Soğukdere ve Sıcakdere

Sıcakdere ve Soğukdere, Başiskele dereleri. Yuvacık Barajı’nın son kısmından batıya doğru beş kilometre devam edildiğinde Beşkayalar Milli Parkı, Soğukdere ve Sıcakdere Kanyonları görülür. Burada görülmeye değer kanyonlardan, kayalıklardan ve orman içindeki derin vadiden akan su Beşkayalar’da ikiye ayrılır. Güneydoğu yönünden gelen su ‘Soğukdere’, güneybatı yönünden gelen su ise ‘Sıcakdere’dir. Sıcakdere; İznik ilçesinde bulunan Hacıosman ve çevre köylerden doğar. Menekşe-Binektaş arasındaki derin dar ve sarp kayalıklardan geçerek Beşkayalar’a ulaşır. Soğukdere ise kaynağını Aytepe Dağları’nın gür ormanlarından alır. Bıçkı Dere’nin bulunduğu vadiden geçerek Soğukdere Vadisi’ne ulaşır. Farklı kaynaklardan doğan bu iki dere Beşkayalar’da birleşir. Sıcakdere’nin suyu biraz daha ılık ve suyun akışı yavaştır. Soğukdere, Sıcakdere’ye nazaran daha soğuktur ve akışı daha hızlıdır. Soğukdere ve Sıcakdere Beşkayalar’da birleştikten sonra, Parsık Deresi ve Serindere ırmağı ile birlikte Yuvacık Barajı’na dökülür.

Kirazdere (Kilezdere)

Kirazdere, Başiskele dereleri. Yuvacık Barajı’na akan ve barajdan sonra bir yay çizerek İzmit Körfezi’nde denize dökülen Kirazdere, Bursa sınırından doğup Sıcak ve Soğuk derelerin birleşmesinden sonra Kirazdere adını alır.

Serindere Irmağı

Serindere Irmağı, Başiskele Irmakları. Yuvacık Barajı’ndan güneye doğru beş kilometre devam edildiğinde, barajın doğusunda derin ve dar bir vadi ile baraj gölünün girintisi görülmektedir. Güneyde Kartepe’ye doğru uzanan bu vadi, Serindere Vadisi ve Serindere Kanyonu’dur. Baş tarafındaki Karpuz Çatlatan Suyu içme suyu olarak İzmit’e alındıktan sonra Serindere Vadisi’nin suyu çok azalmıştır. Kartepe eteklerinden doğan Karpuz Çatlatan Suyu çok soğuk olması nedeniyle bu ismi almıştır. Bu dere üzerinde bulunan Serindere köyünün altındaki ahşap köprü daha sonra beton köprü olarak yenilenmiştir. Bu köprü ve yol Serindere üzerinden Camidüzü, Örnekköy, Doğantepe ve Kestanedüzü köylerini birbirine bağlar. Buradan Aslanbey ve Suadiye mahallelerine ulaşılabilir. Bu su üzerinde eskiden Hacıömer Mevki’inde bulunan ve derenin Aksığın-Tepecik ve Serindere yakalarını karşıya bağlayan ahşap ‘Hacıömer Köprüsü, beton köprü olarak yenilenmiş ve daha sonra barajın yapılması ile su altında kalmıştır.

Aksığın-Parsık-Kazandere Irmağı

Aksığın-Parsık-Kazandere Irmağı, Başiskele Irmakları. Barajın son kısmına yakın tam güneyde Parsık-Kazandere Irmağı karsınıza çıkar. Parsık Deresi, Ercuva eteklerinden ve Aytepe Dağları’ndan doğar, bu dağlardan beslenerek dar ve derin bir vadiden akar. Bu vadi Parsık Mahallesi’nden itibaren güneye doğru yemyeşil, dimdik ve çok görkemli bir manzaraya bürünür.

Çataldere Irmağı

Çataldere Irmağı, Başiskele ırmakları. Çataldere Irmağı, Yuvacık Barajı’nın güneydoğusundan doğar ve baraja dökülen küçük bir ırmaktır.

Karakaya Kaynak Suyu

Karakaya Kaynak Suyu, Başiskele Kaynak Suyu. Tarihi Servetiye Kemer Köprü’nün hemen yüz metre ilerisinde, derenin hemen sağ kenarındaki kayalıklardan doğar. Takribi 40litre/saniyedir. 1948’li yıllarda elle kazanılan bir isale hattına 30’luk boru döşenmek suretiyle İzmit’e götürülmüştür.

Bahçecik-Yeniköy Dereleri

Bahçecik-Yeniköy Dereleri, Başiskele dereleri. Bahçecik’in batısında küçük ırmakların birleşimi ile meydana gelen, yazın neredeyse kuruyan küçük ve düzensiz bir ırmaktır. Eskiden bu dere üzerinde çalışan beşten fazla değirmen bulunmaktaydı. Günümüzde bunların bir kısmı atıl vaziyette durmaktadır. Bu ırmak Yeniköy ovasından geçerek denize ulaşır.

Toklu Dere

Toklu Dere, Başiskele dereleri. Yuvacık’tan eski Kullar beldesine akan küçük ve düzensiz bir deredir.

Diğer Dereler

Osmanlı Devleti’nin son haritalarında yer alan derelerin (doğudan batıya) isimleri şunlardır: Ağıl Deresi (Alaman Boğazı Deresi), Derin Deresi (Serdar Mahallesi), Havacı Deresi (Döngel Mahallesi), Bokli Deresi (Döngel Mahallesi), Kamışlık Deresi (Ayazma-Yeşilkent), Bahçecik Deresi (Bahçecik-Seymen), Değirmendüzü Irmağı (Değirmendüzü), Menekşe Irmağı (Servetiye Karşı), Paşadağı Deresi (Paşadağ).

KAYNAKÇA

https://basiskelegezi.com/akarsular/, Başiskele Kaymakamlığı, Gel Gez Gör Başiskele Projesi, 2019-2021; Ali Üzmez, Her Yönüyle Başiskele İlçesi-Kocaeli, 2008, s. 32; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Doğa Kocaeli, s. 36

Emin ÖZTÜRK