İzmit Belediyesi, İzmit Saraybahçe Belediyesi

1950 yılında dönemin mevcut Belediye Binasının ahşap ve eski oluşu nedeniyle özellikle nikâh kıyma günlerinde tehlike yarattığı tespit edilmiş ve yeni bir bina yapılana kadar bu ahşap yapının tamir edilmesi uygun görülmüştür. Önerilen bir diğer fikir ise yeni bir hükümet konağı yapılıp içine belediye biriminin konmasıdır. Yapılan tartışmalar sonucunda İzmit Belediyesi’nin kullandığı ahşap bina yıkılmış ve yeni bir binanın yapımına karar verilmiştir. İnşa bitene kadar Belediye birimleri yeni Hal Binasına (bugünkü Belsa Plaza ve İzmit Belediyesi’nin olduğu yer) nakledilmiştir. Fakat İzmit esnafının yıllardan beri beklediği ve birçok kısmının inşa edildiği hal binasının yazıhanelerinin belediye tarafından kullanılmasını şehirli ve esnaf iyi karşılamamıştır. Yapımına bir türlü başlanamayan Belediye Binasının nikâh salonu eksikliği yaratması sebebiyle Halkevi binasının gazinosu belediye tarafından kiralanmaya çalışılmıştır. Fakat devredildiği takdirde binanın önündeki park ve şehir dışından gelen misafirlerin ağırlandığı gazino kullanılamaz hale gelmektedir. Bu nedenle bu teklif reddedilmiştir. 1955 yılında ihalesi yapılan inşa işinin müteahhidiyle İzmit Belediyesi arasında çıkan münakaşa davalık olmuştur. Davanın neticesi beklendiği için inşaatın başlaması bir süre daha gecikmiştir.10 Mayıs 1956’da binanın temel atma töreni yapılmıştır. Zemin katta banka ve mağazaları, bodrum katta garaj veya depoları olan 36 odalı ve 3 katlı bina, dönemin Ticaret Odasının bitişiğindeki alanda tasarlanmıştır. Yapının müteahhidi bilinmemekle birlikte, kontrol mühendisi olarak Şemsettin Başaran’ın görev aldığı tespit edilmiştir. İnşa süresinde Hal Binası’nın A Bloğunda faaliyet gösteren belediye birimleri sıkışıklık nedeniyle B Bloğa taşınmıştır. Yeni Belediye Binası tasarlanandan farklı olarak zeminle birlikte beş kata kadar çıkmıştır. Belirlenen keşif bedeline sadık kalınarak Hürriyet Caddesi’nde inşa edilen yapının 20 Ağustos 1957’de açılışı yapılmıştır. Dönemin bazı yerel ve ulusal haber kaynaklarında Kocaeli’den, İstanbul ve Ankara’dan sonra Türkiye’nin en modern Belediye Sarayına sahip olan kent olarak bahsedilmektedir. Yapılan binanın bazı katlarının kiralanmakta olduğu düşünülmektedir. Şehrin en işlek yerlerinden biri olan Belediye İş Hanı’nın bulunduğu kısma demiryolu geçidi konulması istenmektedir. Çünkü diğer geçitlerden geçerek buraya ulaşmayı zor bulan vatandaşlar demiryolu parmaklıklarından atlamaktadır. Belediye İş Hanı’nın zemin katını Sümerbank kiralamış ve burayı ikiye bölerek, bir kısmını satış, bir kısmını banka için kullanmaya karar vermiştir. 17 Kasım 1958 tarihinde, Sümerbank’ın İzmit şubesi ile Alım ve Satım Müessesesine bağlı Yerli Mallar Pazarı törenle hizmete açılmıştır.1990 yılında Merkez Hal mevkinin yeri için önemli bir ihale yapılmıştır. Bu iş, Vefa Küçük’ün sahibi olduğu Cenk A.Ş.’ye kat karşılığı olarak verilmiştir. Maketlerle sunulan projede, 10 ve 7 katlı iki ayrı büro merkezi, yer altında da 3 katlı 814 araçlık otopark bulunmaktadır. Yapılan ihalenin bedeli 10 milyar 403 milyon lira olarak belirlenmiştir. İlerleyen günlerde yeni yapılacak inşaat için, merkez haldeki yerler yıkılmaya başlanmıştır. Merkez hal arazisinde, Cenk A.Ş tarafından sunulan “Kentsel Kompleks Projesi”ne başlanmıştır. Fakat temel kazısı sırasında ortaya çıkan sur kalıntıları nedeniyle inşaat durdurulmuştur.

1992 yılında inşaata başlandığı görülmüştür. 14 bin metrekarelik alan üzerine kurulan inşaatta 3 bin ton demir, 26 bin metreküp beton kullanılmaktadır. İnşaatın toplam alanı 65 bin metrekareyi bulmaktadır. Binanın ismi “Cenk Plaza” olarak kararlaştırılmıştır. Cenk plaza olarak planlanan isim “Belsa Plaza” olarak değiştirilmiştir. Kent büyükşehir olmadan önce bu kompleksin çok katlı olan binası “İzmit Belediyesi” olarak kullanılmıştır.

2004 yılında bu bina “Kocaeli Büyükşehir Belediyesi” olmuş, yürüyüş yolundaki eski bina ise bu dönemde İzmit Saraybahçe Belediyesi olarak kullanılmıştır. 1999 Marmara Depreminde “İzmit Saraybahçe Belediyesi” olarak adı geçen bu eski Belediye Binasına yıkım kararı verilmiştir. 7,4 büyüklüğündeki büyük depremde büyük yara alan binanın, artçılarla açıkları daha çok büyümüştür. Fakat bu bina yıkılmayıp uzun bir süre faaliyet görmeden bekletilmiştir. Binanın üstten bir katı sökülüp 50 bin TL’ye onarılıp güçlendirilmiş ve tekrar kullanılmaya başlanmıştır. 2009 yılında, “Kocaeli Büyükşehir Belediyesi”nin sahil alanındaki yeni hizmet binasına (ilk olarak Ticaret Odası adıyla yapımına başlanan bina) taşınmasıyla ve Saraybahçe Belediyesi’nin yeniden İzmit Belediyesi ismini almasının ardından, “İzmit Belediyesi”, eskiden kullanmakta olduğu Belsa Plaza binasına taşınmıştır. Cumhuriyet Caddesi Yürüyüş Yolu üzerindeki bu eski Belediye Binası, Büyükşehir Belediyesi tarafından Belsa Plaza’ya karşılık devralınmış ve satışa çıkarılmıştır. 11 milyon TL değerindeki bu bina, 3 kez satışa çıkarılmasına rağmen, fiyatının yüksek olması nedeniyle satılamamıştır. 4. ihalesinde 13 milyon 39 bin TL’ye Adana merkezli Yeni Koza firmasına satılmıştır. Eski Belediye Binasını tamamen yıkan firma, yerine 2011 yılında 5 katlı Ender Mağazaları’nı inşa etmiştir. Yapılan yeni bina 2015 yılından itibaren Defacto Mağazası olarak kullanılmaktadır.

İzmit Belediyesi’ne kuruluşundan itibaren başkanlık etmiş kişiler; Z. Abidin Aral (1923-1931), Kemal Öz (1931-1950), Sadettin Yalım (1950-1952), Ali Haydar Öztalay (19521954), Akif Terzioğlu (1954- 1956), Osman Gençal (1956-1958), Ekmel Çetinel (1958-1959), Alaettin Eriş (1959-1960), Hüsnü Başer (1960-1962), Muhlis Babaoğlu (1962-1963), Enver Atafırat (1963-1968), Leyla Atakan (1968-1972), Erol Köse (1972-1977), Cevdet Bağdat (1977-1980), Ertuğrul Ünlüer (1980-1982), Aydın Tamer (1980), Cemal Uzunkol (1982-1984), Necati Gençoğlu (1984- 1989), Sefa Sirmen (19891994), 19942009 yılları arasında birleşen belediyeler olarak Alikahya Belediyesi’ne başkanlık etmiş kişiler; Sabri Gökbudak, İskender Atas, İhsan Sarıca, Sabri Gökbudak, Bekirpaşa Belediyesi’ne başkanlık etmiş kişiler; Abdullah Çakmak, Fikret Toker, Abdullah Köktürk, Akmeşe Belediyesi’ne başkanlık etmiş kişiler; Hilmi Sevilen, Kuruçeşme Belediyesi’ne başkanlık etmiş kişiler; Mürsel Ok, Murat Ölçer, Ali Kahraman, Saraybahçe Belediyesi’ne başkanlık etmiş kişiler; Hikmet Erenkaya, Metin Alan, Halil Vehbi Yenice ve tekrar İzmit Belediyesi  olmasıyla Nevzat Doğan (2009-2019), Fatma Kaplan Hürriyet (2019-)’tir.

KAYNAKÇA

Bizim Kocaeli gazetesi; Bizimşehir gazetesi; Hürsöz gazetesi; Kocaeli gazetesi; Özden Senem Binici, İzmit’te 1936-1966 Yılları Arasındaki Yapı Üretiminin Kentin Gelişimine Etkileri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli, 2012; Oya Şenyurt, 1923-1960/İzmit Cumhuriyet’in Tanıkları Binalar ve Kentten Haberler, TMMOB Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi, İstanbul, 2010, s. 66; Türkyolu gazetesi; URL-1; https://www.izmit.bel.tr/

Özden Senem EROL