Turistik Destinasyon

Kocaeli’nin hem Marmara hem de Karadeniz’e kıyısı vardır. Bu kıyılarda tabii güzellikler içinde kumsal, plaj ve tesisler ile Derbent ve Bahçecik beldelerinde içme ve ılıcalar önemli cazibe mekânlarıdır. Beşkayalar Tabiat Parkı, Ballıkayalar Vadisi, Kartepe-Kuzuyayla, Sapanca Gölü kuzey kıyı kısmı zengin florası ile bitki inceleme olanağı sunan alanlardır.

Gebze ilçesinde yer alan, Ballıkayalar Tabiat Parkı; 485 Kodlu, 4101-017 Sıra ve 41.01.32 Dosya Numaralı (Kocaeli-Gebze Ballıkayalar Güneyi) ve Kocaeli 484 Kodlu, 4101-016 Sıra ve 41.01.32 Dosya Numaralı (Kocaeli-Gebze Ballıkayalar) Doğal Sit Alanı haritasında gösterildiği şekliyle Bakanlık Makamının 09.03.2021 tarih ve E.471463 Olur’u ile “Doğal Sit Nitelikli Doğal Koruma Alanı” olarak tescil edilmiştir. 27 Ekim 2017 tarihli ve 30223 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in 2. Maddesinin (j) bendinde yer alan “Anıt ağaçlar hariç, tabiat varlıklarının ve doğal sit alanlarının tescil kararları Resmî Gazete’de yayımlanır ve Bakanlığın internet sayfasında bir ay süre ile duyurulur.” hükmü gereği doğal sit alanının tescili tebliğ edilmiştir.

Ballıkayalar Vadisi adıyla anılan saha; morfolojik görünümü, iklimi, bitki örtüsü ve çevresindeki diğer doğal şekilleri ile 1980’lerden günümüze birçok kampçı, izci, dağcı ile bahar ve yaz aylarında ise günübirlik gelen çok sayıda piknikçiyi bünyesinde barındırmaktadır.

Gebze’ye bağlı Tavşanlı köyündeki kireç taşlarının erimesi sonucu gelişen özgün jeomorfolojik şekilleri ile Ballıkayalar Vadisi dağcılık ve doğa yürüyüşleri yapmaya elverişli bir yerdir. 16.029,73 dekar alana sahip Ballıkayalar Tabiat Parkı; kuzey 40° 49’ 30”, 40° 54’ 00” enlemleri ile doğu 29° 30’ 00”, 29° 33’ 30” boylamları arasında yer alır. Ballıkayalar Tabiat Parkı, İzmit Körfezinin 6,5 km. kuzeyinde bulunur. Tabiat Parkında en yüksek nokta kuzeydeki 280 m. rakımlı Topluca Tepe ve 224 m. rakımlı Düzmeşe Tepe’dir. Türkiye’nin en önemli endüstri ve sanayi koridorunun odak noktası niteliğinde olan Gebze ilçesinin ortasında bulunan Ballıkayalar Tabiat Parkı, Gebze kent merkezinin 12 km. kuzey batısında yer alır. Tabiat Parkına ulaşım öncelikle 4 km. güneydeki D100 karayolu ve E-80 TEM otoyolundan kuzeye yönelerek, Tavşanlı köyünün içinden geçerek sağlanmaktadır. Tabiat Parkı Arazi Kullanımı incelendiğinde alan içerisinde orman alanları, çayır-otlak vb. ekilmeyen arazi, tarımsal kullanım alanları, günübirlik kullanım alanları ve diğer kullanım alanlarının yer aldığı görülmektedir. Park sınırları içinde devam ettirilen tarımsal faaliyetler tarla, bağ, bahçe, kavakçılık ve meyvecilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Genellikle akarsu taraçaları kademe düzlükleri tarımsal alan için kullanılmaktadır.

Farklı peyzaj özelliklerine sahip olan Ballıkayalar Tabiat Parkı, Ballıkayalar vadisi içerisinde yer alan ana kaynak değeri niteliğinde olan derin kanyon, doğal peyzaj değerlerinin en önemlilerindendir. Kanyon duvarları ile birlikte, vadi içindeki akarsuyun kireçtaşlarını eritmesi ve aşındırması sonucunda oluşan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile bunları çevreleyen doğal bitki örtüsü tabiat parkının doğal peyzajını tamamlayan diğer değerler arasında yer alır. Ballıkayalar vadisi içerisinde yer alan kanyonda sağlı sollu olmak üzere heybetli kaya blokları yer alır. Bu blokların yüksekliği vadi kuzeyinde 50 metre, güney girişinde ise 90 metredir.

Değişik seviyelerden meydana gelen su akışının kayalara şekil vermesi, aynı zamanda gelişen su içi ve kıyısı bitkiler görsel açıdan zenginliklerin oluşmasına yol açar. Özellikle Ballıkaya Deresi’nin güneye doğru Tabiat Parkı sınırına kadar olan toplam 750 metrelik kesimi su içi ve su kenarı bitki toplulukları ile akarsuyun oluşturduğu çeşitli kompozisyonlarla görsel açıdan zenginlikler içerir. Kanyon üzerinde kuzeye doğru ilerledikçe üç adet küçük çağlayan ve bu çağlayanlar önünde küçük göllenme alanları bulunur. Kanyonun güney girişinde ise alanın çekim ve odak noktası olarak kabul edilebilecek şekilde bir göllenme meydana gelir.

Kuzeye doğru ilk 700 metreden sonra yer alan 3 adet küçük çağlayanın bulunduğu 500 metrelik kesim, riskli de olsa mevsim koşullarına göre güç koşullarda yürüyüş imkânı sağlar. Kuzeyde Denizli köyünden başlayarak, tarım alanlarını geçen, Ayvalık Dere boyunca güneye doğru ilerledikten sonra Üçdere Ağzı Mevkiinden sonra sırayla Deli Dere, Gürgen Dere ve sonrasında kanyon içinde Ballıkaya Dere boyunca ilerleyen, kanyon çıkışından sonra yine Ballıkaya Dere boyunca devam edildiği takdirde meyve bahçeleri içinden geçerek Tavşanlı-Demirciler yoluna bağlanan parkur en uzun parkurdur. İkinci parkur olarak değerlendirilen bu güzergâh yaklaşık 9 km uzunluktadır. Bu parkura birkaç yan parkurun da ilave edilmesi mümkündür. Diğer yandan, kanyonun güney girişinden batıya doğru yönlenerek Söğüt Dere’nin kenarından kuzeye çıkan patikayı takip ederek kanyon girişindeki batı bloğun tepesindeki bakı noktasına ulaşan üçüncü bir parkur da bulunmaktadır.

Ballıkayalar Doğa Yürüyüş Parkurunun en ideal başlangıç yeri, eski İstanbul karayolu üzerinde bulunan Denizli köyüdür. Parkurun 2 km’lik bölümü kanyon içerisinden geçer. Diğer kısımlar patika niteliğindedir. Dört mevsim yürünebilse de Nisan ayı en uygun zamandır.

“Kocaeli Yürüyüş Parkurları” mobil uygulaması ile yürüyüş parkurları sanal ortamdan takip edilmekte ve Kocaeli’nin yürüyüş parkurlarına, parkurlar ile ilgili uzunluk, yol durumu, mesafe, tırmanış mesafesi gibi bilgilere erişilmektedir. Mobil uygulama aynı zamanda yürüyüş parkurlarının fotoğraflarına ulaşma imkânı sağlamaktadır.

Ballıkayalar Tabiat Parkı içerisinde kamp ve günübirlik kullanım alanı olarak değerlendirilen iki yer bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Tabiat Parkı sınırları içerisinde yer alan ve parkın güneyinde bulunan ve Ballıkaya deresinin genişleyerek göllenme yaptığı kesimde olan ve ulaşımı Tavşanlı ile Demirciler köyü arasındaki asfalt kaplamalı yoldan ayrılan 850 m. uzunluğundaki toprak yol ile sağlanan “Ballıkayalar” tesisidir.

Ballıkayalar Tabiat Parkı’nda kuzeydeki Mollafenari, Denizli köyü ve Köseler köyünün bulunduğu kesimdeki yayvan yamaçlı sırtlar arasından çıkan Aren Dere ile Ayvalık Dere ve özellikle de Değirmenler Dere birleşerek, Ballıkayalar Vadisi’nin içinden geçen ve güneye doğru uzanan Ballıkaya Deresi’ni oluşturur. Akarsuyun aşındırma etkisi sonucu dere tabanında küçük göllenmeli dev kazanları, kireçtaşlarının yüzey ve yağmur suları tarafından eritilmesi sonucunda hem vadi yamaçlarında hem de derenin kenar kesimlerindeki yüzeyde lapyalar (erime oyuk) gelişmiştir.

Vadi içerisinde tavşan, domuz, tilki, atmaca, alacakarga, hüthüt tarla kuşu, bülbül kuşu, çakal, köstebek gibi canlılar yaşamaktadır. Canlı çeşitliliği ve doğası sebebiyle Ballıkayalar Vadisi’nin 1847 hektarlık alanı 1995 yılında tabiat parkı ilan edilmiştir.

KAYNAKÇA

Bayram Akaya-Burhanettin Zengin, Ekoturizm Kaynaklarının Geliştirilmesi: Doğu Marmara Bölgesi Örneği, Yıl 2012, Cilt 2012, Sayı 2, 115 122, sayfa 118; Duygu Tanrıverdi, Murat Zencirkıran, Esma Eraslan, Sena Çetiner, Ayşegül Görür, B. Hümeyra Çelik, “Ballıkayalar ve Beşkayalar (Kocaeli) Tabiat Parkları: Peyzaj ve Rekreasyon Değerleri Üzerine Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt 31, Sayı 2, Sayfa 158-164; Dr. Hüseyin Turoğlu, Dr. A.Cem Güneysu, Yrd. Doç. Dr. T. Ahmet Ertek, Prod. Dr. Barış Mater, “Tabiat Parkı Çalışmalarında Bir Uygulamalı Jeomorfoloji Örneği: Ballıkayalar Vadisi (Gebze-Kocaeli)”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 29, İstanbul-1994, sayfa 322,324,326,342; www. tvk.csb.gov.tr, Kocaeli Gebze Ballıkayalar Tescil İlanı (erişim tarihi: 31.08.2021); www.kocaeli.gov.tr, Ballı Kayalar Gebze’de, Tabiatın İçinde..., (erişim tarihi: 31.08.2021); www.kocaeli.bel.tr, Kocaeli’nin doğa sporları merkezi “Ballıkayalar”, yayın tarihi: 19.07.2019, (erişim tarihi: 31.08.2021); www.milliyet.com.tr, Ballıkayalar Tabiat Parkı nerededir? (Ballıkayalar Milli Parkı nerededir?), yayın tarihi 09.05.2017, erişim tarihi: 31.08.2021.

Recep KANKAL