgeden geçen ticaret kervanlarına rehberlik eder, kervanların uğrayacağı herhangi bir mal kaybı durumunda zararı kendi malları ile öderlerdi. Derbentçi halk, güvenilirliği yüksek, devlete gönülden bağlı kişilerden seçilirdi. Bu görevlerinin yanısıra bulundukları yerde hayvancılık ve tarım ile uğraşarak geçimlerini sağlamaktaydılar. Günümüzde de Büyük Derbent halkı tarım ve hayvancılık ile uğraşmaktadır.

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Kocaeli yöresinde Derbent isimli bir yerleşim yerinden söz etmiştir. Evliya Çelebi dışında İzmit’ten geçen birçok seyyah ve gezginin de Derbent özelliklerine sahip yerleşim yerine vurgu yaptıkları aktarılan bilgilerdendir. 121 yıllık tarihi tren istasyonu olan Büyük Derbent, seyyahların, ticari ve askeri naklin gerçekleştiği önemli kavşaklarından biri olarak tarihte yerini almıştır.

Büyük Derbent tarihten getirdiği bu özellikleri ile milli mücadele döneminde İzmit ve çevresindeki yerleşim birimlerinde gerçekleşen Yunanlı askerler ve yerli çetecilerin ayaklanma ve çatışmaları ile başarıyla başa çıkabilmiştir. Kurtuluş Savaşı boyunca “Derbent” kimliğine uygun olarak Mustafa Kemal ve birliklerine destekleyici hizmet sunmuştur. İzmit’in kurtuluşunda Hikmetiye, Derbent, Acısu, Uzuntarla hattında Kazım Bey Komutasındaki Türk Birlikleri Derbent’in de desteği ile Yunan zırhlısının kent dışındaki Türk birliklerine yoğun top ateşine 25 Haziran gecesi hazırlanarak kahramanca karşılık vermiş, 26-27 Haziran gecesi gerçekleşen taarruzun ardından 28 Haziran’da İzmit’in işgalden kurtuluşunda önemli rol oynamıştır. Büyük Derbent’te bulunan Hikmetiye Camii, 1899 (H 1317) yılında Osmanlı Padişahı II. Abdulhamit tarafından yaptırılmıştır. II. Abdulhamit’in sarayında çalışan ve Hikmetiye’nin kurucusu Süleyman Bey’in kız kardeşi Habibe Hanım’ın vefatı üzerine yaptırılan Hikmetiye Camii, günümüzde Hikmetiye Arkeolojik Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır.

Kocaeli Üniversitesi’nin Turizm Fakültesi, Kartepe Turizm Meslek Yüksekokulu ve Kartepe Park Otel’i bünyesinde bulunduran turizm yerleşkesinin yanı sıra, Kredi Yurtlar Kurumu’na ait bir adet yurt ve birçok özel yurt bulunan Büyük Derbent, 2000’e yakın üniversite öğrencisinin de yaşadığı bir beldedir. Bu yerleşke içerisinde 926 yaşında bir çınar ağacının olması da beldenin yerleşik tarihi ile ilgili bir gösterge olarak ifade edilebilir. Özellikle, kış turizmi sezonunda Kartepe’ye yakın bir konumda bulunan Kocaeli Üniversitesi Kartepe Park Otel ziyaretçilerini tarih ve kültür mirası bir beldede, eşsiz bir doğa içerisinde, yaz aylarında çeşitli etkinlikler ve doğa ile iç içe sakin, çok alternatifli bir tatil imkânı ile ağırlamaktadır.

Büyük Derbent içerisinde yer alan Balaban ve çevresindeki, zengin doğal su kaynakları ile alabalık yetiştiriciliği yapılmakta, restoran ve bungalovlarda tarih, doğa ve Karadeniz mutfağı ağırlıklı gastronomi turizminin birlikte sunulduğu ziyaretçilerine eşsiz tatil deneyimi yaşatılmaktadır.

Büyük Derbent’in, özellikle Balaban sınırları içeresinde doğa severler için çadır kurmaya uygun alanları ziyaretçilerine adeta tarih, kültür, gastronomi ve doğa şöleni sunmaktadır.

KAYNAKÇA

Derman Küçükaltan, Ahmet Kubaş ve Tülay Polat Üzümcü, (2013). “Kartepe Kitabı, Turizm Potansiyeli Yönüyle Kartepe”, Kartepe Belediyesi-Kocaeli Üniversitesi, Kartepe Projesi, Kocaeli; https://www. kartepegazetesi.com.tr/makale/94415/orhan-arikan/kulturle rin-bulustuguyerderbent; Erişim Tarihi: 20.08.2021; https://www. kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/gezilecekyer/hikmetiye-camii-derbent; Erişim Tarihi: 20.07.2021; https://www.timekocaeli. com/kategoriler/gezi-konaklama/doganin-tadi-yesil-dus-vadisinde-cikar: Erişim Tarihi: 21.09.2021; https://www.turkcebilgi.com/ derbent,_kocaeli; Erişim Tarihi: 21.07.2021; Ö. Yıldırım Köroğlu, H.U. &, C. Avcıkurt (2018) “Kültürel Miras Kavramına İlişkin Algıların Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi”, Turizm Akademik Dergisi, 01 (2018) 98-113.

Bilsen BİLGİLİ